در این فصل به بررسی كلیات تحقیق پرداخته می شود. ابتدا مساله اصلی تحقیق بیان می گردد، سپس اهمیت و ضرورت تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد، در ادامه به اهداف اساسی تحقیق، سوالات و فرضیه های تحقیق، چارچوب نظری تحقیق ، قلمرو تحقیق پرداخته شده است.

1-2- بیان مسأله

سرمایه گذاران و اعتباردهندگان دو گروه اصلی از استفاده كنندگان برون سازمانی اطلاعات مالی به شمار  می­روند. تهیه و فراهم كردن اطلاعات مربوط برای این دو گروه، یكی از رسالت های اصلی مدیریت و سیستم­های حسابداری است. شرکت ها از طریق افشای اطلاعات در قالب گزارشگری مالی این رسالت را ایفا می نمایند. صورت های مالی قسمت مهمی از گزارشگری مالی را تشكیل می دهند. در واقع نقش اصلی گزارشگری مالی، افشا اثربخش اطلاعات به افراد برون سازمانی به روشی معتبرو به موقع است. مشاركت كنندگان بازار نیز همواره به دنبال اطلاعات مالی به موقع و معتبر هستند،زیرا این اطلاعات عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیریت شركت و سرمایه گذاران بیرونی را كاهش میدهد .به موقع بودن یكی از مهمترین ویژگیهای كیفی اطلاعات مالی محسوب می شود به موقع بودن به این مفهوم است كه اطلاعات باید در كوتاه ترین زمان و به سریع ترین شكل ممكن اعلان و در دسترس استفاده كنندگان قرارگیرد. هر چه فاصله زمانی و تاریخ اعلان اطلاعات واحدهای تجاری كوتاه تر باشد، سودمندی حاصل از اطلاعات مالی واحدهای تجاری افزایش می یابد. مطالعات متعددی در ادبیات حسابداری وجود دارند كه نشان می­ دهند به موقع بودن افشا موجب افزایش کیفیت اطلاعات شده وعدم تقارن اطلاعاتی را كاهش میدهد (نوروش و حسینی، 1388).

با توجه به مطالب فوق در این پژوهش سعی می‌شود تا رابطه تغییرات نوع اظهار نظر حسابرس با به موقع بودن افشا بررسی گردد. بنابراین از ویژگیهای کیفی اطلاعات حسابداری مربوط بودن است و از اجزا مربوط بودن ، به موقع بودن اطلاعات افشا شده می­باشد و این برای تصمیم گیری استفاده کنندگان دارای اهمیت بسیار زیادی است لذا  مساله اصلی این تحقیق این است که رابطه تغییرات نوع اظهار نظر حسابرس با به موقع بودن افشادر شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران چگونه است؟

1-3-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

1-4- اهداف تحقیق

1-4-1- هدف اصلی

تبیین رابطه تغییرات نوع اظهار نظر حسابرس با به موقع بودن افشا گزارشات مالی شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

1-4-2- اهداف فرعی

• تبیین رابطه تغییرات نوع اظهار نظر حسابرس با به موقع بودن افشا
• تبیین رابطه بین میزان تغییرات نوع اظهار نظر حسابرس با به موقع بودن افشا

1-4-3- اهداف کاربردی

هدف اصلی این تحقیق بررسی رابطه تغییرات نوع اظهار نظر حسابرس با به موقع بودن افشا شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد.این تحقیق درصدد است به بررسی شواهد تجربی موجود پرداخته و بدین ترتیب میزان انطباق واقعیتهای موجود با نظرات و دلایل مطرح در زمینه رابطه تغییرات نوع اظهار نظر حسابرس با به موقع بودن افشاشرکت ها را بررسی کند با این هدف که یافته های این تحقیق بتواند به فعالان بازار سرمایه، تصمیم گیرندگان ، تحلیلگران مالی و سرمایه گذاران بالقوه و بالفعل بورس اوراق بهادار در تحلیل طرح های سرمایه گذاری در دارایی های مالی و اوراق بهادار یاری رساند ؛ زیرا لحاظ این عوامل مهم منجر به انتخاب سبد سرمایه گذاری بهینه با کمینه مخاطره و بیشترین بازدهی می گردد ، ضمن آنکه شفافیت محیط تصمیم گیری و نتایج حاصله را نیز دوچندان می نماید. 

مشكلاتی كه امروزه مدیران بازاریابی[1] را به خود مشغول كرده، عبارت است از آنکه تلاش آنها برای خلق و نگهداری برند، فاقد برنامه‌ریزی های لازم بوده است و به دلیل عدم شناخت ویژگی های نام تجاری (برند) و عدم شناخت روش های صحیح مدیریت نام تجاری، نمی‌توانند به صورت اثربخشی، محصول را با نام تجاری[2] پیوند بزنند. اغلب مدیران بازاریابی و یا مدیران برند، مفاهیم بازاریابی را از قبیل شناخت نیازهای مشتری، موضع‌یابی، فعالیتهای ترفیعی و تبلیغی به‌خوبی می‌دانند و تجربه فراوانی در اجرای آنها دارند، اما در مجموع آنچه آنها را در بازاریابی محصولات و خدمات دچار مشکل می‌کند، آن است که نمی‌توانند مفاهیم بازاریابی را در راه ارتقاء ارزش نام تجاری به کار گیرند(آکر[3]، 2013، 25).

1-2 بیان مسأله

سازمان ها و بانک ها و شرکت ها در بازار یابی جدید برای ایجاد تمایز بین محصولات خود و رقبا از استراتژی ها و روش های گوناگونی استفاده می کنند، یکی از تصمیمات مهم در بازاریابی امروز ، تصمیم در مورد انتخاب نام تجاری برای محصولات و خدمات می باشد. اگر نام تجاری با رعایت نکات دقیق و روان شناسی، مطالعه رفتار مصرف کنندگان و توجه به اصول صحیح بازار یابی انتخاب شده باشد، موفقیت آن محصول یا خدمت را در بازار به اندازه زیادی تضمین می کند (باغبان و موسوی، 1393، 25). برند یا نام تجاری یک نام، اصطلاح، علامت، نشان یا طرح یا ترکیبی از این اصطلاحات است که برای شناسایی کالا ها یا خدمات یک فروشنده یا گروهی از فروشندگان و متمایز کردن این کالاها و یا خدمات از کالاها یا خدمات رقبا به کار می رود (جلالی، 1392، 25).

در بازار های رقابتی امروز حفظ مشتری و تلاش برای افزودن به میزان خرید آنها امری ضروری است. زیرا حفظ مشتریان موجود نسبت به جذب مشتریان جدید کم هزینه تر است. لذا این امر شرکت ها را به سمت استفاده از استراتژی هایی که ضمن کاهش هزینه های حفظ مشتری فعلی باعث افزایش میزان خرید آنها شود، سوق داده است. یکی از این راهبرد ها استفاده از استراتژی توسعه نام تجاری است. استفاده از این استراتژی علاوه بر حفظ مشتریان فعلی در بسیاری از هزینه های معرفی محصول یا خدمت جدید مانند، هزینه های تبلیغات و …. صرفه جویی می کند. هزینه معرفی یک نام تجاری جدید به بازار بسیار زیاد می باشد. هزینه های معرفی یک نام تجاری جدید در ایران نیز، علی رغم اینکه میزان دانش و آگاهی مؤسسات ایرانی از بازاریابی نسبت به کشورهای توسعه یافته در سطح پایین تری قرار دارد، در دهه اخیر رشد افزونی پیدا کرده است. اما سرمایه گذاری کلان لزوماً موفقیت آن نام تجاری را در  بازار تضمین نمی کند. از طرفی، بسیاری از مدیران بازاریابی بر تکنیک کاهش و صرفه جویی در هزینه ها برای افزایش قابلیت رقابت خود در بازار تأکید دارند (بازرگان، 1386، 35).

استفاده از استراتژی توسعه نام تجاری، آگاهی مشتریان را بالا برده و یک نوع وابستگی سریع فراهم می کند. بنابراین، بانک ها نیز از این قاعده مستثنی نبوده و برای جلب مشتری و کسب برتری در رقابت با سایر بانک ها نیازمند یک برند بانکی موفق هستند. بنابراین شناسایی عوامل اثر گذار بر نظام بازاریابی برند بانکی بی دلیل نیست. لذا هدف پژوهش حاضر پاسخگویی به این سؤال  است که چه عواملی بر نظام بازاریابی برند بانکی تأثیر می گذارند؟

1-3 اهمیت و ضرورت پژوهش

امروزه بسیاری از سازمان ها به این باور رسیده اند که نام و نشان تجاری و برند یکی از بارزترین دارایی های آنهاست . نام و نشان تجاری قدرتمند هم برای مشتری و هم برای سازمان ارزش ایجاد می کند. نام و نشان های تجاری، از یک طرف ابزار مختصر و مفیدی برای ساده سازی فرایند انتخاب و خرید محصول یا خدمت در اختیار مشتری قرار می دهند و فرایند پردازش داده ها و اطلاعات را برای آن ها ساده تر و سریع تر می سازند و از این طریق برای مشتریان ارزش ایجاد می کنند،  از طرف دیگر فرایند های تولید و طراحی محصول ممکن است، به سادگی قابل کپی برداری باشند، اما تصویر و نقش پا بر جایی که در ذهن افراد و سازمان ها بر پایه چندین سال فعالیت بازار یابی و تجربه نام و نشان تجاری به جای مانده است، به سادگی قابل جایگزین شدن و کپی برداری نیست (بلید و بهی[4]، 2011، 18). در نتیجه  بانک ها می توانند بر پایه یک نام و نشان تجاری قدرتمند، در رقابت با سایر بانک ها موفقیت بالاتری را برای خود تعیین کنند و آسیب پذیری خود را در مقابل رقبا کاهش دهند (بلید و بلهی، 2011، 19).

عوامل زیادی اهمیت مطالعه شناسایی عوامل اثر گذار بر نظام بازاریابی برند بانکی را مشخص می کند، از جمله این عوامل می توان به موارد  زیر اشاره کرد:

1.وجود انبوه تولید کنندگان که مبادرت به تولید یک رده محصول یا خدمت مشابه می نمایند و رقابت شدیدی که بین این شرکت های تولیدی و خدماتی وجود دارد .

2.اهمیت فرایند تصمیم گیری برای مشتریان و خریداران جهت کاهش ریسک و کسب بهترین مطلوبیت، بهره و نتیجه از انتخاب خود

3.اتکا مشهود مشتریان به محصولاتی که دارای نام های تجاری مشهور و قدرتمند هستند ، برای انتخاب و تصمیم گیری در هنگام دریافت یک کالا یا یک خدمت.

لذا موضوع حفظ و تقویت نام تجاری و عوامل مؤثر بر آن، برای بانک هایی که دغدغه حفظ و توسعه جایگاه رقابتی خویش را در بازار دارند ، چالشی راهبردی است و هزینه های بسیاری را نیز برای درک و شناخت این مهم و دست یابی به راهکارهای کاربردی برای تقویت آن، صرف می کنند چرا که با شدت گرفتن رقابت و نزدیک شدن به سطح کیفی و کمی محصولات یا خدماتی که بتواند مورد توجه مشتریان قرار گیرد و آنها را به مشتری دائمی محصولات آن شرکت تبدیل کند،  توجه به برند و نام تجاری حیاتی و ضروری تلقی می شود.

1-4 اهداف پژوهش

1-4-1 هدف اصلی

هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی عوامل اثر گذار بر نظام بازاریابی برند بانکی است.

1-4-2اهداف ویژه

1.تعیین تأثیر درگیری محصول بر نظام بازاریابی برند بانکی

2.تعیین تأثیر ریسک گریزی بر نظام بازاریابی برند بانکی

3.تعیین تأثیر اعتماد به نام تجاری بر نظام بازاریابی برند بانکی

4.تعیین تأثیر وفاداری به نام تجاری بر نظام بازاریابی برند بانکی

[1] Marketing

[2] Brand

[3] Aaker

[4] Belaid , S.,& Behi,

با توجه به طبقه بندی هزینه ها در شرکت فرودگاه های کشور و تحقق بخش عمده ای از هزینه های سربار غیر مستقیم در ستاد شرکت، بکارگیری سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در ستاد اطلاعات ذی قیمتی از جمله شناسایی فعالیت های بدون ارزش افزوده را در اختیار مدیران این شرکت قرار خواهد داد. ضمن اینکه مهم ترین گام در جهت محاسبه دقیق بهای تمام شده خدمات فرودگاهی در سطح فرودگاه های کشور، هزینه یابی و تسهیم هزینه های سربار غیر مستقیم در ستاد می باشد. به همین دلیل کلیه فعالیت ها و مطالعات بر سیستم هزینه یابی ستاد متمرکز گردیده است.

بیان مسئله

تعریف مشکل

مباحث هزینه یابی و محاسبه بهای تمام شده در صنعت هوانوردی و فرودگاهی در ابتدای راه خود قرار دارند. ملموس نبودن خدمات در فرودگاه های کشور، حاکمیت بخش دولتی، تفکر هزینه ای در مدیران، الزامات قانونی و تعهدات بین المللی در خصوص ارائه خدمات هوانوردی و فرودگاهی در کشور باعث عدم توجه جدی به مبحث هزینه یابی و بهای تمام شده خدمات شده است. با توجه به انحصار کامل شرکت در حوزه فرودگاهی و البته الزامات قانونی که بر این انحصار تأکید دارند، عملا بازار رقابتی برای خدمات فرودگاهی وجود ندارد و همین انحصار موجب کم توجهی به مباحث حسابداری مدیریت از جمله بهای تمام شده گردیده است. سیستم های حسابداری موجود به دلیل دیدگاه سنتی صرفا به ثبت منابع صرف شده در سازمان جهت ارائه خدمات می پردازند و طبقه بندی، تفکیک و تسهیم هزینه ها الگوی علمی و رابطه منطقی با فعالیت های انجام شده برای ارائه خدمات ندارد. همچنین درک مشترکی در میان کارشناسان صنعت در خصوص سیستم هزینه یابی، روش تسهیم هزینه ها و مبانی و معیارهای تسهیم دیده نمی شود. به همین دلیل مباحثی همچون تجزیه و تحلیل هزینه ها، شناسایی فعالیت های فاقد ارزش افزوده، شناسایی ظرفیت های بلا استفاده و هزینه فرصت از دست رفته ناشی از آن، ارزیابی عملکرد بخش های مختلف، افزایش کارآیی و بهره وردی و استفاده بهینه از منابع محدود موجود موضوعاتی است که کمتر به آن پرداخته شده و در صورت تصمیم مدیریت برای شروع فعالیت ها در این حوزه زیرساخت اساسی که سیستم بهای تمام شده و اطلاعات حاصل از آن می باشد، وجود ندارد و یا در مراحل طراحی نظری مغفول مانده است.

اهمیت مشکل

امروزه با توجه اهمیت اطلاعات در تصمیم گیری و خصوصا نقش اطلاعات مالی در مدیریت واحدهای تجاری فقدان اطلاعات بهای تمام شده و عدم بهره برداری از آن در صنعت هوانوردی و فرودگاهی باعث اتخاذ تصمیمات اشتباه و اتلاف منابع محدود موجود در این حوزه خواهد شد. با توجه به لزوم سرمایه گذاری های هنگفت در طراحی،

 ساخت، تجهیز، توسعه و راهبری فرودگاه های کشور بی اعتنایی به اطلاعات بهای تمام شده خدمات فرودگاهی ممکن است مدیران را در صحنه تصمیم گیری برای مدیریت و توسعه شبکه فرودگاهی در کشور دچار اشتباهات راهبردی نماید. دسترسی به اطلاعات بهای تمام شده امکان قیمت گذاری خدمات را نیز فراهم می آورد. با توجه به تأمین منابع مالی شرکت از محل درآمدهای آن طبعاً تعیین نرخ خدمات فرودگاهی بدون توجه به بهای تمام شده موجب کسری بودجه و مشکلات جدی برای تحقق اهداف و ماموریتهای شرکت خواهد گردید. تعیین نرخ های فروش خدمات به صورت دستوری و صرفا با هدف پوشش هزینه ها نیز باعث ایجاد بحران مالی برای شرکت های هواپیمایی و دریافت کنندگان خدمات فرودگاهی شده و فرایند وصول مطالبات تجاری شرکت و تامین منابع مالی برای اهداف شرکت را مختل خواهد نمود.

نحوه برخورد با مشکل

با توجه به حساسیت موضوع بهای تمام شده و نقش خطیر اطلاعات حاصل از اجرای این سیستم، طراحی و بکارگیری سیستم بهای تمام شده از اهمیت بسزایی برخوردار است. با توجه به طبقه بندی هزینه ها در شرکت و سهم عمده هزینه های سربار غیر مستقیم که در مراکز هزینه ستاد انباشته شده، بکارگیری یک سیستم هزینه یابی نوین که از یک سو تنوع، پیچیدگی و عدم تمرکز فعالیت های شرکت را در نظر گرفته و از سوی دیگر رابطه علت و معلولی بین فعالیت های لازم برای تحقق اهداف شرکت و منابعی که برای انجام این فعالیت ها صرف شده است را ملاک تسهیم قرار دهد، منجر به ارائه اطلاعات دقیق، مربوط و قابل اتکا برای مدیران شرکت به منظور اعمال مدیریت بر مبنای فعالیت[2] خواهد گردید. 

عوارض ناشی از تدام مشکل

از آنجا که دسترسی به اطلاعات از ملزومات مهم تصمیم گیری در سطوح مختلف مدیریت می باشد، در صورت عدم بکارگیری روش های نوین هزینه یابی و تهیه و گزارش اطلاعات بهای تمام شده در شرکت شاهد اتلاف منابع، انجام فعالیت های فاقد ارزش افزوده، عدم توسعه متوازن فرودگاه ها، ایجاد ظرفیت های بلا استفاده و بالطبع بالا رفتن هزینه های نگهداری و تعمیرات آنها از یک طرف و از طرف دیگر محدودیت ظرفیت پذیرش پرواز در فرودگاه های دیگر خواهیم بود. استنکاف مشتریان خدمات فرودگاهی از پرداخت بدهی و مشکلات نقدینگی و عدم تأمین مالی طرح های توسعه از مشکلات دیگر بحساب می آید. همچنین عدم امکان تجزیه و تحلیل هزینه ها، بررسی و ارزیابی عملکرد واحدهای مختلف، قیمت گذاری اصولی و منطقی خدمات و نیز عدم امکان بهبود مستمر فعالیت ها را می توان از عوارض ناشی از استفاده از سیستم های موجود دانست.

[1] Activity Based Costing

[2] Activity Based Management

در طی سال‌های گذشته پژوهشگران مختلف با عنایت به ناتوانی بتا در توضیح بازده سهام، به بررسی توان مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای در تبیین و پیش‌بینی بازده سهام و یافتن متغیرهای دیگری مانند بتا که معرف خطرپذیری باشند، پرداخته‌اند. در این میان با توجه به اهمیت اطلاعات حسابداری به ویژه خطرپذیری اطلاعاتی در ارزیابی عملکرد و تخمین بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران، كیفیت و دقت تهیه‌ی این اطلاعات دغدغه استفاده‌ کنندگان بوده و تحقیقات زیادی را به خود اختصاص داده است.

• بیان مسئله

همان طور که پیش‌تر بیان شد، ارائه درك بهتری از این‌كه آیا قیمت‏گذاری شاخص كیفیت اقلام تعهدی با تفسیری بر مبنای خطرپذیری سازگار است، مهم به نظر می‏رسد و یكی از مسائل اساسی در این بحث این است كه آیا رابطه مثبت و قوی بین بازده آتی و شاخص كیفیت اقلام تعهدی وجود دارد[8].

از آنجا كه آزمون‏های سنتی قیمت‌گذاری دارایی‏ها (مانند مطالعات فوق) نتایج متفاوتی را در قیمت‌گذاری شاخص كیفیت اقلام تعهدی و در نتیجه در بحث خطرپذیری داشته‌اند. در این تحقیق، مطابق با پژوهش‌های قبلی(کور و همکاران، 2008 و ماشرووالا و ماشرووالا، 2011) كیفیت اقلام تعهدی مورد بررسی قرار می‌گیرد تا مشخص شود آیا شاخص كیفیت اقلام تعهدی می‌تواند معیاری برای خطرپذیری باشد یا خیر.

• اهمیت و ضرورت تحقیق

اهمیت بررسی قیمت‏گذاری كیفیت اقلام تعهدی به این دلیل است که فرانسیس و همکاران^[11] (2005) با بررسی اثر كیفیت اقلام تعهدی بر هزینه سرمایه نتیجه‏گیری كردند كه “خطر اطلاعاتی (كه براساس كیفیت اقلام تعهدی کمّی می‏شود) یک عامل خطرپذیری قیمت‎گذاری شده است”. اما، كور و همكاران (2008) به این نتیجه رسیدند

 كه رگرسیون‏های فرانسیس و همكاران (2005) ارتباط همزمان بین بازده اضافی و بازده عوامل را بررسی می‏كنند و نه آزمون این فرضیه كه شاخص کیفیت اقلام تعهدی یک عامل خطرپذیری قیمت‏گذاری شده است، بنابراین شواهدی دال بر این‌كه شاخص كیفیت اقلام تعهدی یک عامل خطرپذیری قیمت‏گذاری شده است و بازار كیفیت اقلام تعهدی را در قیمت سهام وارد می‌كند، ارائه نمی‌دهند (کور و همکاران 2008، ص 2). با بهره گرفتن از بازده‏های ماهانه، كور و همكاران (2008) دریافتند كه یک رابطه مثبت بین شاخص کیفیت اقلام تعهدی و بازده‏های آتی سهام در دوره مورد آزمون ابودی و همكاران (2005) وجود دارد، اما هیچ رابطه‏ای در دوره مورد بررسی فرانسیس و همكاران (2005) وجود ندارد. (ماشرووالا و ماشرووالا 2011، ص 1353-1352).

برخلاف كور و همكاران (2008)، دو مطالعه اخیر وجود رابطه مثبت بین شاخص کیفیت اقلام تعهدی و بازده آتی سهام و همچنین صرف خطرپذیری مثبت در رابطه با شاخص کیفیت اقلام تعهدی پس از كنترل شوك‏های جریان نقدی (اگنوا 2010) و سهام كم ارزش (كیم وكی 2010)، را نشان داده‌ است.

 اِكر[12] و همكاران (2006) به طور مستقیم این موضوع كه آیا شاخص کیفیت اقلام تعهدی بازده‏های آتی را پیش‏بینی می‏كند یا خیر را آزمون نكردند. اما، پرتفوی عامل تقلیدی آن‌ ها (با بهره گرفتن از بازده‏های روزانه) به طور متوسط بازده‏های بیشتری كسب نمود كه نشان می‏دهد در دوره نمونه مورد بررسی آن‌ ها شاخص کیفیت اقلام تعهدی و بازده‏های آتی سهام دارای همبستگی مثبت زیادی هستند.

[1]Modified Dechow and Dichev (2002) Accruals Quality Measure (AQ).

[2] Francis et al.

[3] Aboody et al.

[4] Ogneva

[5] Kim and Qi

[6] Core et al.

[7] Christina A. Mashruwala & Shamin D. Mashruwala.

[8] شاخص کیفیت اقلام تعهدی بزرگ‌تر دلالت بر کیفیت پایین اقلام تعهدی دارد. توجه کنید که در کل این مطالعه، شاخص کیفیت اقلام تعهدی بطور خاص اشاره به معیار تعدیل شده كیفیت اقلام تعهدی دیچو و دچو (2002) دارد و عموماً اشاره به کیفیت اقلام تعهدی ندارد.

[9] Market Microstructure

[10]Transaction Costs

[11] Francis, LaFond, Olsson, and Schipper

[12] Ecker

سرمایه درگردش از اقلام مهم دارائی­های واحدها و بنگاه­های اقتصادی تلقی می­ شود که در تصمیمات مالی نقش قابل توجهی دارد. توسعه کمی و کیفی فعالیت­های تجاری، توسعه کمی و کیفی قلمرو مدیریت مالی را بدنبال داشته است و به تبع آن مدیریت مالی را پیچیده نموده است. تداوم فعالیت­های بنگاه­های اقتصادی تا میزان زیادی به مدیریت منابع کوتاه مدت آن بستگی دارد، زیرا فعالیت­های عملیاتی در یک دوره عادی که معمولا سالانه است به شناخت سرمایه درگردش و مدیریت مطلوب آن مربوط می­ شود بطوریکه از این طریق، نتایج مورد انتظار تحقق یابد و امکان تداوم فعالیت در بلند مدت فراهم شود(نیکومرام، رهنمای رودپشتی و هیبتی 1383، 16).

نگهداری سطح مطلوب وجه نقد برای پرداخت بدهی­های سر رسید شده، و استفاده از فرصت­های ناگهانی مناسب جهت سرمایه ­گذاری که نشانه­ای از انعطاف­پذیری واحد تجاری می­باشد و دسترسی به مواد اولیه برای تولید به طوریکه شرکت بتواند به موقع جوابگوی تقاضای مشتریان باشد دال بر اهمیت سرمایه در­گردش می­باشد. هرگونه تصمیمی که در این بخش توسط مدیران واحد تجاری اتخاذ می­ شود اثرات شدیدی بر روی بازدهی عملیاتی واحد تجاری می­گذارد که باعث تغییر ارزش شرکت و نهایتا ثروت سهامداران خواهد شد.

تهیه ماشین آلات تولیدی مدرن که یکی از عوامل اصلی تولید یعنی نیروی کار را به طرز شگفت انگیزی از مسیر تولید خارج کرده و سربار را جانشین دستمزد نموده است و مسئله تامین مالی آن به طوریکه به سرمایه در­گردش لطمه­ای وارد نکند، از جمله مسائلی است که فراروی مدیران واحدهای تجاری قرار دارد (رهنمای رودپشتی و کیائی 1387).

فعالیت بانك­ها و موسسات مالی در حوزه های اعطای تسهیلات، سرمایه ­گذاری، صدور انواع اوراق قرضه، صدور انواع گواهی سپرده، صدور ضمانت نامه­ها و گشایش انواع اعتبارات اسنادی و یا به عبارت دیگر، اقدام به ایفای نقش در بازارهای پول و سرمایه، آنها را در معرض مخاطرات و ریسك­های خاص اینگونه فعالیت­ها قرار داده است.  بانك­ها با انواع متنوعی از ریسك­ها روبرو می­باشند، ریسكی كه این پژوهش به آن می ­پردازد، ریسك عملیاتی نامیده می­ شود. درحال حاضر بانك­های معتبر جهانی در حال انجام اقدامات قابل توجهی در زمینه مقابله با ریسك­های عملیاتی می­باشند. این اقدامات شامل مراحل زیر می­ شود:

1. شناسایی ریسك­های عملیاتی در موسسه مالی(در اینجا منظور همان زیان­های عملیاتی است).
2. ارزیابی و یا به بیان دقیقتر كمی كردن ریسك­های عملیاتی(كه نتیجه آن تعیین میزان سرمایه مورد نیاز برای مقابله با ریسك­های عملیاتی سازمان می­باشد).
3. مدیریت ریسك­های عملیاتی كه شامل انتقال ریسك(با بهره گرفتن از ابزار بیمه و …) و یا انجام اقداماتی در جهت كاهش میزان ریسك­های عملیاتی می­باشد.

بانك­هایی كه این چالش جدید، یعنی رویارویی با مقوله ریسك­های عملیاتی را می­پذیرند نیاز به كمك­هایی از بیرون سازمان برای شناسایی، ارزیابی و مدیریت ریسك­های عملیاتی خواهند داشت. كمیته بال^[2] متعلق به بانك تسویه بین الملل^[3] استانداردهایی را پیرامون ریسك­های عملیاتی در سازمان­ها تدوین كرده و آن را در قالب دستورالعمل­هایی به بانك­های مختلف سراسر دنیا ابلاغ كرده است، این دستورالعمل­ها در چندین نسخه بروز رسانی شده ­اند و این فرایند بروز رسانی در آینده نیز ادامه خواهد داشت، مسلما این مستندات مهمترین و معتبرترین مراجع در این مقاله محسوب می­شوند(شربت اوغلی و عرفانیان 1384).

در پژوهش حاضر سعی بر آن است تا با بهره گرفتن از مفاهیم و تئوری­های مدیریت مالی و مطالعات کتابخانه­ای تاثیر ریسک عملیاتی و ریسک بازار بر سرمایه درگردش در شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی و تبیین قرار گیرد. و شواهد لازم را جهت پاسخ به سوالات پژوهش ارائه نماید.

1-2- بیان مسئله:

یكی از ضروری­ترین عوامل برای ادامه فعالیت­های جاری هر شركت، میزان نقدینگی آن است. بانك­ها و سایر اعتباردهندگان نیز برای اعطای تسهیلات به شركت­ها، نسبت­های نقدینگی آن­ها و توان بازپرداخت بدهی­های جاری را مدنظر قرار می­دهند. بنابراین وجود یک مدیریت قوی در زمینه سرمایه درگردش و كنترل میزان نقدینگی شركت بسیار ضروری به نظر می­رسد (نیکومرام و همکاران 1385، 12).

زمانی كه مدیران یک شركت یک سیاست جسورانه را در مورد سرمایه درگردش بر می­گزیند، این سیاست باعث می­ شود، شركت سطح پایینی از دارایی­ های با نقدینگی بالا را در اختیار داشته باشد، در نتیجه احتمال عدم پرداخت تعهدات جاری افزایش یافته و به تبع آن سطح ریسك افزایش می­یابد (هورن[4] 1969، 89-71). از سوی دیگر

 نباید از این مساله غفلت نمود كه نگهداری سطح بالای سرمایه درگردش، می ­تواند در طول یک دوره كوتاه مدت، امكان استفاده از فرصت­های سودآور را برای مدیران شركت فراهم آورد(لونوكس[5] 2004، 24-20).

دلیل عدم موفقیت بخش عمده­ای از شركت­های ورشكسته، وضعیت نامطلوب و مدیریت نامناسب سرمایه درگردش است، حال آنكه این شركت­ها در بلندمدت وضعیت مالی خوبی دارند، اما به دلیل عدم كفایت سرمایه درگردش، توانایی رقابت خود را از دست داده و از دور خارج می­گردند(بسلی و دیگران[6] 1987).

اهمیت روزافزون سرمایه درگردش در تداوم فعالیت واحدهای انتقاعی موجب گردید، راهبردهای مختلفی برای مدیریت سرمایه در گردش مدنظر قرار گیرد. واحدهای انتقاعی با بكارگیری راهبردهای گوناگون در ارتباط با مدیریت سرمایه درگردش می­توانند میزان نقدینگی شركت را تحت تاثیر قرار دهند. این راهبردها می ­تواند بر میزان خطر و بازده آن­ها اثر گذار باشد. تحقیق حاضر به دنبال بررسی تاثیر  ریسک عملیاتی و ریسک بازار  بر سرمایه درگردش شرکت­ها می­باشد.

1-3- اهمیت و ضرورت انجام پژوهش:

موضوع مدیریت سرمایه درگردش طی سال­های ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۸ درسایر كشورها مورد مطالعه فراوان قرار گرفته از جمله تحقیقات صورت گرفته می­توان به تحقیقات، (فیلبك و كروگر ۲۰۰۵)[7]، (قوش و ماجی ۲۰۰۳)[8]، (رحمان و نصر ۲۰۰۷)[9]، (لمبرسون ۱۹۹۵)[10]، (نذیر و افزا ۲۰۰۷)[11] اشاره نمود.

با توجه به اهمیت موضوع تاثیر ریسک عملیاتی و ریسک بازار بر سرمایه در­گردش و اینكه به این موضوع در كشور ما كمتر پرداخته شده است لذا بر پایه تحقیقات صورت گرفته در سایر كشورها و با بهره گرفتن ازمدلها و متغیرهای استفاده شده در آن تحقیقات موضوع در بورس اوراق بهادارتهران مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

ضرورت دارد با انجام تحقیق حاضر شواهدی بدست آید تا مسائل فراروی مدیران مورد بررسی قرار گیرد همچنین تعمق در مورد نكات زیر اهمیت موضوع را برجسته می­كند.

۱- در حال حاضر وضعیت نقدینگی شركت­ها در شرایط نامناسبی قرار داد و اكثر شركت­ها به علت موقعیت تورمی كه در كشور حاكم است ترجیح می­ دهند تا وجه نقد را به دارائی­های دیگر تبدیل كنند و این موضوع باعث می­ شود كه شركت­ها ایرانی در سررسید بدهی­ها درمانده شوند و به اعتبار سازمان لطمه وارد شود.

۲- تجزبه نشان داده است كه اغلب شركت­هایی كه با پریشانی مالی مواجه شده و نهایتاً سرنوشت برخی از آنان به ورشكستگی كشیده می­ شود، یكی از دلایل عمده آن مدیریت سرمایه درگردش می­باشد(رهنمای رودپشتی و كیائی ۱۳۸7).

1-4- اهداف پژوهش

1-4-1 هدف کلی

هدف از انجام این پژوهش شناخت تاثیر ریسك عملیاتی و ریسك بازار بر سرمایه درگردش می­باشد.

1-4-2 اهداف ویژه

1. شناخت تاثیر ریسک عملیاتی بر سرمایه درگردش بکار گرفته شده
2. شناخت تاثیر ریسک بازار بر سرمایه درگردش بکار گرفته شده.
3. شناخت تاثیر ریسک عملیاتی بر چرخه نقدینگی.
4. شناخت تاثیر ریسک بازار بر چرخه نقدینگی.

[1]. Pool. data

[2] . Basel Committee

[3] . Bank for International Settlements

Horne . [4]

[5] . Loneux

[6] .Besley et al  

Filbeck & Krueger, 2005.[7]

Ghosh and Maji 2003.[8]

[9].Raheman and Nasr, 2007

[10].Lamberson,1995

[11].Afza & Nazir 2007