یکی از مهم­ترین و گسترده­ترین پژوهش­های بازارهای مالی  تشریح رفتار بازده سهام است. امروزه اطلاعات مالی، ابزار راهبردی مهم در تصمیم ­گیری اقتصادی محسوب می­ شود و بدون شک کیفیت تصمیمات نیز بستگی به صحت، دقت و به هنگام بودن اطلاعات دارد. در بازارهای مالی، اطلاعات می ­تواند به صورت نشانه­ها، علائم، اخبار و پیش­بینی­های مختلف از داخل یا خارج شرکت گزارش و در دسترس سهامداران قرار گیرد و موجب ایجاد واکنش و در نتیجه تغییراتی در قیمت سهام شود. واکنش­های بازار سهام به اطلاعات، متفاوت است در برخی موارد واکنش افراد عقلایی نیست و موجب نابهنجاری­هایی از جمله افزایش یا کاهش بیش از حد قیمت­ها می­ شود. واکنش بیش از اندازه یا کمتر از اندازه، زمانی رخ می­دهد که افراد با توجه به اطلاعات جدید، قیمت سهام را بیشتر یا کمتر از ارزش ذاتی آن تعیین می­ کنند. اگر چه بازار پس از گذشت زمان به اشتباه خود پی می­برد و به حالت تعادل بر­می­گردد اما این رفتار اقتصادی، نوعی رفتار غیر عقلایی در بازار محسوب می­ شود که شاید بتوان آن را نوعی واکنش منطقی نسبت به عدم اطمینان سرمایه ­گذاران تلقی کرد(حقیقت و بختیاری، 1390). همچنین یکی از اهداف حسابداری فراهم آوردن اطلاعات برای سرمایه ­گذاران و تحلیلگران برای کمک به آن­ها در پیش ­بینی بازده سهام شرکت­ها است. بررسی عوامل تعیین­کننده تغییرات بازده سهام می ­تواند سبب بهبود تصمیم ­گیری سرمایه ­گذاران و تخصیص بهینه منابع شود. در واقع با مشخص شدن عوامل تعیین­کننده بازده سهام، ذهنیت سرمایه گذاران در خصوص عوامل مؤثر بر تغییرات بازده سهام اصلاح خواهد شد. لذا با عنایت به اینکه ارزیابی بازده سهام شرکت­های مختلف مهم­ترین مسأله پیش­روی سرمایه ­گذاران در بازار سرمایه محسوب می­ شود بنابراین، پژوهش حاضر در صدد پاسخ به این سؤال است که رابطه بین نوسان­پذیری اقلام تعهدی دوره جاری و نوسان­پذیری بازده آتی سهام چگونه است؟

1-2 بیان مسأله

اقلام تعهدی به دو بخش اختیاری (مدیریتی) و غیر اختیاری (بنیادی) تقسیم می­شوند. اما استفاده از اقلام تعهدی اختیاری که در کنترل مدیریت است می ­تواند علامتی از اطلاعات محرمانه یا دستکاری سود باشد(دچو^[1]، 1994). برخلاف تحقیقات قبلی که بر میانگین اقلام تعهدی تمرکز نموده ­اند، این تحقیق بر نوسان­پذیری اقلام تعهدی متمرکز می­ شود. نوسان­پذیری اقلام تعهدی می ­تواند ناشی از دو فاکتور مجزا باشد. اول، عدم اطمینان بنیادی (غیر اختیاری) ناشی از نوسانات اقتصادی است که به مدل تجاری، ساختار سازمانی و محیط عملیاتی شرکت مربوط می­ شود. بدیهی است که این عدم اطمینان منجر به ایجاد نوسان در جریان نقد عملیاتی می­ شود. فاکتور دوم نوسان­پذیری اقلام تعهدی، جزء اختیاری (مدیریتی) است که منعکس­کننده اختیارات مدیریت و مداخله در فرایند حسابداری است(شان^[2] و همکاران، 2013). ریسک یعنی احتمال تفاوت بین بازده واقعی و بازده پیش ­بینی شده و یا می­توان گفت ریسک یک دارایی عبارت است از، تغییر احتمالی بازده آتی ناشی از آن دارایی. دامنه پراکندگی احتمالات بازده یک سهم، بیانگر ریسک آن سهم است. هر قدر دامنه پراکندگی یا انحراف معیار بازده سهم بیشتر باشد، ریسک بیشتر است. ریسک بازده سهام از دو بخش تشکیل می­ شود: ریسک سیستماتیک که ناشی از نوسانات کلی بازار است و ریسک غیر سیستماتیک که مربوط به شرایط خاص یک شرکت است. به مجموع ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک ریسک کل می­گویند(تهرانی، 1378: 293). از نقطه نظر سرمایه­گذار، پیش ­بینی بازده سهام از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است که خود متاثر از ریسک سهام است. بازده و ریسک دو بعد مهم در هر سرمایه ­گذاری هستند به طوری که تمامی تصمیمات سرمایه ­گذاری بر اساس ریسک و بازده  اتخاذ می­شوند(هیبتی و همکاران، 7). بنابراین شناخت عواملی که بر ریسک و بازده اثر می­گذارند موضوعی کلیدی و بحرانی است. در این تحقیق یک چارچوب نظری برای پیش ­بینی اینکه چگونه نوسان­پذیری اقلام تعهدی حسابداری (به بیان دیگر، عدم اطمینان ذاتی در اقلام تعهدی) در نوسان­پذیری بازده سهام (ریسک سهام) منعکس می شود، مورد آزمون قرار می گردد. مدل نظری ارائه شده در این تحقیق که نوسان پذیری اقلام تعهدی و واریانس بازده سهام را بهم مرتبط می­ کند بر پایه مدل­های ارائه شده توسط کالن-سگال^[3](2004) و وولتیناهو^[4](2002) قرار دارد. این مدل نشان می­دهد که واریانس شرطی اقلام تعهدی حسابداری، بخشی از واریانس بازده سهام است. بر اساس فرضیه بازارهای کارا، انتظار می­رود اگر نوسان­پذیری اقلام تعهدی دوره جاری بیشتر باشد، نوسان­پذیری بازده آتی سهام بیشتر باشد. با توجه به اینکه نوسان­پذیری

 اقلام تعهدی از دو قسمت ناشی می­ شود، در این تحقیق رابطه بین نوسان­پذیری اقلام تعهدی و نوسان­پذیری بازده سهم برای هر یک از دو جزء اختیاری و غیر اختیاری بصورت جداگانه مورد بررسی قرار می­گیرد. تحقیق حاضر به دنبال ارائه شواهد تجربی مبنی بر وجود رابطه پیش ­بینی شده با بهره گرفتن از داده ­های مربوط به بورس اوراق بهادار تهران است.

1-3 اهمیت و ضرورت انجام پژوهش

سرمایه ­گذاران با تجزیه و تحلیل اوراق بهادار، سعی در ارزشیابی سهام های مختلف دارند و ارزش تابعی از ریسک و بازده است. هدف سرمایه ­گذاران حداکثر کردن بازده مورد انتظار است، اگر چه در راستای حداکثر کردن بازده آن­ها همواره قصد دارند ریسک را نیز کاهش دهند. بازده مورد انتظار عبارت است از بازده تخمینی یک دارایی که سرمایه ­گذاران انتظار دارند در دوره آینده بدست آورند. بازده مورد انتظار با عدم اطمینان همراه است یعنی احتمال دارد برآورده شود و یا برآورده نشود. به عدم اطمینان موجود در تحقق بازده ریسک می­گویند. مفاهیم ریسک و بازده همیشه در کنار مفاهیم سرمایه ­گذاری هستند و نمی­ توان آن­ها را جدا از هم فرض کرد چرا که تصمیمات مربوط به سرمایه ­گذاری همیشه بر اساس رابطه بین ریسک و بازده صورت می­گیرد. سرمایه ­گذاران در تصمیمات سرمایه ­گذاری خود باید ریسک را در نظر داشته باشند(تهرانی و نوربخش، ص118-113).شناخت منابع ریسک از اهمیت زیادی برخوردار است. اینکه چه چیزی باعث ریسک می­ شود موضوعی است که بسیار مورد توجه فعالان در بازار به ویژه سرمایه ­گذاران قرار می گیرد. ریسک کلی سهام تابعی از عوامل مختلف است. برخی از منابع ریسک شناخته شده هستند از قبیل ریسک نرخ بهره، ریسک تورمی، ریسک تجاری و …. . تحلیلگران سرمایه ­گذاری مدرن، منابع ریسک را که باعث تغییر و پراکندگی در بازده می­شوند را به دو دسته تقسیم می­ کنند: ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک(هیبتی و همکاران، 1384ص7). شناخت عواملی که ریسک سهام را تحت تاثیر قرار می دهند به سرمایه گذاران اعم از انفرادی و نهادی در فرایند تحلیل اوراق بهادار و تصمیمات سرمایه ­گذاری کمک شایانی می نماید.

1-4 اهداف پژوهش

1-4-1 هدف اصلی

• شناسایی رابطه بین نوسان­پذیری اقلام تعهدی دوره جاری و نوسان­پذیری بازده آتی سهام.

1-4-2 اهداف ویژه

• شناسایی رابطه بین نوسان­پذیری آتی بازده سهام شرکت با تغییرپذیری اقلام تعهدی دوره جاری.
• شناسایی رابطه بین اقلام تعهدی دوره جاری و جزء اختیاری با نوسان­پذیری بازده آتی سهام برای جزء غیر اختیاری (بنیادی).
• شناسایی رابطه بین نوسان­پذیری اقلام تعهدی حسابداری دوره جاری با  نوسان­پذیری سیستماتیک و غیر سیستماتیک آتی بازده سهام شرکت

شناسایی رابطه بین اقلام تعهدی دوره جاری و جزء اختیاری  با نوسان­پذیری بازده آتی سهام (سیستماتیک و غیر سیستماتیک) برای جزء غیر اختیاری

[1]) Dechow

[2]) Shan

[3]) Callen-segal

[4]) Vuolteenaho