1- بیان مسأله

«جرم زیست محیطی» به طور صریح در قوانین موضوعه ایران معرفی نشده است ولی شاید با توجه به مواد مختلف موجود در قوانین بتوان تعریفی جامع و مانع در مورد این جرم بیان نمود.به هرحال به نظر نگارنده جرم زیست محیطی ؛هر نوع فعل یا ترک فعلی است که از سوی فرد حقیقی یا حقوقی بالمباشره یا بالتسبیب و عالماً وعامداً مورد ایراد آسیب یا صدمه ولو به طور خفیف به محیط زیست اعم از آب و هوا وگیاهان و جانوران وامثال آن شود ویا تعادل اکوسیستمی آن را بر هم زند.صرف وارد نمودن ضرر به محیط طبیعی اعم از آنچه که به طور طبیعی وجود دارد و نیز آنچه که ساخته دست بشر است،خواه در مالکیت کسی باشد خواه نباشد،کافی است و لزومی ندارد که به طور ضروری برای سلامت انسان زیان آور باشد البته باید گفت که تحقق نتیجه آن در زمان حاضر شرط نیست و ممکن است نتایج مخرب آن در آینده بروز کند.شاید بتوان گفت که تعریف فوق جامع ترین تعریف موجود در جرایم محیط زیست در حقوق ایران می باشد.

      بررسی سابقه قانونگذاری در خصوص مسائل زیست محیطی در کشور ما حاکی از آن است که اولین قوانین و مقررات مرتبط مانند؛«مواد179و189قانون مدنی مصوب 18/2/1307»؛«قانون شکار مصوب4/12/1335»؛«قانون شکار وصید مصوب16/3/1346»صرفأ در ارتباط با محیط زیست طبیعی بوده است.اما قانون جامعی که به طور نسبی در خصوص کلیه ابعاد محیط زیست تغییرات ساختار تشکیلات سازمان حفاظت محیط زیست را در پی داشت«قانون حفاظت وبهسازی محیط زیست»بود که در مورخ28/3/1353به تصویب رسید.(قاسمی 27،1384)

ازسویی دیگر بسیاری از مجازات هایی که در قوانین در نظر گرفته شده اند فقط با شرایط زمان وضع قانون،مناسب بوده است،لیکن با توجه به رشد جمعیت و شرایط اقتصادی حاضر و رشد تورم ،بسیار کم و ناچیز و نا متناسب می باشد و از جنبه تادیبی کافی برای مجرمین بالاخص صاحبان واحدهای تولیدی آلاینده و یا افرادی که جهت تجارت گونه های نادر مبادرت به شکار می کنند با توجه به منفعت و سود حاصله از این کار قابل توجه و باز دارنده نمی باشد.مانند مجازات نقدی که در مواد 12،11 و13 قانون شکار و صید در  نظر گرفته شده است و یا مجازاتی که در ماده 29قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا برای کارخانجات و یا کارگاه های متخلف در نظر گرفته شده است.(دبیری،1375،48)

جرائم زیست محیطی بخش گندمان با توجه به تشابه محیط جغرافیایی آن با اکثر مناطق کشور،بیشتر شامل تخریب جنگل ها و مراتع،تصرف اراضی ملی و مرتعی،تغییر کاربری و آلودگی محیط زیست می باشد.مشکلات و موانع بخش محیط طبیعی گندمان را می توان به چند بخش شامل مشکل عدم ارزیابی زیست محیطی دقیق منابع برای استفاده پایدار،شکار غیر مجاز،بیکاری بالا و کمبود درآمد مناسب که سبب استفاده بیش از حد از منابع طبیعی می شود،تقسیم کرد.

ضرورت ونوآوری تحقیق

با یک نگاه اجمالی به روند رو به رشد افزایش و تنوع جرائم زیست محیطی به نظر می رسد مهمترین اشکالی که در این میان وجود دارد قدیمی بودن قوانین و عدم تناسب وتنوع پاسخ های کیفری در قبال این گونه جرائم می باشد چرا که جهان امروزی به سوی تغییر و تحول و صنعتی شدن پیش میرود و در این میان تحولات بسیار عظیمی در بخش صنعت و تکنولوژی اتفاق افتاده است که نیازمند روش ها و شیوه های نوینی جهت کاهش اثرات سوء آنها بر محیط زیست می باشد از طرفی دیگر افزایش روز به روز جمعیت باعث گردیده تا زمین قدرت خود پالایی خود را در برابر آلودگی های وارده از دست دهد در نتیجه نیازمند وضع قانونی جدیدتر و متناسب با نو آوری و تحولات ایجاد شده باشد.در این میان نیاز به قوانین جدید زیست محیطی در بخش های مربوط به آلودگی های اشعه ،رادیواکتیو،بو و… بیش از پیش احساس می گردد که اصلاح ساختار قوانین جزایی کشور در این زمینه و ارئه راه حل های مناسب برای اجرای بهتر عدالت قضائی و پیشگیری از وقوع این جرائم موثر است.در سال های اخیر جرائم زیست محیطی از قبیل تصرف اراضی ملی و تالاب ها و شکار و آلودگی های محیط زیست در حوزه قضایی بخش گندمان افزایش چشمگیر داشته که همانند بسیاری از مناطق کشور به معضلی اجتماعی و قضایی تبدیل شده است که رفع آن نیاز به بررسی و تشخیص علل جرم و چگونگی پیشگیری از آن را لازم دانسته است.

4- سؤالات تحقیق

1. علل عمده افزایش جرائم زیست محیطی در حوزه قضایی بخش گندمان چیست ؟
2. موثر ترین روش پیشگیری از جرائم زیست محیطی حوزه بخش گندمان کدامند؟
3. آیا مجازات پیش بینی شده در قوانین موجود بازدارنده و موثر در پیشگیری هستند؟

5- فرضیات تحقیق

1. فقر اقتصادی ، بیکاری،ناآگاهی و بعضاً تنوع طلبی و کسب سود از عوامل افزایش جرائم زیست محیطی هستند.
2. اطلاع رسانی،بالا بردن سطح آگاهی عمومی،فرهنگ سازی و نظارت مستمر موثرترین روش های پیشگیری از وقوع جرائم زیست محیطی هستند.
3. مجازات های پیش بینی شده در قوانین موجود موثر و باز دارنده در جرائم زیست محیطی نیستند.

6- هدف ها و کاربردهای تحقیق

از انجام این پژوهش اهداف و کاربردهای زیر مورد انتظار است :

با تلاش در جمع بین نظریات مختلف در زمینه های علل افزایش جرائم زیست محیطی و      راه ­های پیشگیری ازآن وتطبیق آنها با ویژگی­ها و واقعیت های موجود در حوزه قضایی بخش گندمان برآنیم تا نظریاتی را برگزینیم که با پشتوانه استدلالی علمی مناسب با جرائم ارتکابی در این حوزه باشد.همچنین با بررسی مجازات های مقرر در قانون برای این جرائم گامی مؤثر در جهت اصلاح ساختار قوانین کشور و تعیین بهترین و مناسب ترین راهکار پیشگیری از وقوع جرائم در جهت عادلانه تر کردن آن ها برداریم.

7- روش انجام تحقیق و به دست آوردن نتیجه

در این پژوهش علاوه بر روش توصیفی و علمی بیشتر از داده های آماری به روش مطالعه پرونده ها و آرشیو جرائم زیست محیطی استفاده شده است.ابتدا با مطالعه کتب ،مقالات و سایر منابع مرتبط آگاهی لازم را کسب نموده و سپس با بررسی پرونده های مربوط به جرائم زیست محیطی در مقایسه با سایر جرائم به بررسی شخصیت مجرمین این گونه جرائم و ریشه یابی علل ارتکاب جرائم از جمله علل اجتماعی،فرهنگی و انطباق عمل مجرمین با داده ­های جرم شناسی پرداختیم .در نهایت نیز به راهکارهایی برای پیشگیری از افزایش ارتکاب این گونه جرائم متناسب با وضعیت فرهنگی ، اجتماعی و شخصیتی آنان دست یافتیم که در فصول این پایان نامه به آن اشاره شده است.

8- ساماندهی(طرح)تحقیق

این پایان نامه درسه فصل تشکیل شده است . درفصل اول به «معرفی بخش گندمان ،تاریخچه،وضعیت اجتماعی و موقعیت جغرافیایی آن» و همچنین تعریف و مفهوم محیط زیست و جایگاه محیط زیست و به طور کلی معرفی تنوع زیست محیطی و گونه های گیاهی و جانوری بخش گندمان در دو بخش مورد بررسی قرار گرفته است .