با جهانی شدن بازارها و افزایش رقابت در بازارهای جهانی،  تلاش  سازمان‌ها برای بقا در این بازارها افزایش یافته و این موضوع سبب پیدایش فلسفه مدیریت زنجیره تأمین شده است.  یک زنجیره تأمین شامل کلیه واحدهایی است که در برآوردن نیاز یک مشتری به طور مستقیم و غیرمستقیم دخیل هستند.  دیدگاه زنجیره تأمین بر این واقعیت بنا نهاده شده است که رقابت به جای شرکت‌ها،  می‌بایستی بین زنجیره های تأمین وجود داشته باشد.  از سوی دیگر،  سیر تحولات پر شتاب جهانی،  سازمان‌ها را بر آن داشته تا برای غلبه بر شرایط نامطمئن پیرامون خود به تحقیق در زمینه مدیریت زنجیره تامین بپردازند.  تامین کنندگان بایستی قطعات و مواد را با بهترین کیفیت و کمترین هزینه تولید نمایند و توزیع کنندگان محصولات نیز باید رابطه نزدیکی با سیاست‌های توسعه بازار داشته باشند. در این راستا شناسایی و مدیریت ریسک‌ها در هر یک از اجزای زنجیره و انتخاب استراتژی مناسب در کارایی زنجیره تامین اهمیت بسیار مهمی دارد.  علاوه بر این  از دیگر ویژگی‌های اساسی زنجیره تأمین،  مسائل مالی  است بنابراین ویژگی‌هایی همچون نرخ بهره و مالیات،  محدودیت بودجه سرمایه گذاری و دیگر معیارهای مالی با ورود به مدل،  موجب ریسک مالی می‌شوند. با توجه به مسائل مذکور،  هدف اصلی از انجام این پژوهش طراحی مجدد زنجیره تأمین با لحاظ کردن ریسک مالی می‌باشد.

1-2      بیان مسئله

کلیه واحدهایی که از نظر قانونی از هم جدا بوده و توسط جریان‌های مواد، اطلاعاتی و مالی به  منظور ساخت و فروش یک محصول به هم مرتبط می‌شوند،  شبکه ای از روابط و فرایندها به نام زنجیره تأمین را به وجود می‌آورند.  یکی از سخت‌ترین اجزاء  برنامه ریزی شرکت‌های تولیدی،  طراحی کارآمد زنجیره تأمین آن‌ هاست.  زنجیره تأمین در معرض انواع ریسک‌ها قرار دارد و نحوه‌ی طراحی آن نقش مهمی در کاهش ریسک  دارد.  از این رو تلاش‌های بسیاری برای مدل سازی و بهینه سازی طراحی زنجیره تأمین انجام شده است.  (عسگری و زنجیرانی ، 1383:32)

همواره بهینه سازی بر مبنای هزینه بیشترین کاربرد را برای طراحی زنجیره تأمین داشته است اما از معایب اصلی  فرایند طراحی  زنجیره تأمین بر مبنای هزینه یا سود،  می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :

در نتیجه با توجه به اینکه هر مرحله از زنجیره تأمین‌ از قبیل سفارش‌های خرید،  تأمین مواد اولیه،  تولید،  انبارداری،  حمل‌ونقل با سطوح مختلف ریسک مالی در ارتباط است و شناسایی  فعالیت‌هایی که می‌تواند خساراتی را به سیستم تحمیل نموده و یا پرسنل را با خطر مواجه سازند و بقای سازمان را تهدید نمایند،  امری حیاتی می‌باشد، در این تحقیق در پی پاسخ به این  سؤال هستیم که : ” چگونه می‌توان فرایند طراحی زنجیره تأمین  سنتی را با  لحاظ کردن ریسک مالی،  مجددأ برنامه ریزی نمود؟”

1-3      هدف های تحقیق :

هدف اصلی:

دستیابی به الگویی  جهت طراحی مجدد زنجیره تأمین با لحاظ کردن ریسک مالی

اهداف فرعی:

توسعه و بسط مدل‌های بهینه سازی عدد صحیح مختلط

استفاده از سناریو سازی در تخمین پارامترهای ریسک

1-4      اهمیت و ضرورت تحقیق :

الف)اهمیت و ضرورت تحقیق از لحاظ نظری

• پیکر بندی مناسب زنجیره تأمین از مزایای رقابتی مداوم و برجسته برای هر شرکتی به حساب می‌آید و سازمان‌ها را در تقابل با سایر مشکلات و مسائل پیش رو کمک می‌کند.
• طراحی زنجیره تأمین با لحاظ کردن ریسک مالی موجب بهبود عملکرد سازمان‌ها می‌گردد و تاکنون در مقالات و تحقیقات موجود به آن پرداخته نشده است.
• طبیعت پویا و پیچیده زنجیره تأمین موجب درجه عدم قطعیت بالا در تصمیم گیری‌های
  برنامه ریزی زنجیره تأمین می‌شود و تأثیرات قابل توجهی بر عملکرد کل شبکه زنجیره تأمین می‌گذارد. (چپرا[2] ومیندل[3]، 267:2003)

ب) اهمیت و ضرورت تحقیق از لحاظ کاربردی

یکی از سه جریان مهم و تأثیرگذار بر فرایند تصمیم گیری در زنجیره تأمین، در کنار جریان کالا و اطلاعات،  جریان مالی است . ویژگی‌هایی مانند محدودیت سرمایه گذاری و هزینه که به منجر با ایجاد ریسک مالی می‌گردد.

ریسک مالی موجب تغییرات حقوق صاحبان سهام و جریانات نقدی می‌گردد که بر فرایند سرمایه گذاری در زنجیره از جمله نصب و راه اندازی تسهیلات،  افزایش ظرفیت معدن و  فروش تسهیلات اثر می‌گذارد .

1-5      سؤال‌های تحقیق:

سؤال اصلی:

چگونه می‌توانیم با در نظر گرفتن هزینه های راه اندازی،  حمل‌ونقل،  تولید،  شیوه تأمین مالی و ریسک مالی،  مدلی طراحی کنیم که سازمان‌ها را در طراحی مجدد زنجیره تأمین یاری نمایند؟

سؤال فرعی:

• چگونه می‌توان مدل‌های بهینه سازی عدد صحیح مختلط برای طراحی زنجیره تأمین را بسط و توسعه داد؟
• چگونه می‌توان از سناریو سازی در تخمین پارامترهای ریسک استفاده کرد؟

1-6      تعریف عملیاتی واژگان کلیدی تحقیق :

زنجیره تأمین :

یک زنجیره تأمین شامل دو یا چند سازمان است که از نظر قانونی از هم جدا بوده و توسط جریان‌های مواد،  اطلاعات و مالی به هم مرتبط هستند (عسگری و فراهانی،    1382: 25).
ریسک مالی :

احتمال عدم دسترسی به بودجه معین در زمان مشخص (آزرون، 2008: 131).

1-7      روش شناسی تحقیق :

از نظر هدف:

تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی است.

از نظر روش :

این تحقیق از نوع تجربی  است.   منظور از تجربی مدل سازی است.  تعریف متغیرهای تصمیم و شناسایی محدودیت‌ها از جمله فعالیت‌های اصلی در این روش است و مدل طراحی شده از نوع برنامه ریزی

عدد صحیح مختلط می‌باشد.

1-8      جامعه و نمونه آماری :

در این تحقیق به دنبال دستیابی به مدلی جهت طراحی زنجیره تأمین با لحاظ کردن ریسک مالی می‌باشیم و برای تست مدل از یک مطالعه‌ی موردی در شرکت هلدینگ استفاده می‌شود.

روش تحلیل داده‌ها :

در این تحقیق از نرم افزارهای ریاضی نظیر lingo برای حل مدل و استخراج پاسخ‌ها،  و از نرم افزار اکسل برای آماده سازی داده‌ها به منظور ورود به مدل در مرحله حل استفاده شده است.

1-9      قلمرو تحقیق :

الف) قلمرو موضوعی:

تحقیق در عملیات، مدیریت تولید،  مدیریت مالی

ب) قلمرو مکانی:

شرکت هلدینگ سنگ زاگرس می‌باشد.

ج) قلمرو زمانی:

قلمرو زمانی تحقیق،  از فروردین سال 1387 تا اسفند سال 1391 می­باشد.

1-10   چارچوب  کلی پژوهش :

ساختار این پژوهش به این صورت می‌باشد که در فصل دوم پس از ذکر مفاهیم اولیه،  کاربرد و انواع زنجیره تأمین،  به مرور مطالعات اخیر در حوزه بهینه سازی و مدیریت ریسک زنجیره تأمین پرداخته
می شودو پس از آن خلا تحقیقاتی و ضرورت تحقیق بیان می‌گردد.  در فصل سوم مدل ریاضی توسعه یافته ای با لحاظ کردن ریسک مالی بر اساس خلا تحقیقاتی پیشنهاد می‌گردد.  در فصل چهارم حل مدل و نتایج مربوط به آن با یک مثال عددی توضیح داده می‌شود و سپس نتایج حاصل مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد و در نهایت در فصل پنجم،  نتیجه گیری و پیشنهاد برای تحقیقات آتی ارائه می‌گردد.

[1] Azaron

[2]  Chopra

[3] Meindel