مدیریت سرمایه در گردش نقش اساسی را در عملکرد روزانه واحدهای تجاری ایفا می کند. هر گونه تصمیمی كه در این بخش توسط مدیران واحد تجاری اتخاذ می شود اثرات قابل ملاحظه ای روی بازدهی عملیاتی واحد تجاری می گذارد، كه باعث تغییر ارزش شركت و نهایتا ثروت سهامداران خواهد شد. در تحقیق حاضر كه در حوزه مدیریت مالی انجام شده است سعی بر آن است تا با بهره گرفتن از مفاهیم و تئوری های مدیریت مالی و مطالعات كتابخانه ای ارتباط بین مدیریت سرمایه در گردش و سودآوری در شركت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار در دوره رونق و رکود مورد بررسی و تبیین قرار گیرد.

1-2. بیان مسأله

مدیریت سرمایه در گردش یکی از اجزای مهم مدیریت تامین مالی شرکت ها است، به این دلیل که بطور مستقیم بر نقدینگی، سودآوری و توانایی پرداخت بدهی شرکت ها تاثیر می گذارد(جیل و همکاران[1]، 2010). مدیریت سرمایه در گردش عبارت است از تعیین حجم و ترکیب منابع و مصارف سرمایه در گردش به نحوی که ثروت سهامداران افزایش یابد. پاداچی[2](2006)، بیان می کند به چند دلیل مدیریت سرمایه درگردش برای سلامت مالی واحدهای تجاری ضروری است: اولاً، اگر مبالغ سرمایه گذاری شده در سرمایه در گردش نسبت به جمع دارایی های موجود شرکت، ناموزون باشد؛ ممکن است که این مبالغ در یک موقعیت کارا، استفاده نشده باشد. دارایی در مدیریت سرمایه در گردش مخصوصاً در شرکت های تولیدی از اهمیت خاصی برخوردار است. به عبارتی دیگر، مدیریت خوب و منظم سرمایه در گردش منجر به افزایش ارزش بازار واحد تجاری می شود و مدیریت کارای سرمایه درگردش می تواند نتایج اساسی به بار آورد و چشم پوشی از آن برای هر شرکتی ممکن است خطرناک باشد. ثانیاً، مدیریت سرمایه در گردش به طور مستقیم بر نقدینگی و سودآوری واحدهای تجاری و همچنین ارزش خالص آنها، اثر می گذارد.

مدیریت سرمایه در گردش به دو گروه مدیریت دارایی های جاری و بدهی های جاری تقسیم می‌شود. ایجاد تعادل در دارایی های جاری و بدهی های جاری از اهمیت خاصی برخوردار است، بطوریکه تصمیم گیری در مورد یکی بر روی دیگری تاثیر زیاد می‌گذارد. در اداره امور سرمایه درگردش یک واحد تجاری استراتژی های گوناگونی وجود دارد که از تلفیق استراتژی دارایی های جاری و استراتژی بدهی های جاری حاصل می‌شود.

مدیریت سرمایه در گردش واحد تجاری در شرایط مختلف باید استراتژی های مناسبی را برای شرکت انتخاب کند تا بتواند به نحو کارآمد دارایی های جاری و بدهی های جاری را اداره نماید و تامین مالی اقتصادی صورت گیرد و بدین طریق بازده شرکت را بالا برده و ثروت سهامداران را حداکثر نماید. به عبارتی ارزش‌زایی مدیریت سرمایه در گردش بسیار حائز اهمیت است. چنانچه نوع استراتژی مدیریت دارایی های جاری و بدهی های جاری در موقعیتی معین به گونه ای مناسب انتخاب شود، امکان دستیابی به بهترین استراتژی مدیریت سرمایه در گردش فراهم خواهد شد. بررسی، کنترل و برنامه ریزی درباره اقلام سرمایه در گردش به منظور انتخاب بهترین راهبرد در مدیریت آن بایستی منجر به افزایش بازدهی، توان نقدینگی، توان پرداخت بدهی و تداوم فعالیت واحد انتفاعی گردد. تداوم فعالیت های عملیاتی در یک دوره عادی که معمولا سالانه است به شناخت مدیریت سرمایه در گردش و مدیریت مطلوب آن مربوط می شود بطوریکه از این طریق، نتایج مورد انتظار تحقق یابد و امکان تداوم فعالیت در بلندمدت فراهم شود. نگهداری سطح مطلوب وجه نقد برای پرداخت بدهی های سررسید شده و استفاده از فرصت های ناگهانی مناسب جهت سرمایه گذاری که نشانه ای از انعطاف پذیری واحد تجاری می باشد و دسترسی به مواد اولیه برای تولید بطوری که شرکت بتواند به موقع جوابگوی مشتریان باشد دال بر اهمیت سرمایه در گردش است هرگونه تصمیمی در این بخش توسط مدیران واحد تجاری اتخاذ می شود اثرات شدیدی بر روی بازدهی عملیاتی واحد تجاری می گذارد که باعث تغییر ارزش شرکت و نهایتا ثروت سهامداران خواهد شد.

این پژوهش همچنین تاثیر چرخه های تجاری را بر رابطه بین سرمایه در گردش، تفاوت بین دارایی ها و بدهی های اخیر و عملکرد شرکت را بررسی می کند. نوسانات گسترده اقتصادی نوعی واکنش بیرونی بر عملکرد شرکت است و نقش مهمی را در تقاضا، تولیدات و هر تصمیم گیری مالی دیگر ایفا می کند. اهمیت مدیریت موجودی کارآمد و دوره‌های تبدیل حساب‌های دریافتنی در طول دوره‌های رکود اقتصادی افزایش می‌یابد. افزایش قدرت پیش بینی شرایط اقتصادی آینده، برای اینکه شرکت ها را قادر به ارائه سرمایه گذاری کافی در سرمایه در گردش، در زمان رکود اقتصادی کند، برای شرکت ها مزیت هایی را به وجود می آورد. رکود اقتصادی می‌تواند برای شرکت ها صورت موجودی گسترده ای به وجود آورد که نقد کردن آن مشکل باشد. بنابراین یک پیش بینی مناسب می‌تواند شرکت ها را قادر به حفظ مبنای موجودی کارآمد کند. تقاضای در حال کاهش مشتری، در زمان رکود اقتصادی دارای استلزامات مهمی در سیاست اقتصادی است تقاضای کاهش یافته در زمان رکود اقتصادی به

 سرعت سرمایه در گردش تجاری را کاهش می دهد. هدف سیاست اقتصادی که افزایش جریانات نقدینگی شرکت چه به صورت مستقیم یا غیر مستقیم، می تواند جزء مزیت گسترده فشار در حال کاهش در سرمایه در گردش باشد.

در این تحقیق بررسی می‌کنیم که آیا مدیریت سرمایه در گردش بر سودآوری شرکتها در دوران رونق و رکود اقتصادی تاثیری دارد؟

1-3. اهمیت و ضرورت  تحقیق

مدیریت سرمایه در گردش یکی از بخش هایی است که در ساختار مدیریتی یک سازمان نقش حیاتی ایفا می‌کند و برای تداوم عملیات تجاری بسیار ضروری است. سرمایه در گردش یک سرمایه معاملاتی است که بیشتر از یک سال در شرکت باقی نمی ماند. وجهی که در این اقلام سرمایه گذاری می شود، در طول عملیات تجاری تغییر می کند. تحقیق حاضر به مدیران و سرمایه گذاران نشان می دهد که مدیریت سرمایه در گردش چه تاثیری بر سود آوری شرکت دارد و چرخه های مختلف تجاری چگونه بر این رابطه تاثیر می گذارند. این تحقیق می تواند برای گروه های زیر مفید واقع شود:

• سرمایه گذاران و سهامداران شرکت های بورس اوراق بهادار تهران جهت اتخاذ تصمیمات بهینه
• مدیران شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
• تحلیلگران مالی بازار سرمایه و اعتباردهندگان
• دانش پژوهان و محققان در زمینه های حسابداری و مالی.

1-4. اهداف تحقیق

1-4-1.  اهداف علمی

1. بررسی تاثیر مدیریت سرمایه بر گردش بر سودآوری شرکت
2. بررسی تاثیر چرخه تبدیل وجه نقد بر سودآوری شرکت
3. بررسی تاثیر دوره پرداخت بدهی بر سودآوری شرکت
4. بررسی تاثیر دوره وصول مطالبات بر سودآوری شرکت
5. برسی تاثیر چرخه های تجاری (رکود و رونق اقتصادی) بر رابطه بین مدیریت سرمایه در گردش و سودآوری

1-4-2. اهداف کاربردی

1. آشنایی مدیران و سرمایه گذاران با مدیریت سرمایه در گردش و اجزای تشکیل دهنده آن
2. آشنایی مدیران با تاثیر مدیریت سرمایه در گردش بر سودآوری شرکت
3. آشنا نمومدن مدیران و سرمایه گذاران با چرخه های تجاری مختلف و تاثیر این چرخه ها بر سرمایه در گردش و سودآوری شرکت

[1] .Gill et al.

[2] .Padachi

یکی از اقلام حسابداری که در گزارش‌های مالی (صورت سود و زیان) تهیه و ارائه می‌شود “سود خالص” است که محاسبه آن متاثر از روش‌ها و برآوردهای حسابداری است، بدین لحاظ امکان دستکاری سود توسط مدیریت وجود دارد. وجود زمینه مناسب برای تخریب سود ناشی از تضاد منافع و همچنین به علت پاره‌ای از محدودیت‌های ذاتی حسابداری موجب شده است که سود واقعی شرکت‌ها از سود گزارش شده در صورتهای مالی متفاوت باشد و از آنجایی که سود از مهم‌ترین معیارهای ارزیابی عملکرد و تعیین ارزش بنگاه‌های اقتصادی تلقی می‌گردد، موضوع “کیفیت سود” مورد توجه محققان و دست اندرکاران حرفه حسابداری و مدیریت سرمایه‌گذاری قرار گرفته است. توجه حرفه حسابداری بر محور این هدف، استوار است که سود خالص گزارش شده، عملکرد عملیاتی واحد تجاری را بطور منصفانه منعکس کند (ظریف فرد، 1378).

یکی از راه‌هایی که می‌توان با بهره گرفتن از آن به بهره‌گیری مناسب از فرصت‌های سرمایه‌گذاری و تخصیص بهتر منابع کمک کرد، ارزیابی درماندگی مالی است. سرمایه‌گذاران معتقدند شركت‌هایی كه دارای سود با کیفیت‌تر هستند، ریسك درماندگی مالی كمتری دارند. بنابراین، شركت‌هایی كه کیفیت سود بالایی دارند، بیشتر مورد علاقه سرمایه‌گذاران هستند و از نظر آن‌ ها محل مناسب‌تری برای سرمایه‌گذاری به شمار می‌روند (ابووبی و همکاران^[1]، 2003).

با توجه به مطالب ذكر شده در بالا، در این تحقیق با توجه به ارتباط تنگاتنگی كه بین وضعیت مالی شرکت‌ها و کیفیت سود آن‌ ها هست به بررسی تاثیر وضعیت مالی بر کیفیت سود شرکت‌ها پرداخته می‌شود تا به بینش صحیح استفاده‌كنندگان از اطلاعات مالی در جهت گرفتن تصمیم‌های بهینه كمك كند.

1-2. بیان مسأله تحقیق

از اینرو با نگاهی به پژوهش‌های انجام شده در خصوص احتمال دستکاری سود و تاثیر آن بر کیفیت سود در شرکت‌های درمانده، در می‌یابیم که پژوهشگران در پژوهش‌های انجام گرفته در این زمینه به نتایج متناقضی دست یافته‌اند. بنابراین با توجه به مطالب گفته شده و همچنین، با توجه به اینكه دیدگاه استفاده کنندگان درباره سود، علاوه بر کمیت، به کیفیت و عوامل موثر بر آن از جمله چرخه عملیاتی، رشد شرکت و درماندگی مالی شرکت سوق یافته است، در این پژوهش سعی می‌شود كه به این موضوع پرداخته شود كه آیا کیفیت سود در شرکت‌های درمانده پایین‌تر از شرکت‌های سالم است یا خیر؟

1-3. اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

بازار سرمایه در اقتصاد کشورها نقش مهمی ایفا می‌کند و توجه به این بازار و مبانی تصمیم‌گیری در آن ضروری می‌باشد. از آنجایی که هدف سرمایه‌گذاران کسب حداکثر ثروت می‌باشد، اگر شرکت‌ها در ایجاد ارزش موفق باشند، نه تنها سرمایه‌گذاران بلکه کل جامعه از ایجاد ارزش بهره‌مند خواهد شد. با توجه به اهمیت نقش بازار سرمایه، ارزیابی سودآوری در فرایند تصمیم‌گیری از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ بنابراین دانستن و پیش بینی وضعیت مالی شرکت‌ها ضروری است (آلتمن^[5]، 2006).

برداشت حسابداران و تحلیل‌گران مالى از واژه سود متفاوت است. تحلیل‌گران مالى عموما سود گزارش شده (سود حسابدارى) را متفاوت از سود واقعى می‌دانند. یكى از دلایل این تفاوت از دیدگاه تحلیل‌گران این است كه سود می‌تواند به وسیله مدیران دستكارى شود. تحلیل‌گران مالى تلاش می‌كنند تا چشم انداز سود شركت‌ها را ارزیابى كنند. چشم انداز سود به تركیب ویژگى‌هاى مطلوب و نامطلوب سود خالص، اشاره دارد. سود حسابدارى معیارى براى ارزیابى گزارشگرى مالى است؛ زیرا تغییر در كمیت ترازنامه، به دنبال صورت سود و زیان رخ می‌دهد (بدون در نظر گرفتن طبقه بندى مجدد) و شناسایى به موقع سود و زیان منجر به تجدید به موقع تمامى متغیرها و نسبت‌هاى مالى می‌گردد. اگرچه سود بیانگر عملكرد نهایى شركت‌ها است، ولى هر شركتى داراى سیستم حسابدارى با حساب‌هاى خاص خود است كه منجر به ارائه

 سودهاى مختلف می‌گردد. بنابراین باید بتوان داستان واقعى این ارقام را براى سرمایه گذاران تشریح كرد (بولو و طالبی، 1389).

یکی از اهداف مهم گزارشگری مالی، تهیه اطلاعات مفید تصمیم‌گیری است و اهداف اصول پذیرفته شده حسابداری نیز در این راستا و برای اطمینان از نمایش منصفانه صورت‌های مالی، از عملکرد و وضعیت اقتصادی شرکت‌ها است. از آنجا که ارزیابی کیفیت سود برای تصمیم‌گیری مفید است، بدین خاطر نقش مهمی را در راستای تامین اهداف مذکور ایفا می‌کند. این تحلیل با ارزیابی عناصر تشکیل دهنده سود، قدرت پیشگویی، تدوام، تکرار پذیری، محافظه کاری و نقدینگی آن را اندازه می‌گیرد.

بنابراین دانستن این موضوع که وضعیت مالی شرکت‌ها بر کیفیت سود چه تاثیری دارد، از اهمیت خاصی برخورد دار می‌باشد.

1-4. اهداف تحقیق

تحقیق‌های گسترده‌ای در سطح جهان در خصوص عوامل موثر بر کیفیت سود به انجام رسیده است. اما با توجه به بررسی ادبیات، به نظر می‌رسد که مطالعات در خصوص تاثیر وضعیت مالی شرکت‌ها بر کیفیت سود آن‌ ها بسیار اندک و نتایج بدست آمده متناقض است. بنابراین، اهداف تحقیق عبارتند از:

1-4-1. هدف آرمانی

هدف آرمانی این تحقیق، گسترش بینش و درک سرمایه‌گذاران و سایر استفاده کنندگان از وضعیت مالی شرکت‌ها و تاثیر آن بر جنبه‌های مختلف کیفیت سود می‌باشد.

1-4-2. هدف اصلی

هدف اصلی این تحقیق، بررسی تاثیر وضعیت مالی بر کیفیت سود شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد.

1-4-3. اهداف ویژه

اهداف ویژه این تحقیق عبارتند از:

1. شناخت وضعیت مالی شرکت‌ها و تفکیک شرکت‌های درمانده از سالم؛
2. شناخت کیفیت سود و جنبه‌های مختلف آن در شرکت‌های درمانده و سالم؛
3. تعیین تاثیر وضعیت مالی بر جنبه‌های مختلف کیفیت سود؛

[1] Abooby et al

[2] Li et al

[3] Campa and Camacho

[4] Healy and Wahlen

[5] Altman

1-2 بیان مساله

لذا سوال اساسی تحقیق که ذهن محقق را درگیرمی‎کند این است که:

آیا تنوع مالکان می‎تواند باعث تعدیل رابطه منفی بین جریان نقد آزاد ومدیریت سـود گردد. یا خیر؟        میلیونها نفر که پس اندازهای خود را از راه سرمایه گذاری در اوراق بهادار شرکتها بــه آنها سپرده اند، برای اطمینان از این که وجوه سرمایه گذاری شده آنان به طور درست و مؤثر استفاده می‎شود به صورت‎ها‎ی مالی سالانه و میان دوره ای شرکت‎ها‎ اتکاء می‎کنند. حتی افراد بیشتری، پس اندازهای خود را به بانکها و مؤسسات دیگر می‎سپارند که آنها نیز به نوبه خود، این وجوه را در سهام شرکت‎ها‎ سرمایه گذاری می‎کنند. بنابراین تقریباً هر فردی به طور مستقیم یا غیرمستقیم منافعی در شرکت‎ها‎ دارد و حفظ منافع عمومی‎مستلزم گزارشهای مالی قابل اتکاء و به موقع از عملیات و سلامتی مالی شرکت‎ها‎ی سهامی‎عام است.

  در ارتباط با هدف مطلوب شرکت دو دیدگاه وجود دارد:

عده ای می‎گویند: هدف مطلوب شرکت سودآوری است. اما سودآوری نمی‎تواند هدف مطلوب شرکت باشد ؟

      بزرگترین ایراد هدف سودآوری، این است که سود مبهم بوده و به علت این که تحت تأثیر رویه‎ها‎ی حسابداری قرار دارد، قابل دست کاری می‎باشد (قالیباف اصل، 1387، ص2-1).

1. هنگامی‎که شرکت‎ها‎ در وضعیت نامطلوب اقتصادی تحت فشار فزآینده قرار می‎گیرند، مدیران آنها از حسابداری درخواست می‎نمایند که سطر آخر صورت‎ها‎ی مالی (یعنی سود) را بهبود ببخشند، و بدین وسیله محتوای اطلاعاتی آنها را تغییر دهند. حسابداری با وجود تمامی‎انعطاف پذیری اش، به نظر نمی‎رسد قادر به فراهم آوردن داده‎ها‎ی مفید برای مدیریت در این قبیل شرایط باشد. داده‎ها‎ی مورد نیاز تصمیم گیری، مقوله ای بسیار پیچیده می‎باشد، زیرا طیف متنوع استفاده کنندگان از آن، نظیر سرمایه گذاران ( از آن جایی که نیاز به دانستن میزان سودآوری و ثبات شرکت قبل از سرمایه گذاری در آن دارند)، مدیران ( نیاز به اطلاع از
2. 
3.  وضعیت مالی شرکت دارند )، بانک‎ها‎ و تأمین کنندگان مالی (نیاز به اطلاع از توانایی شرکت در بازپرداخت وام) به اطلاعات گوناگونی نیاز دارد (نوروش و دیگران، 1384، ص166 ).
4. یکی از روش‎ها‎یی که گاهی اوقات برای آرایش اطلاع رسانی وضعیت مطلوب شرکت‎ها‎ مورد استفاده قرار می‎گیرد، مدیریت سود می‎باشد. مدیریت سود به مداخله عمومی‎مدیریت در فرایند تعیین سود که غالباً در راستای اهداف دلخواه مدیریت می‎باشد، اطلاق می‎گردد. مدیریت ســود روشی است که تــوسط مــدیـــریت

       بازی با «ارقام مالی » می‎تواند تأثیر کاملاً منفی، درهنگام کشف شدن باقی گذارد. با بهره گرفتن از حسابداری مدیریت سود، مدیریت می‎تواندتصورات سایرین نسبت به عملکرد شرکت اش را تغییر دهد. ارزیابی قدرت سودآوری شرکت ممکن است به اشتباه تعبیر شود و باعث تعیین نامناسب  قیمت اوراق بدهی و سرمایه شود. هنگامی‎که اشتباهاتی کشف می‎شود. شرکت دیگر اطمینان بازار را به دست نخواهد آورد. پژوهش‎ها‎ نشان داده است که نوسان کم و پایدار سود، حکایت از کیفیت آن دارد. به این ترتیب، سرمایه گذاران با  اطمینان خاطر بیشتری در سهام شرکت‎ها‎یی سرمایه گذاری می‎کنند که روند سودآنها با ثبات تر است. همچنین پژوهش‎ها‎ی وسیعی در مدیریت سود انجام شده است، اما پژوهش در خصوص عوامل تأثیرگذار در انتخاب نوع خاصی از مدیریت سود کاملاً کم است. و بطور کلی اهمیت و ضرورت این پژوهش این است که به گونه تجربی به سرمایه گذاران و صاحبان سود نشان دهد که مدیران شرکت‎ها‎ی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار چه نوع مدیریت سود را اعمال می‎کنند. و قبل از سرمایه گذاری به ترکیب سهامداران نیز توجه داشته باشند. با توجه به موارد ذکر شده می‎توان به اهمیت و ضرورت پژوهش حاضر پی برد و انجام اینگونه پژوهش‎ها‎ را ضروری دانست.

1-3 اهداف تحقیق

1-ارزش و اعتبار قوانین هرعلم و تحقیقی به روش شناختی که درآن بکار می‎رود بستگی دارد و هدف علمی‎این تحقیق ارزش و اعتبار بخشیدن به فرضیه تحقیق می‎باشد تا این تحقیق بتواند در بالا بردن سطح دانش عمــومی‎مورد نیازاستفاده کنندگان موثرباشد. وهمچنین به آن‎ها‎ در درک بهتر عناصر صورتهای مالی کمک کند.

2- تحقیات کاربردی، تحقیقاتی هستند که نظریه‎ها‎، قانونمندیها، اصول و فنونی که در تحقیقات پایه تدوین می‎شوند را برای حل مسائل جاری و واقعی بکارمی‎گیرند، این نوع تحقیقــات بیشتر به موثرترین اقدام تاکید دارند وعلتها را کمترمورد توجه قرارمی‎دهند. تحقیق حاظربه بررسی تاثیر ساختــار مالکیت (نوع مالکیت) بر رابطـــه بین جــریان نقد آزاد و مدیریت سود درشرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‎ پردازد که نتایج حاصله ازایـــن تحقیق می‎تواند مورد استفاده سرمایه گذارن، مدیران وسایراستفاده کنندگان درون سازمانی و برون سازمانی قرار گیرد و همچنین نتایج این تحقیق می‎تواند زمینه ساز بستر مناسبی بر ای انجام تحقیقات آتی باشد. به طور کلی می‎توان اظهار داشت که هدف اصلی این پژوهش عبارت است از:

^[1] Ownership Structure

امروزه حسابداری نقش عمده ای در تصمیم گیری های اقتصادی ایفا می نماید. مدیران، سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان، و طیف وسیعی از افراد جامعه جهت انجام مسئولیت های خویش از صورت های مالی که توسط سیستم های حسابداری تهیه می گردد، استفاده می نماید. تحلیل گران صورت های مالی که توسط سیستم های حسابداری تهیه می گردد، استفاده می نماید. تحلیل گران صورت های مالی با بهره گرفتن از اطلاعات این صورت ها، تجزیه و تحلیل های گوناگونی مانند محاسبه نسبت های مالی، نقطه سر به سر فروش یا تولید و غیره، انجام داده و نتیجه فعالیت های خود را در اختیار استفاده کنندگان دیگر این اطلاعات قرار می دهند.

یکی از مهمترین گروه های استفاده کنندگان از اطلاعات مالی، سرمایه گذاران و تامین کنندگان منابع مالی و بستانکارانی می باشد که از طریق بورس اوراق بهادار اقدام به سرمایه گذاری در شرکت ها و موسسات گوناگون می نمایند. این سرمایه گذاران برای آنکه منابع مالی خویش را با سرمایه گذاری در اوراق بهاداری که با ریسک فراوانی مواجهند، به خطر نیاندازد، به شیوه هایی برای ارزیابی ارزش سهام و اوراق بهادار ارائه شده در بازار نیازمندند. مطالعات بسیاری جهت ارائه نمودن راه کارهای مناسب برای سرمایه گذاری در اوراق بهادار انجام شده است. تحقیقات انجام شده در این زمینه در پنجاه سال گذشته، باعث شکل گیری تئوری های نوین سرمایه گذاری شده که عمدتا راهکار های انتخاب اوراق بهادار را در گرو بررسی توام ریسک این اوراق دانسته اند. بدین ترتیب یکی از عمده ترین مسایل در این ارتباط تعیین مقدار ریسک در هر سرمایه گذاری است.

1-2   بیان مساله تحقیق

نقش اطلاعات در فرایند تصمیم گیری کاملا روشن است. برای تصمیمات اقتصادی نیاز به اطلاعاتی است که با بهره گرفتن از آن ها بتوان منابع موجود را به بهترین نحو تخصیص داد.یکی از راه های دستیابی به این اطلاعات استفاده از اطلاعات صورت های مالی سالانه شرکت هاست.صورت های مالی که به طور جامع و گسترده مورد استفاده قرار می گیرند، مناسب ترین روش برای ارائه ی اطلاعات مالی به استفاده کنندگان از آن محسوب می گردند.اهداف کلی صورت های مالی تأمین نیازهای استفاده کنندگان از جمله سرمایه گذاران می باشد.سرمایه گذاران بالقوه و بالفعل به طور عمده علاقه مند به ارزیابی ویژگی های سرمایه گذاری در یک شرکت هستند.ویژگی های یک سرمایه گذاری شامل عواملی از قبیل ریسک، بازده، سود سهام، امنیت سرمایه گذاری، نقدینگی، رشد و غیره می باشند(یحیی زاده فر و احمدپور:1381)

استفاده از نظریه ها و روش های موجود و نیز نظریه پردازی، مستلزم اطلاعاتی شفاف و خالی از ابهام است كه بدون شك ، در بازار نو پای سرمایه كشورمان به سختی تحصیل می شود. در دهه گذشته، بازارهای مالی ملی و بین المللی دچار بحرانهای مالی فراوانی شده اند .یک دلیل برای وجود این بحران ها عدم وجود اطلاعات مالی شفاف و كافی است. در محیط پرتلاطم امروزی، بسیاری از سرمایه گذاران بر اهمیت شفاف سازی اطلاعات در استراتژیهای خود توجه دارند . فقدان اطلاعات و یا عدم قطعیت درباره آنها، امروزه تبدیل به یک مشكل اساسی در بازارهای مالی شده است به همین علت ، شناخت ارتباط بین ریسك بازار وعدم قطعیت و شفافیت اطلاعات حسابداری ، از اهمیت ویژ ه ای برخوردار است . سایر مطالعات ، بیانگر ارتباط بین نسبت های حسابداری و میزان ریسك بازار می باشد.

با وجود آن که سرمایه گذاری از موارد ضروری و اساسی در فرایند رشد و توسعه اقتصادی هر کشور است.از عوامل بسیار تاثیرگذار درانتخاب و انجام سرمایه گذاری، توجه سرمایه گذاری به ریسک سرمایه گذاری است. بنابراین داشتن اطلاعاتی خالی از ابهام و مطمئن و قاطع می تواند در کاهش ریسک سرمایه گذاری نقش مهمی داشته

 باشد. تأثیر گزارشات مالی روی گرایش بازار سهام، محور اصلی تحقیق در حسابداری و مالی است.

 ما در این تحقیق به دنبال پاسخ به این سوال هستیم:

چه رابطه ای میان عدم قطعیت اطلاعاتی و ریسک سرمایه گذاری وجود دارد؟

1-3   ضرورت و اهمیت تحقیق

• برای ارزیابی و تعیین قیمت سهام و تصمیم گیری عاقلانه، معمولأ سرمایه گذاران و تحلیل گران مالی و شركت های سرمایه گذاری در معرض ریسک سرمایه گذاری هستند. پس نتایج تحقیق در تصمیم گیری سرمایه گذاران، تحلیل گران و اعتبار دهندگان موثر خواهد بود.
• شناسایی عواملی که باعث می شود، ریسک سیستماتیک، ریسک غیر سیستماتیک و ریسک نقدشوندگی در شرکت افزایش یافته و بر تصمیماتشان تاثیر گذارد.
• هیچ تحقیق داخلی تاکنون اثر عدم قطعیت اطلاعاتی را بر ریسک سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار تهران نسنجیده است. فلذا این موضوع برای اولین بار در این تحقیق مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

1-4    اهداف تحقیق

هدف اصلی:

 « تبیین رابطه بین عدم قطعیت اطلاعاتی و شاخص های ریسک سرمایه گذاری در قلمرو تحقیق »

اهداف فرعی:

1. تبیین رابطه بین عدم قطعیت اطلاعاتی و ریسک سیستماتیک بازار در قلمرو تحقیق
2. تبیین رابطه بین عدم قطعیت اطلاعاتی و ریسک غیر سیستماتیک بازار در قلمرو تحقیق
3. تبیین رابطه بین عدم قطعیت اطلاعاتی و ریسک نقد شوندگی سهام در قلمرو تحقیق

طبق مفاهیم نظری گزارشگری مالی ایران، هدف صورت‌‌های مالی ارائه اطلاعاتی تلخیص و طبقه‌بندی شده درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف‌پذیری مالی واحد تجاری است که برای طیفی گسترده‌ از استفاده‌ کنندگان صورت‌های مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید واقع گردد. خصوصیات کیفی اصلی مرتبط با محتوای اطلاعات، “مربوط ‌بودن” و “قابل اتکاء بودن” و خصوصیات کیفی اصلی مرتبط با ارائه اطلاعات، “قابل‌ مقایسه ‌بودن” و “قابل ‌فهم ‌بودن” است. اطلاعاتی که فاقد این خصوصیات باشد، مفید نبوده و یا دارای فایده محدودی است. از آنجا که خصوصیات کیفی قابل ‌مقایسه ‌بودن و قابل ‌فهم ‌بودن، بر مفید بودن اطلاعات می‌افزاید، وجود ثبات رویه حسابداری در روش‌های حسابداری بکارگرفته شده و افشاء مناسب اطلاعات الزامی است (کمیته تدوین حسابداری، 1388). لذا در صورت وجود اشتباه یا تغییر رویه در صورت‌های مالی دوره جاری نسبت به دوره یا دوره‌های مالی قبل، تجدید ارائه صورت‌های مالی ابزاری متداول جهت ایجاد ثبات رویه و افشاء مناسب اطلاعات خواهد بود (بولو و همکاران، 1391). تجدید ارائه صورت‌های مالی را می‌توان یک رویداد با اهمیت دانست که نشان‌دهنده کیفیت پایین گزارشگری مالی قبلی است و از طرفی نشانه‌ای بر مدیریت غلط از طریق حاکمیت شرکتی ضعیف است (دفتر حسابداری عمومی^[1]، 2002). تجدید ارائه صورت‌های مالی از دیدگاه سرمایه‌گذاران نه تنها بیانگر مشکلات عملکرد دوره گذشته است، بلکه نوعی پیش‌بینی مشکلات آتی برای شرکت و مدیریت آن نیز محسوب می‌شود و موجب سلب اطمینان سرمایه‌گذاران نسبت به اعتبار و شایستگی مدیریت و کیفیت سودهای گزارش‌شده می‌شود (بزرگ اصل، 1387: ب). شرکت‌های تجدید ارائه‌کننده در پاسخ به فشارهای وارده از جانب بازارهای سرمایه‌ای پس از اعلام عمومی تجدید ارائه صورت‌های مالی به سرمایه‌گذاران، اقدام به تغییر حسابرسان خود می‌کنند تا از این طریق کیفیت حسابرسی را افزایش داده و سرمایه شهرت از دست رفته خود را احیا نمایند (ماند و سون^[2]، 2013).

1-2- بیان مسأله‌ پژوهش

تجدید ارائه صورت‌های مالی تردیدهایی را درباره درستكاری مدیریت، كفایت كنترل‌های داخلی شركت، اثربخشی كمیته حسابرسی، اثربخشی استقلال حسابرس و نیز كیفیت حسابرسی مطرح می کند (گلسون[3]، 2008). بركناری حسابرس مستقل پس از گزارش تجدید ارائه صورت‌های مالی اقدام ملموسی است كه شركت‌ها برای بازگرداندن اعتماد بازار سرمایه و بهبود نظارت حسابرسی بر فرایند گزارشگری مالی می‌توانند انجام دهند (لویی و همکاران[4]، 2009). از حسابرسان مستقل نیز انتظار می‌رود در مقابل اتهامات مربوط به تجدید ارائه‌های مالی صاحبكاران و در راستای افزایش شهرت مؤسسه حسابرسی خود تلاش مضاعفی نموده و ریسك قانونی این اتهام را كاهش دهند (فلدمن و همکاران[5]، 2009). همانند تجدید ارائه‌های مالی، تغییر حسابرسان مستقل نیز رویدادهای با اهمیتی هستند كه بازارها به دقت آن‌ ها را بررسی می‌نمایند. به دلیل عدم افشاء عمومی دلایل تغییر حسابرسان، با بررسی تجربی دلایل روابط بین صاحبكار و حسابرس، موجب افزایش آگاهی محققین و استفاده‌كنندگان اطلاعات مالی از این رویدادها می‌گردد. برخی محققین معتقدند تغییر حسابرس موجب واكنش منفی بازار سهام گردیده و نشانه وجود ضعف در كنترل‌های داخلی صاحبكار یا عدم توافق صاحبكار با حسابرس برای بازار سهام است. همچنین، استنباط می‌گردد حسابرس جانشین در سال‌های اولیه حسابرسی دچار اشتباه شده و در نتیجه كار حسابرسی وی از كیفیت پایینی برخوردار خواهد بود (گریفین و لونت، 2010؛ ‌نچال، 2007). تا اندازه‌ای كه تغییر حسابرس بتواند موجب بازگرداندن اعتماد و شهرت شركت گردد و موجب افزایش نظارت بر حسابرسی شود، سرمایه‌گذاران نیز به این تغییر نگاه مثبتی خواهند داشت.

از آنجا كه تجدید ارائه‌های مالی و تغییرات حسابرسان، هر دو رویدادهایی هستند كه موجب جلب توجه عموم سرمایه‌گذاران می‌شوند، تجدید ارائه‌های مالی با اهمیت، موجب ایجاد ابهام در ناتوانی ارائه اطلاعات مالی قابل اتكاء و نیز انجام نامناسب حسابرسی توسط حسابرسان می‌گردد. در نتیجه، نیاز به تغییر بااهمیت در مكانیسم‌ها و ابزارهای حاكمیتی شركت‌ها بر این اساس احساس می‌گردد. تحقیق حاضر با هدف پاسخگویی به این سؤال انجام یافته كه، آیا می‌توان تغییر حسابرس مستقل پس از تجدید ارائه صورت‌های مالی را به این موضوع نسبت داد؟ هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین تجدید ارائه صورت‌های مالی شركت‌ها با تغییر حسابرسان آن‌ ها است. مبنای نظری پشتیبان سؤال این است كه در پاسخ به فشار بازار سرمایه، به منظور افزایش كیفیت حسابرسی و بازگرداندن هزینه حسن شهرت هنگام اعلام تجدید ارائه‌های مالی به عموم سرمایه‌گذاران، تجدید ارائه صورت‌های مالی شركت‌ها منجر به بركناری حسابرسان آن‌ ها می‌گردد فرض اساسی این است كه تجدید ارائه صورت‌های مالی موجب ناپایداری در رابطه صاحبكاران با حسابرسان می‌گردد، زیرا از دیدگاه سهامداران تجدید ارائه صورت‌های مالی شركت‌ها ناشی از ضعف حسابرسی می‌باشد. بنابراین، با توجه به مطالب فوق این سؤال مطرح می‌شود که: آیا بین تجدید ارائه صورت‌های مالی و تغییر حسابرس رابطه‌ معناداری وجود دارد؟

1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش

با توجه به موارد ذکر شده از آنجا که دلایل تغییر حسابرسان اغلب برای عموم فاش نمی‌شود، یافتن شواهد تجربی در خصوص تأثیرپذیری تغییر حسابرسان از تجدید ارائه صورت‌های مالی، دستیابی به نگرشی جدید در زمینه پدیده تغییر حسابرس را به دنبال داشته و زمینه مناسب برای تقویت اعتبار حسابرسی را فراهم می‌کند (زارعی مروج، 1384). افزون بر این با در نظر گرفتن تعدد تجدید ارائه صورت‌های مالی در شرکت‌های ایرانی و نتایج حاصل از تحقیقات داخلی و خارجی انجام شده و با توجه به این که در حوزه جستجو انجام شده در منابع ایرانی پژوهشی که به صورت خاص به بررسی رابطه بین تجدید ارائه صورت‌های مالی و تغییر حسابرس پرداخته باشد، مشاهده نشده است، ضرورت انجام این پژوهش به وضوح احساس می‌شود.

1-4- هدف پژوهش

1- Government Accounting Office (GAO)

2- Mande and Son

3- Gleason

[4] –Liu et al.

[5] –Feldmann et al.

[6]-Liu

[7]-Thompson and McCoy

[8]-Signal