«از کجا آمده‌ام آمدنم بهر چه بود؟» این سؤالی است که انسان از دیرباز با آن مواجه بوده است و نحوه‌ی پیدایش جهان، گیاه و حیوان را از خود پرسیده است. با پیشرفت دانش و تکنولوژی و پیدایش علم ژنتیک بارقه‌هایی در ذهن بشر زده شد که می‌تواند به جوابی درست برای این سؤال دست پیدا کند. شناخت کروموزوم‌ها در اوایل قرن نوزدهم و ارائه‌ نظریه‌ی کروموزومی وراثت در سال 1903 از همان ابتدا، ژنتیک را با بررسی‌های سیتوژنتیکی- هیستولوژیکی گره زد (21). بر کسی پوشیده نیست که چگونگی تشکیل موجودات و بررسی منشاء حیات تنها از مجرای مطالعات کاریوتیپی و با بهره گرفتن از علم سیتوژنتیک میسر است (ویت1953). نیاز به دانش و دقت فراوان در مطالعات سیتوژنتیکی از یک سو و سختی پروسه‌ی اجرایی از سوی دیگر باعث شده است این‌گونه تحقیق‌ها کمتر مورد توجه قرار گیرند. از همین رو در این تحقیق بر آن شدیم تا تنوع سیتوژنتیکی دو گونه‌ی بسیار مهم گندم وحشی تریتیکوم اورارتو^[1] و تریتیکوم بوئتیکوم^[2] را مورد مطالعه قرار دهیم(39).

بی‌شک در اختیار داشتن مواد آزمایشی فراوان دارای تنوع جمعیتی در نمونه‌های گردآوری شده برای یک آزمایش سیتوژنتیکی از اهمیت بالایی برخوردار بوده و باعث اعتبار هرچه بیشتر نتایج تحقیق می‌گردد. کشور پهناور ایران به دلایل تاریخی و باستان‌شناسی که در زیر آورده شده است مناسب‌ترین محل برای انجام تحقیقات سیتوژنتیکی گیاهی به خصوص در مورد گندم، جو، یونجه، شبدر و اکثر گیاهان دارویی است، به گونه‌ای که برخی از پژوهشگران اروپایی، ایران را «بهشت گیاه‌شناسی^[3]» نام نهاده‌اند (103).

بررسی‌های تاریخی و کاوش‌های باستان‌شناسی بیانگر این واقعیت است که در پایان دوره‌ی پاله‌ئولیت^[4]  انسان بدوی و شکارگر به سمت کشاورزی و کشت دانه‌های خوش‌خوراک روی آورد (19).

ناهماهنگی اقتصادی ناشی از افزایش جمعیت و پیشرفت در ساخت ابزار سنگی و آلات فلزی در آسیای غربی از جمله غرب ایران باعث شد این منطقه در مقایسه با سایر کشورها و نقاط جهان به مراتب بیشتر پیشرفت نماید. پیدایش و توسعه کشاورزی در مناطق کوهستانی زاگرس، تورس، سوریه و فلسطین قبل از نقاط دیگر انجام گرفت (19).

[1] Triticum uratu

[2] Triticum boeoticum

[3] Botanical Paradise

[4] دوران نخستین تمدن انسان‌های ماقبل تاریخ

[5] Mesopotamian Lowland

*مسوپوتامیا نامی یونانی است که به  نواحی میان دو رود دجله و فرات و اطراف و حواشی آن اطلاق می شد. اعراب و مصریان این منطقه را بین النهرین و عبری ها آن را نهریم می خواندند. در فارسی کهن این منطقه را میانرودان خوانده اند.

**نام تمدّنی است که در غرب آذربایجان امروز، شرق آناتولی، شمال کردستان کنونی و اطراف دریاچه وان و ارتفاعات ارمنستان سکونت داشته اند، احتمالاً نیاکان ارامنه و گرجی‌های کنونی بوده‌اند و از حدود ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد تا ششصد پیش از میلاد بر این منطقه حکمرانی داشتند.