1-2- مسأله پژوهش

دیدگاه ­های زیادی در مورد رابطه بین مدیریت سود و بازار محصول وجود دارد که تعیین می‌کند مدیر شرکت به هنگام تصمیم ­گیری در مورد تأمین مالی باید رقابت موجود در بازار محصول را نیز در نظر بگیرد. اقتصاددانان مالی و صنعتی، به طور فزاینده­ای به رابطه بین رقابت در بازار محصول^[1] و تصمیمات مالی شرکت­ها پی برده­اند (گانی و همکاران^[2]، 2011). از دید سهامداران نیز، همان‌گونه که آن­ها از افزایش ثروت در دوره­ های خوب منفعت می­برند، در زمان­های بد نیز حاضرند که یک کاهش سودآوری را نادیده بگیرند و این به خاطر این واقعیت است که به دلیل مسئولیت محدود سهامداران، نتایج نامساعد به بستانکاران منتقل می­ شود. در نتیجه، شرکت­هایی که در بازار با انحصار چند جانبه فعالیت می­ کنند در مقایسه با شرکت­هایی که بازارشان، بازار رقابتی کامل است، تلاش می‌کنند زمانی که موقعیت به دست آوردن سود بیشتر فراهم است، با ایجاد بدهی بیشتر، تولید خود را افزایش دهند (پاندی^[3]، 2004).

1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش

صورت سود و زیان ارائه شده شركت‌ها بر اساس اصول پذیرفته شده حسابداری و بر مبنای تعهدی تهیه می‌گردد. اعمال اصل تحقق درآمد بر مبنای روش معاملاتی مانع از شناسایی درآمد قبل از انجام فرایند فروش و در زمان كسب آن می‌باشد از طرف دیگر اصل تطابق در برابر اصل تحقق بر مبنای رویكرد معاملاتی،‌ لزوما بیانگر تطابق بین درآمدها و هزینه‌های یک دوره نمی‌باشد. چرا كه در خصوص سود و زیان نگهداشت كالاهای فروش رفته در یک دوره هیچ گونه هزینه‌ای جهت تطابق با این سود وجود ندارد. پس در كشورهایی همانند ایران با نوسانات قیمت و نرخ تورم بالا، سود حسابداری با سود اقتصادی همخوانی نداشته و صورتهای مالی بیانگر ارزش ذاتی نمی‌باشد. این امر موجب جابجایی منافع شده به گونه‌ای كه منافع كسب شده در سال جاری را كسانی استفاده می‌كنند كه در سنوات آتی مالك آن سهام شوند.

با توجه به مطالب بیان شده چنین به نظر میرسد که نوسان در  سود یک شركت خوشایند نمی‌باشد. لیکن می باید توجه داشت که خود كاهش نوسانات سود شركت نیز مطلوب نمی‌باشد بلكه مهم ماهیت این كاهش است.چرا كه در درجه اول ممكن است نوسانات سود نشأت گرفته از اقتصاد كلان جامعه باشد یا از طریق روش‌های هموارسازی تصنعی كه برگرفته از روش های اختیاری حسابداری كه فاقد هر گونه ماهیت اقتصادی است صورت پذیرد . پس چنین بنظر می‌رسد كه سرمایه‌گذاری در شركتهایی پذیرفته شده و معقول است كه در درجه اول جابجایی منافع كمی را داشته باشند و در درجه دوم نوسانات سود آنها نیز كم باشد.

هدف حداکثر سازی سود، امری بدیهی در ادبیات سازمانی هر صنعت است. این نظریه بسیار شبیه به نظریه تأمین مالی است که در آن فرض می­ شود، هدف شرکت، حداکثر کردن ثروت سهامداران است. علاوه بر این، به نظر می­رسد که بازار محصول با تحت تأثیر قرار دادن رفتار رقابتی و استراتژی­ های شرکت، بر ساختار سرمایه^[6] شرکت نیز مؤثر است (پاندی^[7]، 2004). در ساختار انحصار چند جانبه بازار محصول و در موقعیت مطلوب سودآوری، شرکت­ها به منظور از بین بردن انحصار و

 همچنین، افزایش سودآوری خود، استراتژی حداکثر سازی تولید را پیاده کرده و بدهی­های خود را افزایش می­ دهند (برندر^[8] و لویس^[9]، 1986). این نظریه در موقعیت­های نامساعد اقتصادی نیز کاربرد دارد که باعث می­ شود شرکت­ها تولید خود را متوقف کرده و سودآوری خود را کاهش دهند. از دید سهامداران نیز، همان­گونه که آن­ها از افزایش ثروت در دوره­ های خوب منفعت می­برند، در زمان­های بد نیز حاضرند که یک کاهش سودآوری را نادیده بگیرند و این به خاطر این واقعیت است که به دلیل مسئولیت محدود سهامداران، نتایج نامساعد به بستانکاران منتقل می­ شود. در نتیجه، شرکت­هایی که در بازار با انحصار چند جانبه فعالیت می­ کنند در مقایسه با شرکت­هایی که بازارشان، بازار رقابتی کامل است، تلاش می­ کنند زمانی که موقعیت به دست آوردن سود بیشتر فراهم است، با ایجاد بدهی بیشتر، تولید خود را افزایش دهند (پاندی، 2004).

با توجه به حساسیت فعالیتهای تجاری و شرایط رقابتی و  همچنین هدف سودآوری شرکتها، به نظر می‌رسد انجام پژوهشی که بتواند رابطه بین رقابت در بازار محصول و مدیریت سود را تبیین نماید از اهمیت و ضرورت لازم برخوردار است.

1-4- اهداف پژوهش

با توجه به اهمیت موضوع و ضرورت انجام آن اهداف تحقیق حاضر به صورت زیر بیان می‌گردد:

1 – تعیین رابطه بین شاخص Qتوبین و مدیریت سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.

2 – تعیین رابطه بین شاخص هرفیندال-هیرشمن و مدیریت سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.

3 – تعیین رابطه بین شاخص نسبت تمرکز nبنگاه و مدیریت سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.

[1] Product Market Competition

[2] Guney et al.

[3] Pandey

[4] Degeorge et al.

[5] Healy & Wahlen

[6] Capital Structure

[7] Pandey

[8] Brander et al.

[9] Lewis