تحقیق

چرخش وجه نقد از زمانی که شرکت بابت مواد اولیه پول پرداخت می کند شروع می شود و تا هنگامی که مطالبات ناشی از فروش کالا را دریافت می کند ادامه می یابد. طول دوره گردش وجه نقد به شیوه زیر محاسبه می شود: متوسط دوره ای که این پول به صورت موجودی کالاست، به اضافه متوسط زمان وصول مطالبات، منهای مهلت پرداخت حساب های پرداختنی ( پی نوو، 1385، 2).

از آنجایی که مهمترین عاملی که مدیران مالی در چرخه تبدیل وجه نقد مد نظر قرار می‌دهند، نقدینگی و به حداکثر رساندن ارزش شرکت در بلند مدت است و از آنجا که عینی بودن داراییها، بازده داراییها و بازده حقوق صاحبان سهام و ضریب مالکانه شرکت را نتیجه کارایی فعالیتها و توان بهره‌برداری شرکت از طریق سود حاصل از فروش و سرمایه گذاریها ارزیابی می‌کنند، بررسی رابطه بین این متغیرها در بورس اوراق بهادار تهران هدف تحقیق می‌باشد.

یکی از مهمترین مشکلاتی که شرکتها با آن روبرو می باشند میزان وجه نقدی است که می بایست در شرکت نگهداری نمایند تا بتوانند نیاز های خود در رابطه با مخارج در پیش رو را رفع نمایند و بدین جهت مانده وجه نقد نگهداری شده در شرکت می تواند یکی از مهمترین معیار های تصمیم گیری در شرکت باشد و هر شرکتی که دارای قدرت و توان بیشتری برای ایجاد وجه نقد باشد با هزینه بدهی کمتر ی می تواند فعالیت های خود را ادامه دهد و همچنین هر چقدر هزینه بدهی شرکت کمتر باشد به تبع آن وجه نقد کمتری برای پرداخت بدهی هایش نیاز دارد و می تواند وجوه نقد خود را در راستای بکارگیری و بهره وری از سرمایه گذاری و افزایش داراییها و تولیدات خود بکار گیرد و زمانیکه شرکت از لحاظ وضعیت نقدینگی در وضعیت بهتری باشد در نتیجه توانایی بیشتری در پیش بینی سود خواهد داشت و حال با توجه به آنچه مطرح گردید محقق در تلاش است با ارزیابی ارتباط بین مانده نگهداری شده وجه نقد و توان ایجاد وجه نقد با هزینه بدهی و توانایی پیش بینی سود، راهکارهای مفیدی به سرمایه گذاران ارائه دهد.

2 -1- بیان موضوع

         در طول زمان، چرخش وجه نقد یکی از عوامل تعیین کننده بازده دارائیها و بازده حقوق صاحبان سهام بوده است. تولید کالا مستلزم مصرف وجه نقد است و شرکت ها برای تولید کالا مجبورند ابتدا مواد اولیه بخرند، سپس آنها را تغییر شکل داده و به صورت کالای ساخته شده در آورند. آنگاه با فروش موجودی کالای ساخته شده، حساب های دریافتنی یا اسناد دریافتنی افزایش می یابند و با وصول مطالبات، دوره گردش وجه نقد به پایان می رسد.

یکی دیگر از هدفهای مدیریت هر واحد انتفاعی ایجاد توازن بین وجوه نقد در دسترس و نیازهای نقدی است. مدیریت در قبال طرح ‌ریزی در اینکه چگونه وجه نقد مورد نیاز تامین و بکار گرفته شود مسئولیت دارد. مدیران مالی در جهت تامین نقدینگی مورد نیاز برای اجرای فعالیتهای واحد تجاری، باید وظایفی را انجام دهند یکی از وظایف مدیران مالی تخصیص بهینه منابع بین داراییهای جاری، وجه نقد، حسابهای دریافتنی و موجودی خدمات یا کالا است. مهمترین عاملی که مدیران مالی باید در مدیریت وجه نقد مد نظر قرار دهند نقدینگی و حداکثر کردن نوآوری واحد تجاری است، زیرا هدفی که تمامی ‌شرکتها با آن مواجه هستند به حداکثر رساندن ارزش شرکت در بلند مدت است و شرکتها هرچه به سمت حسابهای دریافتنی و موجودی کالا حرکت کنند توجه به سود‌آوری واحد تجاری در اولویت قرار می‌گیرد. از آنجا که بازده داراییها و بازده حقوق صاحبان سهام را نتیجه کارایی فعالیتها و توان بهره ‌برداری شرکت از طریق سود حاصل از فروش و سرمایه گذاریها ارزیابی می‌کنند .

از آنجایی که مهمترین عاملی که مدیران مالی در چرخه تبدیل وجه نقد مد نظر قرار  می‌دهند، نقدینگی و به حداکثر رساندن ارزش شرکت در بلند مدت است و از آنجا که عینی بودن داراییها، بازده داراییها و بازده حقوق صاحبان سهام و ضریب مالکانه شرکت را نتیجه کارایی فعالیتها و توان بهره‌برداری شرکت از طریق سود حاصل از فروش و سرمایه گذاریها ارزیابی می‌کنند، بررسی رابطه بین این متغیرها با توجه به اندازه شرکت در بورس اوراق بهادار تهران هدف تحقیق می‌باشد.

جنبه ابهام

مشکل اصلی

ابعاد مشکل

در این تحقیق ما به دنبال پاسخ دادن به این سوال هستیم :

بین عینی بودن داراییها، بازده دارائیها، بازده حقوق صاحبان سهام و ضریب مالکانه شرکت با چرخه تبدیل وجه نقد در شرکتهای بزرگ و کوچک رابطه وجود دارد یا نه؟

4-1- اهداف تحقیق

هر تحقیقی یک یا چند هدف مشخص دارد که محقق به دنبال دستیابی به آنها می باشد:

هدف اصلی:

ارزیابی ارتباط بین عینی بودن داراییها، بازده دارائیها، بازده حقوق صاحبان سهام و ضریب مالکانه شرکت با چرخه تبدیل وجه نقد

اهداف فرعی:

1. ارزیابی رابطه بین عینی بودن داراییها با چرخه تبدیل وجه نقد در قلمرو تحقیق
2. ارزیابی رابطه بین ضریب مالکانه با چرخه تبدیل وجه نقد در قلمرو تحقیق
3. ارزیابی رابطه بین بازده داراییها با چرخه تبدیل وجه نقد در قلمرو تحقیق
4. ارزیابی رابطه بین بازده حقوق صاحبان سهام با چرخه تبدیل وجه نقد در قلمرو تحقیق

5-1- اهمیت و ضرورت تحقیق

جنبه ابهام برطرف شده

1- سطوح واقعى و مطلوب وجه نقد و چرخه تبدیل وجه نقد دستخوش تغییرات دائمى است. این وضع باعث مى‌شود که درباره سطح مطلوب چرخه تبدیل وجه نقد، به ‌صورت مستمر (روزانه) تصمیماتى گرفته شود که این امر بر بازده دارائیها، بازده حقوق صاحبان سهام و ضریب مالکانه شرکت تاثیر گذار است. و حال با انجام این تحقیق ، ما دریافتیم که چرخه تبدیل وجه نقد شرکت بر بازده دارائیها، بازده حقوق صاحبان سهام و ضریب مالکانه شرکت تاثیر گذار است و بدین جهت ابهام موجود در مورد در ارتباط بودن متغیرهای فوق الذکر با چرخه تبدیل وجه نقد برطرف گردید.

جنبه مشکلات حل شده

 

2- اگر مدیریت وجه نقد و چرخه تبدیل وجه نقد صحیح نباشند، احتمال دارد فروش و سود شرکت کاهش یابد و چه ‌بسا شرکت در پرداخت به موقع دیون و تعهدات خود ناتوان بماند که این امر بر عینی بودن داراییها، بازده دارائیها، بازده حقوق صاحبان سهام و ضریب مالکانه تاثیر گذار خواهد بود و این امر می تواند در شرکتهای بزرگ و کوچک متفاوت باشد و با توجه به آنچه که شرح آن در بالا رفت یکی از دقدقه های مدیران ارشد شرکتها دستیابی به سطح مطلوبی از چرخه تبدیل وجه نقد می باشد تا از این طریق بتوانند به افزایش سودآوری شرکت کمک نمایند و برای دستیابی به این مهم می بایست عواملی را که با چرخه تبدیل وجه نقد در ارتباط می باشند و بر آن تاثیر گذار می باشند را شناسایی نمایند تا از این طریق بتوانند شرکت را در زمره شرکتهای پر بازده و سودآور جای دهند و لذا با توجه به آنچه بیان شد یکی از عمده ترین استفاده کننده گان از نتایج این تحقیق مدیران ارشد شرکتها می باشند.

جنبه نوآوری:

تنها تحقیق صورت گرفته در زمینه چرخه تبدیل وجه نقد در ایران تحقیق حاجیها و فیض آبادی 1390 می باشد که در این تحقیق به بررسی ارتباط چرخه تبدیل وجه نقد و نسبتهای نقدینگی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته شده است و هیچ تحقیق دیگری نیز یافت نشد و تا به حال در ایران  تحقیقی راجع به ارزیابی ارتباط بین عینی بودن داراییها، بازده دارائیها، بازده حقوق صاحبان سهام و ضریب مالکانه شرکت با چرخه تبدیل وجه نقد در شرکتهای بزرگ و کوچک در ایران صورت نگرفته است.

6-1- سوالات تحقیق

سوال اصلی:

چه رابطه ای بین عینی بودن داراییها، بازده دارائیها، بازده حقوق صاحبان سهام و ضریب مالکانه شرکت با چرخه تبدیل وجه نقد وجود دارد؟

سوالات فرعی:

1. چه رابطه ای بین عینی بودن داراییها با چرخه تبدیل وجه نقد در قلمرو تحقیق وجود دارد؟
2. چه رابطه ای بین ضریب مالکانه با چرخه تبدیل وجه نقد در قلمرو تحقیق وجود دارد؟
3. چه رابطه ای بین بازده داراییها با چرخه تبدیل وجه نقد در قلمرو تحقیق وجود دارد؟
4. چه رابطه ای بین بازده حقوق صاحبان سهام با چرخه تبدیل وجه نقد در قلمرو تحقیق وجود دارد؟

7-1- فرضیه های تحقیق

با توجه به پرسش های محقق، فرضیه های زیر تبیین یافته است:

فرضیه اصلی:

بین عینی بودن داراییها، بازده دارائیها، بازده حقوق صاحبان سهام و ضریب مالکانه شرکت با چرخه تبدیل وجه نقد رابطه وجود وجود دارد.

فرضیات فرعی:

1. بین عینی بودن داراییها با چرخه تبدیل وجه نقد در قلمرو تحقیق رابطه وجود دارد.
2. بین ضریب مالکانه با چرخه تبدیل وجه نقد در قلمرو تحقیق رابطه وجود دارد.
3. بین بازده داراییها با چرخه تبدیل وجه نقد در قلمرو تحقیق رابطه وجود دارد.
4. بین بازده حقوق صاحبان سهام با چرخه تبدیل وجه نقد در قلمرو تحقیق رابطه وجود دارد.

8-1- روش کلی تحقیق

روش تحقیق از جهت هدف: کاربردی

روش تحقیق از جهت روش استنتاج: توصیفی ـ تحلیلی

روش تحقیق از جهت طرح تحقیق: پس رویدادی

9-1- قلمرو تحقیق

هر تحقیقی بایستی از نظر قلمرو موضوعی، زمانی و مکانی دقیقا مشخص گردد تا محقق در تمامی مراحل تحقیق بر آن احاطه کافی داشته و بتواند پیامدهای حاصل از نمونه را به جامعه تعمیم دهد. از آنجا که تحقیق حاضر از جمله تحقیقات کاربردی بوده است، بنابر این به میزان زیادی مرتبط به زمان و مکان می باشد.

1-9-1- قلمرو موضوعی

قلمرو این تحقیق از نظر موضوعی: ارزیابی ارتباط بین عینی بودن داراییها، بازده دارائیها، بازده حقوق صاحبان سهام و ضریب مالکانه شرکت با چرخه تبدیل وجه نقد

2-9-1- قلمرو زمانی

قلمرو این تحقیق از نظر زمانی شش سال یعنی بین سالهای 1385 تا پایان 1391 می باشد.

3-9-1- قلمرو مکانی

قلمرو پژوهش از نظر مکانی، شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد.

10-1- تعاریف عملیاتی واژه ها

وجه نقد: عبارت ‌است‌ از موجودی ‌نقد و سپرده‌های ‌دیداری‌ نزد بانکها و مؤسسات‌ مالی اعم از ریالی‌ و ارزی (شامل ‌سپرده‌های ‌سرمایه‌ گذاری ‌کوتاه ‌مدت ‌بدون ‌سررسید) به‌ کسر اضافه ‌برداشتهایی ‌که ‌بدون ‌اطلاع ‌قبلی‌ مورد مطالبه ‌قرار می‌گیرد.

معادل وجوه نقد: عبارت است از سرمایه گذاری های کوتاه مدت یوم التبدیل به وجه نقد که احتمال خطر کاهش در ارزش آن ناچیز بوده و به آسانی و بدون اطلاع قبلی قابل تبدیل به مبلغ وجه نقد باشد.

بازده حقوق صاحبان سهام^[1]: حاصل تقسیم سود خالص به حقوق صاحبان سهام می باشد.

نرخ بازده  داراییها^[2]: حاصل تقسیم سود خالص به کل داراییها می باشد.

ارزش بازار به ارزش دفتری داراییها: نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری داراییها از تقسیم ارزش بازار شرکت بر ارزش دفتری داراییها بدست می آید.^.

سرمایه در گردش^[3]: مجموعه مبالغی است که در دارایی های جاری سرمایه گذاری می شود.

نرخ بازده  داراییها^[4]: حاصل تقسیم سود خالص به کل داراییها می باشد.

ضریب مالکانه شرکت: یکی از نسبت های مالی است که از تقسیم جمع داراییها بر جمع حقوق صاحبان سهام بدست می آید.

چرخه تبدیل وجه نقد: چرخه تبدیل وجه نقد، روزهای بین دریافت و پرداخت وجه نقد در ارتباط با یک واحد مجزا از عملیات می باشد.

1 ROE

2 ROA

³ Working Capital

4 ROA

1-2 موضوع تحقیق

موضوع تحقیق در خصوص اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها و تاثیراتی که می تواند بر نظام مالی شهرداری بگذارد می باشد.

طبق قانون دولت اجازه دارد در سال اول اجرای قانون هدفمندی قیمت های حاملهای انرژی را به تنهایی به اندازه ای افزایش دهد که از محل آن درآمدی حداکثر معادل 200 هزار میلیارد ایجاد شود و کسب درآمد مذکور افزایش معنادار قیمت حاکل های انرژی را در پی خواهد داشت، مطالعات مختلف نشان داده اند که افزایش قیمت حاملهای انژی با وجود منافعی که دارد بی هزینه نخواهد بود و این کار باعث می شود که سطح عمومی قیمت ها علاوه بر تورم جاری کشور 37.6 درصد افزایش خواهد داد و اگر دولت افزایش یک باره قیمت ها را در دستور کار قرار دهد تورمی بالغ بر 68 درصد علاوه بر تورم موجود کشور ایجاد خواهد شد. ( توتونچی، ملکی و موسوی، 1388)

با توجه به موارد ذکر شده این موضوع قابل پیش بینی است که با هدفمند سازی یارانه ها که افزایش هزینه و کاهش درآمد را در پی خواهد داشت نظام مالی بسیاری از شرکتها و سازمانها را مختل می کند. لذا علاوه بر دولت، هر شرکت و سازمانی وظیفه دارد که پیش بینی های لازم را به عمل آورد تا کمترین آسیب را از بی انضباتی پولی و مالی کشور ببیند و به ورطه ورشکستگی سقوط نکند.

یکی از نهادهایی که به احتمال قوی در معرض نوسانات شدید ناشی از اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها قرار می گیرد و نظام مالی آن دچار عدم تعادل می گردد شهرداری می باشد که با توجه به خدمات گسترده شهرداریها در شهرکه از لحاظ هزینه مبالغ قابل توجهی می باشد می بایست در موضوع ساختار مالی خود بویژه بحث هزینه ها بنامه ریزی دقیق صورت گیرد.

1-3 ضرورت و اهمیت موضوع

مزایای توجیهی  این تحقیق در واقع به شرح زیر می باشد:

1. یکی از دلایل اهمیت موضوع جدید بودن آن می باشد که این موضوع ارزیابی تأثیر هدفمند سازی یارانه ها بر عملکرد شهرداری ها در ایران خصوصا در حوزه شهرداری قم موضوعی جدید می باشد.

1. حمایت سازمان از موضوع از لحاظ دسترسی به اطلاعات

1ـ4  بیان مساله اساسی تحقیق

از دهه 1970 با شکل‌گیری تفکر محوریت انسان در توسعه، این آگاهی ایجاد شد که برای مواجهه با مسائل مبتلا به توسعه‌ نیافتگی کشورها سرمایه فیزیکی کافی نیست و حداقل به اندازه سرمایه فیزیکی، مسایل و سیاست‌های اجتماعی و شکل‌گیری سرمایه انسانی هم ضرورت دارند. بنابراین در این دوره سیاست‌های حمایتی اجتماعی در قالب دولتهای رفاه، سیاست‌های یارانه‌ای و… سرلوحه برنامه‌های توسعه کشورها قرار گرفت. آنچه در زمینه پرداخت یارانه‌ها مورد غفلت قرار گرفت هدفگیری صحیح این سیاستها بود؛ به نحوی‌که بیشتر کشورها یارانه‌ها را بصورت همگانی و عمومی پرداخت می‌کردند. اما در دهه 1980 به دنبال بحران بدهی‌ها و رکود جهانی و تقابل تجربه کشورهای شرق آسیا، امریکای لاتین، جنوب آسیا و صحرای آفریقا، تاکید راهبردهای توسعه به سمت بهبود مدیریت اقتصاد و پذیرفتن نقش بیشتر نیروهای بازار تغییر کرد که در چارچوب این رویکرد جدید اکثر کشورها نسبت به اصلاحات در برنامه یارانه‌ها اقدام کردند.وتا سال 2008 ، اکثر کشورهای جهان قانون هدفمندی یارانه ها را اجرا کرده و در بیشتر مواقع، ابتدا با مشکلات اقتصادی از جمله تورم غیرقابل کنترل مواجه شده اند که این مشکلات با اتخاذ سیاست های صحیح مرتفع گشته است.

در این تحقیق بدنبال آن هستیم تا تاثیر قانون هدفمندی را بر درآمدها و هزینه های شهرداری قم مورد بررسی قرار دهیم.

 باتوجه به مطالب اخیر سؤال اصلی تحقیق :

« هدفمند کردن یارانه ها بر عملکرد مالی شهرداری قم چه تأثیری دارد؟ »

1-5  اهداف تحقیق

 هدف اصلی تحقیق :

«ارزیابی تأثیر هدفمند کردن یارانه ها بر عملکرد مالی شهرداری قم»

اهداف فرعی این تحقیق نیز شامل :

ارزیابی تأثیر هدفمند کردن یارانه ها بر درآمدهای عمومی شهرداری

ارزیابی تأثیر هدفمند کردن یارانه ها بر سایر منابع تامین مالی شهرداری

ارزیابی تأثیر هدفمند کردن یارانه ها بر هزینه های عمومی شهرداری

ارزیابی تأثیر هدفمند کردن یارانه ها بر هزینه های عمرانی شهرداری

1-6  سوالات تحقیق

 سوال اصلی تحقیق :

 

« هدفمند کردن یارانه ها بر عملکرد مالی شهرداری قم چه تأثیری دارد؟ »

سوالات فرعی تحقیق :

هدفمند کردن یارانه ها بر درآمدهای عمومی شهرداری چقدر تأثیر دارد؟

هدفمند کردن یارانه ها بر سایر منابع تامین مالی شهرداری چقدر تأثیر  دارد؟

هدفمند کردن یارانه ها بر هزینه های عمومی شهرداری چقدر تأثیر دارد؟

هدفمند کردن یارانه ها بر هزینه های عمرانی شهرداری چقدر تأثیر دارد؟

1-7  فرضیات تحقیق

       فرضیه اصلی :

با توجه به روش توصیفی این تحقیق هدف پاسخ به سئوالات است ولی فرضیات زیر را می توان به طور توصیفی مطرح نمود.

« هدفمند کردن یارانه ها بر عملکرد شهرداری قم مؤثر است. »

فرضیه های فرعی تحقیق :

هدفمند کردن یارانه ها بر درآمدهای عمومی شهرداری قم مؤثر است .

هدفمند کردن یارانه ها بر سایر منابع تامین مالی شهرداری قم مؤثر است .

هدفمند کردن یارانه ها بر هزینه های عمومی شهرداری قم مؤثر است .

هدفمند کردن یارانه ها بر هزینه های عمرانی شهرداری قم مؤثر است .

1-8  تعریف عملیاتی واژه ها

درآمدهای عمومی  : درآمد عموی شامل 6 زیر مجموعه می باشد که مهمترین آن عوارض عمومی است که بر اساس صدور پروانه های ساختمانی محقق می شود.

سایر منابع تامین مالی : شامل فروش اموال، وامهای دریافتی از بانک و فروش اوراق مشارکت می باشد.

هزینه های عمومی : این هزینه ها شامل هزینه خدمات شهرداری و هزینه های اداری می باشد.

هزینه های عمرانی: این هزینه ها شامل تملک املاک و اراضی، زیر سازی و آسفالت معابر،ایجاد پلها و زیر گذرو ایجاد فضای سبز و پارکها می باشد.

معیارهای اندازه گیری عملکرد:

معیارهای حسابداری ارزیابی عملکرد شرکت عبارتند از: سود، رشد سود، سود تقسیمی، جریان های نقدی، سود هر سهم و نسبت های مالی (شامل ROA،ROE،P/E، نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری سهام و نسبت Qتوبین). معیارهای اقتصادی ارزیابی عملکرد شرکت عبارتند از : ارزش افزوده اقتصادی (EVA)، ارزش افزوده بازار(MVA) و ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده (REVA).

معیارهای حسابداری:

معیارهای حسابداری به دو دسته تقسیم می شوند، دسته اول مبتنی بر اطلاعات حسابداری هستند و دسته دوم بر اطلاعات حسابداری و اطلاعات بازار مبتنی می باشند.

معیارهای مبتنی بر اطلاعات حسابداری: که عمدتاٌ با بهره گرفتن از اطلاعات تاریخی موجود در صورت های مالی اساسی و یادداشت های همراه، عملکرد شرکت را اندازه گیری می کنند. این معیارها شامل سود، سود هر سهم، نرخ رشد سود، تقسیم سود، جریان های نقدی آزاد، نرخ بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) و نرخ بازده دارائی ها (ROA) می باشند.که در این پژوهش ما درآمد و هزینه را در نظر می گیریم.

 

1-9 روش کلی تحقیق

روش کلی تحقیق جهت تعیین و ارزیابی اثر هدفمند کردن یارانه ها برعملکرد مالی شهرداری قم به شرح زیر است :

الف) برمبنای هدف :

این تحقیق براساس هدف اساسی یا کلی که قرار است با انجام تحقیق به آن دست یابیم، یک تحقیق کاربردی محسوب می شود. تحقیقات کاربردی همچنین از جمله تحقیقات توسعه ای نیز به شمار می آیند. .

ب) برمبنای روش استنتاج ( روش گرد آوری داده ها ) :

این تحقیق از جهت روش گرد آوری داده ها یک تحقیق توصیفی- تحلیلی است. به گونه ای که در ارزیابی تأثیر هدفمند نمودن یارانه ها بر عملکرد مالی شهرداری از نوع توصیفی بوده، لذا آزمون آماری وجود ندارد .

ج) برمبنای طرح تحقیق :

از نظر طرح تحقیق، یک تحقیق شبه تجربی فاقد گروه کنترل محسوب می شود. در این تحقیق  فقط از گروه آزمایش استفاده می شود یعنی یک گروهی است. عملکرد در گروه آزمایش اندازه گیری می شود و در گروه آزمایش متغیر آزمایش را اعمال می کنیم. پس از اعمال متغیر آزمایش مجدداً عملکرد گروه آزمایش مورد مطالعه قرار می گیرد و نتایج، قبل و بعد از آزمایش مقایسه یا تغیر عملکرد ارزیابی می شود. در تحقیقات شبه تجربی متغیر آزمایش در اختیار محقق نیست و همچنین این تحقیق با روش پیش آزمون – پس آزمون انجام می شود .

1-10  قلمرو تحقیق

 1-10-1  قلمروی موضوعی

ارزیابی تاثیر هدفمند کردن یارانه ها بر عملکرد مالی شهرداری قم

1-10-2  قلمروی زمانی

  قلمرو زمانی این تحقیق شش ماه قبل و بعد از هدفمند شدن یارانه ها می باشد.

1-10-3  قلمروی مکانی

قلمرو مکانی این تحقیق شهرداری قم می باشد

اساس و پایه اصلی قیمت‌گذاری سهام شرکت‌ها طبق اظهارات مسئولین و کارشناسان سازمان بورس تهران، ‌درآمد هر سهم آن‌ ها بود. این کمیته جهت قیمت‌گذاری سهام شرکت‌ها از دو روش خرده‌فروشی و عمده‌فروشی استفاده می‌نمود. تفاوت عمده محاسبه قیمت سهام در این دو روش ناشی از متفاوت بودن اهداف سرمایه‌گذاران از خرید سهام بود،‌بدیهی است که کنترل سرمایه‌گذاری از طریق تعداد اعضای هیئت‌مدیره انتخاب‌شده توسط وی (سرمایه‌گذار) در شرکت انجام می‌پذیرفت که بستگی به درصد سهام وی در هر شرکت داشت (جهانخانی و عبداله زاده 1379، ص 21).

متأسفانه عدم رعایت کامل مبانی علمی در قیمت‌گذاری سهام و اعمال‌نظر نهادهای دولتی عرضه‌کننده سهام باعث می‌گردد که قیمت تعیین‌شده برای سهام ارتباط نزدیک و سیستماتیکی با ارزش این‌گونه سهام نداشته باشد و ازآنجایی‌که اولین و مهم‌ترین عاملی که در اتخاذ تصمیمات سرمایه‌گذاری در بورس فرا روی سرمایه‌گذار است عامل قیمت است به‌تبع آن مقوله ارزشیابی و برآورد قیمت ذاتی سهام مطرح می‌گردد. با توجه به حجم قابل‌توجه وجوهی که در خریدوفروش سهام مورد مبادله قرار می‌گیرد قیمت سهام باید نمودی حقیقی از ارزش واقعی (ذاتی) باشد، ازاین‌رو ضروری به نظر می‌رسد که روش مناسب صحیح و متکی به اصول علمی در ارزشیابی اوراق بهادار فراروی جامعه سرمایه‌گذار کشور و نیز مسئولین امر در سازمان بورس اوراق بهادار تهران قرار گیرد.

1-2  بیان مسئله تحقیق

با بهره گرفتن از نتایج پژوهش می‌توان مؤثرترین عوامل تأثیرگذار بر قیمت سهام را مشخص نمود و به‌این‌ترتیب قیمت بازار سهام را با این عوامل مرتبط ساخت و در راستای تصمیم‌گیری جهت انتخاب پرتفوی سرمایه‌گذاری به کاربست.

تغییرات و تحولات حسابداری برخلاف اقتصاد بیش از آن‌که به علت ارائه نظریه‌های جدید در جامعه علمی‌باشد، عمدتاً متأثر از تغییرات محیطی و عکس‌العمل و پاسخ حسابداران به تغییرات و بحران‌های اقتصادی و قانونی و غیره بوده است. در این فرایند هم استفاده‌ کنندگان و هم افراد حرفه‌ای به ثبات رفتاری دچار می‌شوند. نظریه‌های اقتصادی با پیش‌فرض‌هایی سعی می‌کنند دنیای پیچیده را آن‌چنان ساده کنند که بتوانند آن‌ ها را به مدل‌های ریاضی خطی و ساده‌ای که امکان انجام محاسبات و پیش‌بینی‌ها را میسر سازد تقلیل دهند و حسابداران همان مدل‌های ساده‌شده اقتصادی را با پیش‌فرض‌های دیگری چنان ساده می‌کنند که بتوانند متغیرهای مدل‌ها را به روش قانع‌کننده‌ای اندازه‌گیری کنند. درنتیجه حسابداری به یک سری روش‌ها تقلیل یافته و درجه انعطاف‌پذیری آن در برخورد با موقعیت‌های پیچیده و متحرک دنیای واقعی بسیار کم می‌شود و را ه حل‌هایی ارائه می‌کند که ایستا و مبتنی بر روش‌ها و رسوم ثابت و از قبل تعیین‌شده است. به‌این‌ترتیب حسابداران واقعیت‌ها را که در اساس ماهیتی چندبعدی دارند باید به ارقام یک‌بعدی تبدیل کنند یعنی کار غیرممکن را ممکن سازند. ساده‌سازی بیش‌ازحد و عدم توجه به پیش‌فرض‌های مدل و استفاده از مدل به‌صورت مکانیکی و تهیه داده‌های آن بر اساس اطلاعات جایگزین حسابداری، موجب اشتباهات در پیش‌بینی‌ها و گمراه شدن استفاده‌ کنندگان از نتایج تحقیقات شده است. برخورد این نظام‌های فکری در دهه اخیر به علت فعال شدن بورس اوراق بهادار و مسئله ارزشیابی و قیمت‌گذاری سهام در تحقیقات اخیر متبلور شده است (ثقفی،1382).

لذا در این پژوهش به دنبال پاسخگویی به سؤال اساسی زیر می‌باشیم:

چه رابطه‌ای بین متغیرهای حسابداری و قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد؟

 1-3  اهمیت و ضرورت تحقیق

1. با بهره گرفتن از نتایج پژوهش می‌توان مؤثرترین عوامل تأثیرگذار بر قیمت سهام را مشخص نمود و به‌این‌ترتیب قیمت بازار سهام را با این عوامل مرتبط ساخت و در راستای تصمیم‌گیری جهت انتخاب پرتفوی سرمایه‌گذاری به کاربست.
2. سهامداران و سرمایه‌گذاران نیازمند شناسایی متغیرهای عمده‌ای می‌باشند که بازده سهام را تبیین نماید. آگاهی از متغیرها و دستیابی به مدل مناسب می‌تواند منجر به بهبود سرمایه‌گذاری آن‌ ها گردد و با توجه به اینکه هدف هر انسان عاقل و اقتصادی، کسب بازدهی بالاتر و بیشتری می‌باشد و از سوی دیگر تحلیل تکنیکی در قالب اطلاعات تخصصی و قواعد ویژه‌ای سعی در پیش‌بینی جهت و حتی اندازه حرکت قیمت اوراق بهادار در آینده دارند.
3. گسترش دانش امور مالی: رشد و تکامل هر رشته از دانش بشری مرهون تلاش اندیشمندان، تئوریسین‌ها و محققین در ایجاد و بسط تئوری‌ها باقدرت اندیشه و تحقیقات مستمر در این زمینه بوده است. آنان همواره در پی بررسی و تلاش برای یافتن پاسخی برای سؤالات خود در موارد گوناگون بوده‌اند. بدیهی است یکی از موارد اهمیت انجام پژوهش حاضر نیز تلاش در جهت بسط دانش مالی در حوزه‌ی بورس اوراق بهادار بوده است.

1-4  اهداف تحقیق

ارزش و اعتبار قوانین هر علم و تحقیقی به روش‌شناختی که در آن بکار می‌رود بستگی دارد و هدف علمی این تحقیق ارزش و اعتبار بخشیدن به فرضیه تحقیق می‌باشد تا این تحقیق بتواند در بالا بردن سطح دانش عمومی موردنیاز استفاده‌ کنندگان مؤثر باشد و همچنین زمینه‌ساز بستر مناسبی برای تحقیق آتی در سایر مراکز آموزشی و پژوهشی باشد. اهداف این تحقیق به‌صورت به شرح زیر می‌باشد.

اهداف تحقیق حاضر بر اساس تقسیم‌بندی اهداف به اهداف اصلی و فرعی به شرح زیر قابل‌طبقه‌بندی می‌باشد

هدف اصلی:

ارزیابی رابطه بین متغیرهای حسابداری و قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران

اهداف فرعی:

 

1. ارزیابی رابطه بین سود هر سهم و قیمت سهام در قلمرو تحقیق
2. ارزیابی رابطه بین سود تقسیمی هر سهم و قیمت سهام در قلمرو تحقیق
3. ارزیابی رابطه بین ارزش دفتری هر سهم و قیمت سهام در قلمرو تحقیق

1-5  سؤالات تحقیق

سؤال اصلی:

چه رابطه‌ای بین متغیرهای حسابداری و قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد؟

سؤالات فرعی:

1. چه رابطه‌ای بین سود هر سهم و قیمت سهام در قلمرو تحقیق وجود دارد؟
2. چه رابطه‌ای بین سود تقسیمی هر سهم و قیمت سهام در قلمرو تحقیق وجود دارد؟
3. چه رابطه‌ای بین ارزش دفتری هر سهم و قیمت سهام در قلمرو تحقیق وجود دارد؟

1-6  فرضیه‌های تحقیق

فرضیه اصلی:

بین متغیرهای حسابداری و قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران رابطه مستقیم وجود دارد.

فرضیات فرعی:

1. بین سود هر سهم و قیمت سهام در قلمرو تحقیق رابطه مستقیم وجود دارد.
2. بین سود تقسیمی هر سهم و قیمت سهام در قلمرو تحقیق رابطه مستقیم وجود دارد.
3. بین ارزش دفتری هر سهم و قیمت سهام در قلمرو تحقیق رابطه مستقیم وجود دارد.

 

1-7  روش پژوهش

روش تحقیق از جهت هدف: با توجه به اینکه در این تحقیق از مدل‌ها، روش‌ها و نظریه‌های موجود در راستای حل مسئله یا بهبود وضعیت هستیم، بنابراین تحقیق فوق از جهت هدف، کاربردی است.

 

روش تحقیق از جهت روش استنتاج و گردآوری داده‌ها: با عنایت به اینکه از جامعه آماری (شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران) نمونه علمی انتخاب‌شده است، بنابراین از جهت روش استنتاج استقرایی است.

 

روش تحقیق از جهت طرح تحقیق: نهایتاً با عنایت به اینکه داده‌های اصلی تحقیق در کار میدانی بر مبنای عملکرد گذشته و داده‌های تاریخی مندرج در صورت‌های مالی به دست خواهد آمد، بنابراین تحقیق فوق از جهت طرح تحقیق، پس رویدادی است.

1-8  قلمرو پژوهش

هر پژوهش باید دامنه مشخص و تعریف‌شده‌ای داشته باشد تا پژوهشگر در تمامی مراحل احاطه کافی بر کار خود داشته باشد و بتواند پیامدهای حاصل از نمونه را به جامعه آماری تعمیم دهد. قلمرو این پژوهش ازلحاظ موضوعی، زمانی و مکانی به شرح زیر می‌باشد:

1-8-1 قلمرو موضوعی

قلمرو موضوعی پژوهش ارزیابی رابطه بین متغیرهای حسابداری و قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران است.

1-8-2 قلمرو مکانی

1-8-3  قلمرو زمانی

قلمرو زمانی تحقیق حاضر بر مبنای بازه زمانی داده‌های موردمطالعه عبارت از بازه زمانی 5 ساله مربوط به سال‌های عملکردی مالی 1388 الی 1392 بوده است.

1-9  تعریف واژه‌ها و اصطلاحات تحقیق

DPS یا سود تقسیمی هر سهم: هرسال شرکت‌ها بخشی از سود خالص را مطابق قانون و بخشی را بر اساس نیاز شرکت نزد خود نگهداری می‌کنند و مابقی را بین سهامداران تقسیم می‌نمایند. به مقدار سودی که شرکت تقسیم می‌کند و به‌طور نقدی به دست سهامدار می‌رسد. سود پرداختی هر سهم از تقسیم کل سود پرداختی (مصوب مجمع عادی سالانه) بر تعداد سهام شرکت به دست می‌آید.

EPS یا سود هر سهم: سود هر سهم (EPS) یکی از آماره‌های مالی بسیار مهم است که موردتوجه سرمایه‌گذاران و تحلیل گران مالی می‌باشد. EPS از تقسیم سود پس از کسر مالیات شرکت، بر تعداد کل سهام، محاسبه می‌شود.

BVPS یا ارزش دفتری هر سهم: از تقسیم حقوق صاحبان سهام در ترازنامه بر تعداد سهام به دست می‌آید. نشان‌دهنده ارزش دفتری است که در صورت انحلال شرکت و پس از پرداخت تمام بدهی‌های شرکت به ازای هر سهم نصیب سهام‌داران می‌شود.

 

1-10 ساختار تحقیق

گزارش تحقیق حاضر طی 5 فصل به ترتیب زیر ارائه‌شده است.

فصل اول: در این کلیات تحقیق ارائه مشتمل بر تشریح و بیان موضوع، اهداف و سؤالات و فرضیات تحقیق، روش کلی تحقیق، قلمرو تحقیق، تعاریف عملیاتی واژه‌ها مورداشاره قرار گرفت.

فصل دوم: در این فصل ادبیات و پیشینه موردبررسی قرارگرفته است. در این فصل پس از ارائه مبانی نظری موضوع تحقیق، تحقیقات مختلفی که در رابطه با ابعاد مختلف موضوع پژوهش انجام‌گرفته، بررسی می‌شود.

   فصل سوم: در این فصل به شرح جزییات اجرایی روش تحقیق اختصاص‌یافته است. در این فصل به ترتیب روش کلی تحقیق، جامعه آماری، نمونه آماری، ابزار و روش‌های گردآوری و تحلیل داده‌ها موردبحث قرارگرفته است.

فصل چهارم به توصیف نمونه آماری، توصیف یافته‌ها، تحلیل پیش‌فرض‌ها و نهایتاً تجزیه‌وتحلیل روابط بین متغیرها در راستای فراهم آوردن یافته‌های موردنیاز در استنتاج نسبت به فرضیات تحقیق تشریح شده‌اند.

فصل پنجم: در این فصل به ترتیب مبتنی بر یافته‌های تحقیق، خلاصه یافته‌ها، نتیجه‌گیری، پیشنهادها و نهایتاً محدودیت‌های تحقیق تشریح گردیده‌اند.

علاوه بر فصول اصلی تحقیق مبتنی بر ساختار فوق‌الذکر، در انتهای این گزارش، پیوست‌ها، منابع و مأخذ مورداستفاده در این تحقیق جهت تدوین ادبیات تحقیق آورده شده است.

  1-2) بیان موضوع تحقیق

ارزیابی رابطه بین ناکارآیی سرمایه گذاری و کارآیی عملیاتی با محافظه کاری حسابداری تحت شرایط محدودیت مالی در شرکتهای پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار تهران

 1-3) مساله تحقیق

 1-4) ضرورت و اهمیت تحقیق

نتیجه گیری در خصوص مسائل مطرح در علوم انسانی (همچون علم حسابداری) به لحاظ دخالت متغیرهای متعدد و بعضا” غیر قابل کنترل در این حوزه ، اغلب بطور قطعی امکان پذیر نبوده ولی می توان با انجام تحقیقاتی از قبیل تحقیق حاضر ، به نتایجی دست یافته و مشکلات برخی شرکتها را در این خصوص مرتفع نمود . محافظه کاری حسابداری از مباحث مهم و تاثیرگذار در عرصه ی فعایت های شرکتها می باشد ، در مقابل ، خود محافظه کاری نیز در زمینه های بسیاری اثرگذار می باشد که برخی فواید احتمالی نظری و عملی آن به شرح زیر می باشد :

1- آشنایی استفاده کنندگان و مدیران از تاثیرات برخی عوامل موثر بر میزان کارایی سرمایه گذاری شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.

2-آشنایی استفاده کنندگان و مدیران از تاثیرات متقابل کارایی سرمایه گذاری بر برخی عوامل.

3-تصمیم گیری هوشمندانه تر مدیران و استفاده کنندگان در خصوص مسائل اقتصادی با در نظرگرفتن اثرات محافظه کاری درحسابداری.

4-کمک به تدوین کنندگان استانداردها و مقررات و مسئولین ، در جهت ارتقای گزارشگری و ارائه

رهنمودهای ارزنده.

با توجه به موارد بالا می توان گفت که نتایج تحقیق حاضر در پیشبرد اهداف اقتصادی استفاده کنندگان و همچنین در تصمیم گیریهای مدیران اثرگذار میباشد .

  1-5) اهداف تحقیق

هدف اصلی

ارزیابی رابطه بین محافظه کاری حسابداری با ناکارآیی سرمایه گذاری تحت شرایط محدودیت های مالی

اهداف فرعی

1-تعیین رابطه بین محافظه کاری حسابداری با سرمایه گذاری بیش از حد تحت شرایط محدودیت های مالی

2-تعیین رابطه بین محافظه کاری حسابداری با سرمایه گذاری کمتر از حد تحت شرایط محدودیت های مالی

3-تعیین میزان تاثیراندازه شرکت بر رابطه بین محافظه کاری حسابداری وناکارآیی سرمایه گذاری

شرکتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران

 1-6) سوالات تحقیق

سوال اصلی تحقیق

چه رابطه ای بین محافظه کاری حسابداری با ناکارآیی سرمایه گذاری و کارآیی عملیاتی تحت شرایط محدودیت مالی وجود دارد؟

سوالات فرعی

 

• چه رابطه ای بین محافظه کاری حسابداری با سرمایه گذاری بیش از حد و سرمایه گذاری کمتر از حد وجود دارد؟
• چه رابطه ای بین محافظه کاری حسابداری با کارآیی عملیاتی شرکتها وجود دارد؟
• تا چه میزان اندازه شرکت بر رابطه بین محافظه کاری حسابداری و ناکارایی سرمایه گذاری و کارآیی عملیاتی موثراست؟
• تاچه میزان فرصت های رشد بر رابطه بین محافظه کاری و ناکارایی سرمایه گذاری و کارآیی عملیاتی موثراست؟

 1-7) فرضیات تحقیق

فرضیه اصلی

بین محافظه کاری حسابداری با ناکارآیی سرمایه گذاری و کارآیی عملیاتی، تحت شرایط محدودیت مالی، رابطه وجود دارد.

فرضیات فرعی
1) بین محافظه کاری حسابداری با  سرمایه گذاری بیش از حد و کمتر از حد در شرکتهای دارای محدودیت مالی رابطه وجود دارد.

2) بین محافظه کاری حسابداری با کارآیی عملیاتی در شرکتهای دارای محدودیت مالی رابطه وجود دارد.

3) اندازه شرکت بر رابطه بین محافظه کاری و ناکارآیی سرمایه گذاری و کارآیی عملیاتی تاثیردارد.
4) فرصت های رشد بر رابطه بین محافظه کاری و ناکارایی سرمایه گذاری و کارآیی عملیاتی موثراست

1-8) روش کلی تحقیق

تحقیق حاضر به لحاظ هدف، کاربردی است و در آن ارتباط رویه های گزارشگری مالی با میزان انحراف آنها از سطح سرمایه گذاری موردانتظار شرکتها و دسترسی آنها به منابع مالی، بررسی می شود. این تحقیق به لحاظ روش گردآوری اطلاعات، توصیفی و استقرایی است و اطلاعات مورد نیاز برای آزمون فرضیات آن از صورتهای مالی حسابرسی شده و سایر اطلاعات مالی و غیرمالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار بدست می آید.

تحقیق حاضر به بررسی روابط بین متغیرها پرداخته و در پی اثبات وجود این رابطه در شرایط کنونی براساس داده های تاریخی می باشد. بنابراین میتوان آن را از نوع پس رویدادی طبقه بندی نمود. در اینگونه تحقیقات، محقق به بررسی علت و معلول (متغیر وابسته و متغیر مستقل) پس از وقوع می پردازد. در این تحقیقات بین متغیرها یک رابطه آماری وجود دارد که هدف بررسی این رابطه می باشد. برای بررسی ارتباط بین متغیرهای تحقیق و آزمون فرضیات، از آزمون های همبستگی مبتنی بر الگوهای رگرسیونی استفاده می شود.

 1-9) تعریف عملیاتی واژه ها

محافظه کاری(Conservatism): در بند 18 فصل دوم مفاهیم نظری گزارشگری مالی ایران محافظه کاری حسابداری اینگونه تعریف کرده است :”کاربرد درجه ای از مراقبت که در اعمال قضاوت برای براوردهای حسابدار ی در شرایط ابها م مورد نیاز است به گونه ای که درآمدها یا داراییها بیشتر از واقع و هزینه ها یا بدهیها کمتر از واقع ارائه نشود.”

در واقع محافظه کاری را میتوان محصول ابهام دانست و هرگاه حسابداران با ابهام روبرو شوند، محافظه کاری را به کار میبرند

محدویت مالی(Financing constraints): شرکت ها زمانی در محدوده تأمین مالی قرار می گیرند که بین هزینه های داخلی و هزینه های خارجی وجوه تخصیص داده شده با یک شکاف روبه رو هستند. شرکتی که در دسترسی به منابع خارجی بازار سرمایه با مشکلات بیشتری مواجه باشد، بخش بیشتری از منابع مالی مورد نیاز خود را از منابع داخل شرکت تأمین می کند و اصطلاحا با محدودیت مالی مواجه می باشد. (فازاری و همکاران،1998).

سرمایه گذاری(Investment): سرمایه گذاری به معنی خرید دارایی هایی با انتظار سود از آن است. به طور دقیق تر سرمایه گذاری تعهد پول یا سرمایه برای خرید دارایی های مالی یا دارائی‌های دیگر، به منظور تحصیل منفعت در قالب بهره، سود سهام یا افزایش ارزش دارایی خریداری شده است. در این تحقیق، سرمایه گذاری شرکتها، عبارت است از منابعی که آنها برای تامین دارایی های ثابت عملیاتی(شامل اموال، ماشین آلات و تجهیزات) صرف کرده اند. (فازاری و همکاران،1998).

اندازه شرکت(Firm Size): برای کنترل ویژگیهای متفاوت شرکتهای نمونه آماری در تحقیقات مالی، از یک متغیر کنترلی اندازه استفاده می شود. محققان معیارهای گوناگونی برای اندازه شرکتها در نظر گرفته اند. در این تحقیق جهت وارد نمودن اندازه شرکتهای در الگوی آزمون فرضیات از لگاریتم ارزش دفتری کل داراییها استفاده شده است. (احمد ودیولمان،2008)

سرمایه گذاری بیش از حد(Overinvestment): عبارست از انحراف مثبت از سرمایه گذاری مورد انتظار و در واقع سرمایه گذاری مدیر در پروژه های ضعیف می باشد که از طریق باقیمانده رگرسیون سرمایه گذاری در داراییهای ثابت بر فرصتهای رشد محاسبه خواهد شد. چنانچه باقیمانده رگرسیون فوق مثبت باشد حاکی از بیش سرمایه گذاری است(وردی،2006).

سرمایه گذاری کمتر از حد(Underinvestment ): عبارست از انحراف منفی از سرمایه گذاری مورد انتظار و در واقع عدم سرمایه گذاری مدیر در پروژه های با خالص ارزش فعلی مثبت می باشد که از طریق باقیمانده رگرسیون سرمایه گذاری در داراییهای ثابت بر فرصتهای رشد محاسبه خواهد شد. چنانچه باقیمانده رگرسیون فوق منفی باشد حاکی ازکم سرمایه گذاری است(وردی،2006).

ارتباط بین بازده بازار سهام و سود حسابداری و این موضوع که چگونه و چه وقت بازار سرمایه به اطلاعات مربوط به سود، واکنش نشان می دهند، به منظور مطالعه کارایی بازار سرمایه و همچنین ارزیابی سودمندی اطلاعات موجود درصورتهای مالی اساسی، از اهمیت خاصی برخوردار است. سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان و سایر استفاده کنندگان صورتهای مالی برای ارزیابی توان سود آوری، خالص جریانات ورودی وجه نقد و پیش بینی سودهای آتی از اطلاعات منعکس در سود حسابداری استفاده می کنند. سودمندی اطلاعات منعکس در سود حسابداری، زمانی تأیید می شود که سود حسابداری بتواند سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان را در پیش بینی جریانات نقدی، از نظر مبلغ، زمان دستیابی و میزان عدم اطمینان

کمک نماید .بازده اوراق بهادار، انگیزه اصلی سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار است و ارزیابی و پیش بینی بازده بازار می تواند کمک مؤثری در اخذ تصمیمات منطقی سرمایه گذاران به حساب آید و نتیجه این امر نیز تخصیص بهینه منابع محدود جامعه است. تا کنون مدل های متعددی جهت سنجش کیفیت سود های گزارش شده از سوی شرکت مورد ارزیابی قرار گرفته اند که در این میان مدل سود باقیمانده و اجزای آن از حیطه این تحقیقات به دور مانده اند. از این رو در این پژوهش قصد داریم تا به بررسی میزان کارایی مدل رشد سود باقیمانده و اجزای آن در تبیین رابطه بین بازده سهام و رشد سود در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بپردازیم.

در این فصل به بررسی کلیات تحقیق پرداخته می شود. ابتدا مساله اصلی تحقیق بیان می گردد، سپس اهمیت و ضرورت تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد، در ادامه به اهداف اساسی تحقیق، سوالات و فرضیه‌های تحقیق، جنبه جدید بودن و نوآوری تحقیق و تعریف واژه ها و اصطلاحات تخصصی تحقیق پرداخته شده و در انتها نیز ساختار تحقیق آورده شده است.

1-2-بیان مسئله

مفهوم اقتصادی سود همواره مورد توجه اقتصاددانان بوده است(کوین و وی[1]، 2008) و تغییرات در سود و قیمت سهام عناصری تأثیرگذار در ارزیابی وضعیت شرکتها و مدیران و به تبع آن بر تصمیمات سرمایه گذاران بالفعل و بالقوه می باشند(سوداکار و موهنرام[2]، 2012). زیرا هدف از اندازه گیری سود عبارتست از تعیین این که وضعیت یک واحد تجاری در نتیجه عملیاتی که طی یک دوره معین انجام داده به چه میزان بهبود یافته است (بلکویی، 1381) و اندازه گیری سود به شکل ادواری برای واحدهای تجاری شاید هدف نخست فرایند حسابداری به شمار آید(کیم و یاکسوان[3]، 2010).

1. آیا با بهره گرفتن از این تفکیک توانمندی بهتری جهت توضیح تغییرات بازده بدست می آوریم؟
2. آیا رشد در سود باقی مانده و سایر اجزای رشد سود ارتباط متفاوتی با بازده دارند؟
3. آیا بازار به طور کامل کاربردهای رشد در سود باقی مانده و سایر اجزای رشد را درک می کند، یا این اجزا، بازده های آتی سهام را پیش بینی می نمایند؟

1-3-ضرورت و اهمیت پژوهش

از زمان آدام اسمیت دیدگاه غالب در خصوص سازمان‏ها این بوده است که آن‏ها نیروی خود را از سرمایه گذاران، کارکنان و تأمین کنندگان به دست می آورند تا کالا و خدماتی را برای مشتریان خود تولید کنند. در این دیدگاه عملکرد سازمانی عبارت است از بازده مالی که به سهامداران می رسد (فیرر[7] و همکاران، 2003: 360-348). هریک از ما در طول زندگی خود تصمیماتی را برای سرمایه گذاری در زمینه های مختلف از جمله ملک، طلا، سهام و مانند اینها اتخاذ می کنیم. در یک تصمیم علمی انتخاب هر یک، بستگی مستقیم به میزان ریسک و بازده آن فرصت در مقایسه با دیگر فرصت های سرمایه گذاری دارد. به عبارت دیگر هدف اصلی شناسایی آن فرصت سرمایه گذاری است که بیشترین بازده را با ریسک یکسان و یا کمترین ریسک را در شرایط بازده مساوی در مقایسه با دیگر فرصت ها به ما می دهد. بنابراین اهمیت پیش بینی بازده سهام، محققان را بر آن داشته تا به دنبال متغیرها و شاخص هایی که ارتباط معنادار با بازده سهام دارند و همچنین متغیرهایی که بر این رابطه تأثیرگذارند؛ باشند. آن ها همواره به دنبال این بوده اند که متغیرهایی را که بر بازده تأثیرگذارند، یافته و بر اساس آن تصمیم‏ گیری کنند. نتایج به دست آمده از تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان می دهد که اطلاعات مالی و غیرمالی هر دو بر بازده سهام مؤثر هستند (مهرانی و همکاران، 1383: 78-77). لذا یکی از معیارهایی که برای سنجش عملکرد سازمان ها که در این تحقیق به آن پرداخته شده است، بازدهی سهام است زیرا معمولاً مهم ترین معیار ارزیابی عملکرد موسسات، در حال حاضر نرخ بازده سهام است. این معیار به تنهایی دارای محتوای اطلاعاتی برای سرمایه گذران بوده و برای ارزیابی عملکرد مورد استفاده قرار می گیرد. وقتی این معیار کاهش یابد زنگ خطری برای شرکت است و عملکرد شرکت را مناسب نشان نمی دهد. این معیار دارای محتوی اطلاعاتی زیادی می باشد، زیرا ارزیابی عملکرد برمبنای ارزش بازار، اطلاعات سرمایه گذاران را به خوبی منعکس می کند.

1-4-اهداف پژوهش

• هدف اصلی 1 : تعیین رابطه بین بازده سهام و اجزای رشد سود.

هدف فرعی 1-1: تعیین رابطه بین بازده سهام و رشد سود باقی مانده.

هدف فرعی 1-2: تعیین رابطه بین بازده سهام و رشد در سود سرمایه ای رشد در سرمایه.

هدف فرعی 1-3: تعیین رابطه بین بازده سهام و رشد سود ناشی از تغییر هزینه تامین مالی خالص از مالیات.

هدف فرعی 1-4: تعیین رابطه بین بازده سهام و رشد سود ناشی از تغییر نرخ هزینه سرمایه.

 

• هدف اصلی 2 : تعیین قدرت توضیح دهندگی مدل تفکیک رشد سود مبتنی بر سود باقی مانده نسبت به مدل پایه ای سود و بازده سهام.
• هدف اصلی 3: تعیین رابطه بین بازده آتی سهام و اجزای رشد سود.

هدف فرعی 3-1: تعیین رابطه بین بازده آتی سهام و رشد در سود باقی مانده.

هدف فرعی 3-2: تعیین رابطه بین بازده آتی سهام و رشد در سود سرمایه ای رشد در سرمایه.

هدف فرعی 3-3: تعیین رابطه بین بازده آتی سهام و رشد سود ناشی از تغییر هزینه تامین مالی خالص از مالیات.

هدف فرعی 3-4: تعیین رابطه بین بازده آتی سهام و رشد سود ناشی از تغییر نرخ هزینه سرمایه.

1-5-کاربردهای پژوهش

بطور کلی این پژوهش در بخش کاربردی نیز اهداف زیر را دنبال می­نماید:

بدیهی است که به دنبال انجام هر تحقیقی تلاش بر این است نتایج بدست آمده مورد استفاده علاقمندان قرار بگیرد تا در اتخاذ تصمیمات موثر کارا و موثر باشد .لذا این تحقیق نیز مستثنی از این امر نخواهد بود. از طرف دیگر نتایج تحقیقات برای خود مدیران شرکتها نیز قابل توجه خواهد بود تا نتایج مثبت بیشتری را رقم بزنند؛ لذا نتایج تحقیقات حاضر می تواند برای گروه های زیر قابل استفاده باشد:

1. سرمایه گذاران بخش خصوصی، مردم و دولت
2. سهامداران شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
3. مدیران شرکتها

4. 

5.  

6. موسسالت مالی و اعتبارای و سرمایه گذاری
7. متخصصین و تحلیلگران مالی
8. محققان و دانشجویان .

1-6-سوال های پژوهش

سوالات پژوهش به صورت زیر تدوین شده‌اند:

• سوال اصلی 1 : آیا بین بازده سهام و اجزای رشد سود ارتباط معناداری وجود دارد؟

سوال فرعی 1-1: آیا بین بازده سهام و رشد در سود باقی مانده ارتباط معناداری وجود دارد؟

سوال فرعی 1-2: آیا بین بازده سهام و رشد در سود سرمایه ای رشد در سرمایه ارتباط معناداری وجود دارد؟

سوال فرعی 1-3: آیا بین بازده سهام و رشد سود ناشی از تغییر هزینه تامین مالی خالص از مالیات ارتباط معناداری وجود دارد؟

سوال فرعی 1-4: آیا بین بازده سهام و رشد سود ناشی از تغییر نرخ هزینه سرمایه ارتباط معناداری وجود دارد؟

• سوال اصلی 2 : آیا مدل تفکیک رشد سود مبتنی بر سود باقی مانده دارای قدرت توضیح دهندگی بیشتری از مدل پایه ای سود و بازده سهام است؟
• سوال اصلی 3: آیا بین بازده آتی سهام و اجزای رشد سود ارتباط معناداری وجود دارد؟

سوال فرعی 3-1: آیا بین بازده آتی سهام و رشد در سود باقی مانده ارتباط معناداری وجود دارد؟

سوال فرعی 3-2: آیا بین بازده آتی سهام و رشد در سود سرمایه ای رشد در سرمایه ارتباط معناداری وجود دارد؟

سوال فرعی 3-3: آیا بین بازده آتی سهام و رشد سود ناشی از تغییر هزینه تامین مالی خالص از مالیات ارتباط معناداری وجود دارد؟

سوال فرعی 3-4: آیا بین بازده آتی سهام و رشد سود ناشی از تغییر نرخ هزینه سرمایه ارتباط معناداری وجود دارد؟

1-7-فرضیه های پژوهش

با توجه به سوالات مطرح شده فرضیات به صورت زیر تدوین شده اند:

• فرضیه اصلی1 : بین بازده سهام و اجزای رشد سود ارتباط معناداری وجود دارد.

فرضیه فرعی 1-1: بین بازده سهام و رشد در سود باقی مانده ارتباط معناداری وجود دارد.

فرضیه فرعی 1-2: بین بازده سهام و رشد در سود سرمایه ای رشد در سرمایه ارتباط معناداری وجود دارد.

فرضیه فرعی 1-3: بین بازده سهام و رشد سود ناشی از تغییر هزینه تامین مالی خالص از مالیات ارتباط معناداری وجود دارد.

فرضیه فرعی 1-4: بین بازده سهام و رشد سود ناشی از تغییر نرخ هزینه سرمایه ارتباط معناداری وجود دارد.

 

• فرضیه اصلی 2 : مدل تفکیک رشد سود مبتنی بر سود باقی مانده دارای قدرت توضیح دهندگی بیشتری از مدل پایه ای سود و بازده سهام است.

 

• فرضیه اصلی 3 : بین بازده آتی سهام و اجزای رشد سود ارتباط معناداری وجود دارد.

فرضیه فرعی 3-1: بین بازده آتی سهام و رشد در سود باقی مانده ارتباط معناداری وجود دارد.

فرضیه فرعی 3-2: بین بازده آتی سهام و رشد در سود سرمایه ای رشد در سرمایه ارتباط معناداری وجود دارد.

فرضیه فرعی 3-3: بین بازده آتی سهام و رشد سود ناشی از تغییر هزینه تامین مالی خالص از مالیات ارتباط معناداری وجود دارد.

فرضیه فرعی 3-4: بین بازده آتی سهام و رشد سود ناشی از تغییر نرخ هزینه سرمایه ارتباط معناداری وجود دارد.

 

 

1-8-جنبه جدید بودن و نوآوری پژوهش

بر اساس تعریف سود باقی مانده، رشد سود می تواند رشد سود ناشی از رشد در سود باقی مانده، رشد سود ناشی از رشد در سرمایه بکار گرفته شده، رشد سود ناشی از تغییر در هزینه بهره خالص از مالیات و رشد سود ناشی از تغییر هزینه سرمایه باشد. با توجه به اینکه اجزای مختلف رشد سود، احتمالاً کاربردها و محتوای اطلاعاتی متفاوتی به منظور ارزش گذاری و تبیین بازده دارند و نیز با توجه به اهمیت زیادی که تحقیقات پیشین برای سود باقی مانده و برتری آن به نسبت به سود حسابداری قائل شده اند، لذا هدف اصلی این پژوهش استفاده از مدل سود باقی مانده به منظور تبیین دقیق تر رابطه بین رشد سود و بازده سهام باشد. در این پژوهش رشد سود با بهره گرفتن از مدل سود باقی مانده به چهار جزء شامل رشد سود ناشی از رشد در سود باقی مانده، سود سرمایه ای رشد در سرمایه، رشد سود ناشی از تغییر هزینه تامین مالی خالص از مالیات و  رشد سود ناشی از تغییر نرخ هزینه سرمایه بکار گرفته شده است.

با توجه به پیشینه این موضوع تاکنون به طور مستقیم استفاده از مدل سود باقی مانده به منظور تبیین دقیق تر رابطه بین رشد سود و بازده سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در کشور ما مورد بررسی قرار نگرفته است. بنابراین با توجه به بررسی های به عمل آمده و با توجه به محدودیت های موجود در رابطه با شناسایی و اندازه‌گیری کیفیت سود باقی مانده شرکت‌ها، این اولین پژوهش در ایران می‌باشد و وجود پژوهش در این زمینه به شدت احساس می گردد.

1-9-تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای پژوهش

متغیرهای این پژوهش به دو گروه طبقه بندی می شود:

• متغیرهای وابسته

بازده سهام شرکت i در سال t.

بازده آتی سهام شرکت i در سال t.

 

• متغیرهای مستقل:

سود باقی مانده شرکت i در سال t.

سود ناشی از رشد سرمایه شرکت i در سال t.

سود ناشی از تغییر هزینه تامین مالی خالص از مالیات شرکت i در سال t.

سود ناشی از تغییر نرخ هزینه سرمایه شرکت i در سال t.

[1] Kevin and Wei

[2] Sudhakar and Mohanram

[3] Kim, and Yaxuan

[4] Richardson

[5] Fama and French

[6] Penman

[7] Firer