ارتباط مؤثر با دیگران تلقی می­ شود (باتلر و وامپلر[10]، 1999). باتلر وامپلر (1999) طی پژوهشی به این نتیجه دست یافتند که آموزش مهارت­ های ارتباط به پیشرفت­های چشمگیری در ارتباط افراد با یکدیگر می­ شود و هم­چنین میزان خود­شناسی را نیز افزایش می­دهد.

فهم ذهن دیگران و خودآگاهی (آگاهی بر حالات ذهنی خود) به موازات یکدیگر پیش می­رود، دانش در مورد ذهن خود به دانش در مورد ذهن دیگران مربوط است (گوپنیک[13]، 1993). از این رو، آنان که شناخت گسترده­تر و عمیق­تری از خود دارند، دیگران را نیز بهتر می­توانند درک کنند و پیش ­بینی دقیق­تری از افکار خود و سایرین خواهند داشت و بدین ترتیب مشکلات کم­تری را در ر­ابط بین فردی با دیگران تجربه خواهند کرد.

با توجه به این که متغیرهای بلوغ عاطفی و خود­شناسی در زندگی فرد از اهمیت به سزایی برخوردار است اما در ادبیات پژوهشی به این متغیرها و رابطه­ آن­ها با هم توجه زیادی نشده و تحقیقاتی که در این زمینه، چه در داخل و چه در خارج صورت گرفته محدود می­باشد. بنابراین، در این پژو­هش مسئله اصلی بررسی رابطه بین بلوغ عاطفی و خود­شناسی در دانش ­آموزان مدارس دولتی و نمونه ­دولتی می­باشد؛ و ما می­خواهیم بدانیم که آیا بین متغیرهای بلوغ عاطفی و خود­شناسی در بین دانش ­آموزان رابطه وجود دارد یا نه؟

1–3 دلایل توجیهی و ضرورت انجام تحقیق

دوران بلوغ یکی از مهم­ترین دوران­های زندگی است. در این دوره بزرگ­ترین تغییرات فیزیولوژی و روانی در فرد ایجاد می­ شود و شناخت این تحولات و تغییرات در رفتار و کردار نوجوانان بسیار ارزشمند است.

ارتباط خود­شناسی با زمینه ­های پژوهشی مختلف از جمله سنت روان پویشی، پژوهش­های شخصیت که در آن صفات شخصیتی به واسطه پرسشنامه ­های خود سنجی ارزیابی می­شوند و پژوهش­های روان­شناسی اجتماعی در زمینه ماهیت خود پنداشت قابل تأمل است (ویلسون و دان،2004). هم­چنین بلوغ عاطفی با بسیاری از جنبه­ های زندگی فرد ارتباط دارد. پس با توجه به اهمیت بلوغ عاطفی و خود­شناسی در زندگی انسان، نتایج این پژوهش می ­تواند در زمینه ­های بهداشت و سلامت روان مورد استفاده قرار گیرد و از اهمیت به سزایی برخوردار است. هم­چنین، نتایج این پژوهش در زمینه ­های برنامه­ ریزی تحصیلی در مدارس نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. از جمله ضرورت­های دیگر این پژوهش انجام تحقیقات کم در زمینه موضوع پژوهش می‌باشد؛ و انجام این تحقیق از بُعد افزایشی در ارتقای پژوهش­های مربوط به سلامت روان دانش ­آموزان اهمیت به سزایی دارد.

1-4 اهداف تحقیق

1–4–1 اهداف کلی

• بررسی رابطه­ بلوغ عاطفی و خود­شناسی در دانش ­آموزان مدارس دولتی و نمونه دولتی.
• مقایسه بلوغ عاطفی و خودشناسی در دانش ­آموزان مدارس دولتی و نمونه دولتی.
• پیش بینی میزان خودشناسی دانش ­آموزان براساس مؤلفه­ های بلوغ عاطفی.

1–4–2 اهداف جزئی

تعیین رابطه بین بلوغ عاطفی و خود­شناسی در دانش ­آموزان.
تعیین رابطه بین مؤلفه­ های بلوغ عاطفی و خود­شناسی در دانش ­آموزان.
تعیین رابطه بین بلوغ عاطفی و مؤلفه­ های خود­شناسی در دانش ­آموزان.
تعیین تفاوت بین بلوغ عاطفی و خود­شناسی در دانش ­آموزان مدارس دولتی و نمونه دولتی.
تعیین تفاوت بین بلوغ عاطفی و خود­شناسی در دانش ­آموزان دختر و پسر.

تعیین تفاوت بین مؤلفه­ های بلوغ عاطفی در دانش ­آموزان دختر و پسر.
تعیین تفاوت بین مؤلفه­ های خود­شناسی در دانش ­آموزان دختر و پسر.
تعیین تفاوت بین بلوغ عاطفی و خود­شناسی در دانش ­آموزان پایه دوم و سوم تحصیلی.
تعیین توان مؤلفه­ های بلوغ عاطفی در پیش بینی میزان خود­شناسی دانش ­آموزان.
تعیین توان مؤلفه­ های بلوغ عاطفی در پیش بینی میزان هر یک از مؤلفه­ های خود­شناسی در دانش ­آموزان.

1–5 فرضیه ­های تحقیق

بین بلوغ عاطفی و خود­شناسی دانش ­آموزان رابطه معنی­داری وجود دارد.
بین مؤلفه­ های بلوغ عاطفی و خود­شناسی دانش ­آموزان رابطه معنی­داری وجود دارد.
بین بلوغ عاطفی و مؤلفه­ های خود­شناسی دانش ­آموزان رابطه معنی­داری وجود دارد.

بین بلوغ عاطفی و خود­شناسی دانش ­آموزان مدارس دولتی و نمونه ­دولتی تفاوت وجود دارد.
بین بلوغ عاطفی و خود­شناسی دانش ­آموزان دختر و پسر تفاوت وجود دارد.
بین مؤلفه­ های بلوغ عاطفی در دانش ­آموزان دختر و پسر تفاوت وجود دارد.
بین مؤلفه­ های خود­شناسی در دانش ­آموزان دختر و پسر تفاوت وجود دارد.
بین بلوغ عاطفی و خود­شناسی در دانش ­آموزان پایه دوم و سوم تحصیلی تفاوت وجود دارد.
مؤلفه­ های بلوغ عاطفی میزان خودشناسی دانش ­آموزان را پیش ­بینی می­ کند.
مؤلفه­ های بلوغ عاطفی میزان هر یک از مؤلفه­ های خود­شناسی در دانش ­آموزان را پیش ­بینی می­ کند.

1–6 متغیرهای تحقیق

بلوغ عاطفی

خودشناسی

1–7 تعریف مفهومی متغیرها

– بلوغ عاطفی: بلوغ عاطفی جریانی است که طی آن شخصیت فرد دایماً برای احراز بیش از پیش سلامت عاطفی، از لحاظ روانی و فردی می­کوشد. مفهوم رفتار عاطفی در هر سطحی، حاصل رشد طبیعی عاطفی است (والتری، دی و اسمیت سون، 1974).

– خودشناسی: خود­شناسی عبارت است از آگاهی لحظه به لحظه فرد نسبت به حالات روان­شناختی و توان تمایز نهادن و تحلیل محتوای تجارب کنونی و نیز پردازش شناختی فعال درباره خود و معطوف به رویدادهای گذشته است که نتیجه آن ایجاد دید وسیع­تر برای هدایت رفتار و تشکیل طرحواره­های فردی پیچیده­تر و کامل­تر است (طهماسب، 1384).

1-8 تعریف عملیاتی متغیرها

     بلوغ عاطفی: در این مطالعه میزان بلوغ عاطفی افراد مورد مطالعه نمره­ای است که در پرسش­نامه مقیاس بلوغ عاطفی سینک و بهارگاوا، به دست آورده­اند.

خود­شناسی: در این مطالعه میزان خود­شناسی افراد مورد مطالعه نمره­ای است که در پرسش­نامه خود­شناسی رضاخانی، به دست آورده­اند.

     در دهه­های اخیر پژوهشگران متعدد به خصوص در خارج از کشور به متغیر بلوغ عاطفی و متغیرهای مرتبط با آن پرداخته­اند و ضرورت افزایش این متغیر را مطرح کرده ­اند. از آن جایی که این متغیر، یک متغیر مهم در روان­شناسی است و می ­تواند با بسیاری از متغیرهای دیگر مرتبط باشد، ما در این پژوهش تلاش خواهیم کرد که ضمن اشاره به مبانی نظری متغیر بلوغ عاطفی و متغیرهای مرتبط با آن (خود­شناسی) به سوابق پژوهشی انجام شده در داخل و خارج از کشور نیز اشاره کنیم تا بتوانیم در پایان راه­کارهای نظری و عملی مؤثری برای افزایش آن ارائه دهیم.