فواید بیشمار ورزش همواره برای حفظ سلامت  روحی و جسمی جامعه مورد اهمیت بوده است. در عین حال فعالیت ورزشی عاملی پر خطر در ایجادآسیب های تروماتیک در بین افرادی که  به صورت حرفه ای و غیر حرفه ایی ورزش می کنند، محسوب می شود. به همین علت مطالعات زیادی در رابطه با پیشگیری از آسیب های ورزشی به خصوص در اندام تحتانی و در بین زنان ورزشکار که بیشتر در معرض آسیب هستند(24)، انجام شده و می شود. یکی از فاکتور های پیشگیری مورد توجه پژوهشگران تمرینات گیرنده های عمقی بوده، که تاثیر آن بر کاهش آسیب های اندام تحتانی مستند شده است(28-26، 25). تمرینات گیرنده های عمقی شامل تمرینات تعادلی ایستا و پویا، تمرینات هماهنگ کننده عصب و عضله ، تمرینات قدرتی و کششی می باشد که می تواند با توجه به رشته مورد نظر اختصاصی شود. قسمتی از این تمرینات مانند گرم کردن و دویدن ها در مراحل گرم کردن تیم های ورزشی به طور معمول انجام می شود، ولی از تمرینات تعادلی صرف نظر می شود در حالیکه این تمرینات با تحریک گیرنده های عمقی به بهبود عملکرد آنها و افزایش حس عمقی کمک می کنند. در این تحقیق به طور خاص تاثیر دو برنامه از این تمرینات تعادلی روی حس وضعیت زانو بسکتبالیست های زن مورد مطالعه قرار می گیرد.

2-1 بیان مسئله

میزان آسیب های ورزشی در بین زنان بسکتبالیست بالا است که بیشترین این آسیب ها شامل اسپرین و استرین های زانو و مچ پا می باشد. بیشترآسیب های لیگامانی در اندام تحتانی از نوع بدون برخورد بوده که در مانورهایی مثل برش ها، چرخش ها و کاهش شتاب ها اتفاق می افتد(30). عوامل داخلی(آناتومیکی،هورمونی و عصبی عضلانی) وخارجی (محیطی) در آسیب های لیگامانی بدون برخورد بسیار موثرند(31،34،35). از آنجایی که ریسک فاکتورهای عصبی عضلانی شامل تغییرات در الگوهای حرکتی، تغییر در فعالسازی الگو و تغییرات در قدرت و تنش نا مناسب عضلات می توانند در حرکات مختلف چرخشی، برش ها ویا کاهش شتاب فشارزیادی را بر مفصل وارد سازند(36). یکی از دغدغه های متخصصان استفاده از روش های مناسب جهت اصلاح این ناهماهنگی می باشد، که تمرین از جمله روش های پیشنهادی می باشد(34).

یکی از وظایف سیستم عصبی عضلانی حسی حرکتی حفظ ثبات پویای مفصل است(46). در کنار اطلاعاتی که از طریق دوک های عضلانی کسب میشود، منبع اطلاعاتی  که حس وضعیت مفصل را ایجاد میکند توسط گیرنده های عمقی که شامل گیرنده های مکانیکی مانند پایانه های رافینی، گویچه های پاچینی و ارگان های وتری گلژی که درون و اطراف مفصل زانوی انسان هستند، دریافت و دراختیار سیستم عصبی مرکزی قرار می گیرند (79). مطالعاتی که در زمینه حس عمقی صورت گرفته است بطور کلی شامل شناخت آناتومیکی و فیزیولوژیک گیرنده های عمقی و مسیر های آوران حسی و وابران حرکتی(29،81)، تاثیر گیرنده های مکانیکی در ثبات مفصلی، حس وضعیت مفصل یا اندام، رفلکس های نخاعی و غیر هوشیارانه (18،19،29،46،81-83)، تئوری هایی در رابطه با تغییرات سیستماتیک مسیرهای عصبی عضلانی آوران های گیرنده های عمقی ویا افزایش قدرت کشف نشانه های مطلوب از نورون های آوران در نتیجه تمرین(19)، تاثیر تمرین بر افزایش دقت حس وضعیت مفصل (25،20) و تاثیر تمرینات گیرنده های عمقی بر کاهش آسیب های اندام تحتانی ورزشکاران (23-22) می باشد. همچنین در مطالعات برای بررسی وضعیت گیرنده های عمقی بطور معمول از ارزیابی دقت حس وضعیت زانو استفاده می شود که دو روش آزمایش معمول در این زمینه الف)تعیین کمترین آستانه قابل کشف مفصل وب) دقت بازسازی زاویه معین مفصل بدون استفاده از حس بینایی (18) می باشد.

برنامه های متنوعی با هدف تحریک گیرنده های عمقی طراحی شده است (22،23،25،27،28،35،79) که قسمتی از آن شامل تمرین روی تخته لغزان، تیوپ های بادی و تشک

 های نرم و قسمتی دیگر شامل تمرینات قدرتی تعادلی مانند اسکوات و تمرینات تعادلی با چشمان بسته است. دربررسی و مرور بر مطالعات انجام شده، تحقیقی یافت نشد که به تفاوت تاثیر گذاری تمرینات مختلف بر حس وضعیت زانوی ورزشکاران پرداخته باشد. در مطالعه حاضر با فرض تاثیر گذار بودن تمرین بر بهبود حس وضعیت، تلاش خواهد شد به این سوال پاسخ داده شود، که کدامیک از دو نوع تمرین رایج بر حس وضعیت زانوی ورزشکاران بیشتر است؟

از این رو هدف از انجام تحقیق تاثیر دو نوع تمرین گیرنده عمقی بر حس وضعیت زانوی بازیکنان نخبه زن بسکتبالیست بود.

3-1 اهمیت و ضرورت تحقیق

زمان درمان بر آسیب های زانوی ورزشکاران، باعث دور شدن طولانی مدت ورزشکاران از شرکت در رخدادهای ورزشی شده و هزینه های اقتصادی اجتماعی و روانی برای فرد ایجاد می کند(26،29). طبق آمار ، 15.9 درصد از آسیب های بسکتبالیست زن، در ناحیه زانو و از میان آن 63.8 درصد از از آسیب های رباط صلیبی قدامی از نوع بدون برخورد گزارش شده است. علی رغم پذیرش اصل تاثیر تمرینات در پیشگیری و بازتوانی و درمان آسیب ها، تعیین میزان تاثیرگذاری تمرینات رایج نسبت به یکدیگر، موضعی چالش برانگیز در بین محققان و کلینیسینها است. با استناد به چند پژوهش که ارتباط وسیعی بین تمرینات گیرنده های عمقی و کاهش نرخ آسیب را نشان داده اند(25 ،21،22)، و از آنجا که دقت حس وضعیت به چگونگی عملکرد گیرنده های عمقی بستگی دارد، می توان با اندازه گیری تغییرات دقت حس وضعیت پس از اعمال تمرینات مختلف میزان اثر گذاری هر تمرین را بر گیرنده های عمقی تعیین کرد. در صورت شناسائی تمرین موثرتر این امر به مربیان، وررزشکاران و توانبخشان جهت طراحی برنامه ایی موفق تر یاری رسان خواهد بود.

4-1 اهداف تحقیق

 1-4-1  هدف کلی

– تاثیر دو نوع تمرین گیرنده عمقی بر حس وضعیت زانو بازیکنان زن بسکتبال.‏

2-4-1  اهداف اختصاصی

‏1- تاثیر تمرین روی تخته لغزان و تیوپ بادی بر حس وضعیت زانو در وضعیت اعمال وزن بدن در بازیکنان زن بسکتبال.

2- تاثیر تمرین روی تخته لغزان و تشک بر حس وضعیت زانو در وضعیت بدون اعمال وزن بدن در بازیکنان زن بسکتبال.

3- تاثیر تمرین اسکوات پرش و فرود تغییر مسیر بر حس وضعیت زانو در وضعیت اعمال وزن بدن در بازیکنان زن بسکتبال.

4- تاثیر تمرین اسکوات، پرش و فرود تغییر مسیر بر حس وضعیت زانو در وضعیت بدون اعمال وزن بدن در بازیکنان زن بسکتبال.

5- مقایسه حس وضعیت زانو در وضعیت اعمال وزن بدن در بازیکنان زن بسکتبال گروه آزمایشی تمرین روی تخته لغزان و تشک  و گروه آزمایشی تمرین اسکوات پرش و فرود تغییر مسیر، بعد از اعمال تمرین.

6- مقایسه حس وضعیت زانو در وضعیت بدون اعمال وزن بدن در بازیکنان زن بسکتبال گروه آزمایشی تمرین روی تخته لغزان و تشک و گروه آزمایشی تمرین اسکوات پرش و فرود تغییر مسیر، بعد از اعمال تمرین.

 5-1 فرضیه های تحقیق

1-5-1  فرض کلی

 حس وضعیت مفصل زانوی بازیکنان زن بسکتبال قبل و بعد ازاعمال دو نوع برنامه های گیرنده عمقی تفاوت دارد.    

2-5-1   فرضیه های اختصاصی

• حس وضعیت زانو در وضعیت اعمال وزن بدن در بازیکنان زن بسکتبال گروه آزمایشی تمرین روی تخته لغزان و تیوپ بادی قبل و بعد از اعمال تمرین تفاوت دارد.
• حس وضعیت زانو در وضعیت بدون اعمال وزن بدن در بازیکنان زن بسکتبال گروه آزمایشی با بهره گرفتن از تخته لغزان و تیوپ بادی، قبل و بعد از اعمال تمرین تفاوت دارد.
• حس وضعیت زانو در وضعیت اعمال وزن بدن در بازیکنان زن بسکتبال گروه آزمایشی تمرین اسکوات پرش و فرود تغییر مسیر، قبل و بعد از اعمال تمرین تفاوت دارد.

4- حس وضعیت زانو در وضعیت بدون اعمال وزن بدن در بازیکنان زن بسکتبال گروه آزمایشی تمرین اسکوات پرش و فرود تغییر مسیر، قبل و بعد از اعمال تمرین تفاوت دارد.

5- حس وضعیت زانو در وضعیت اعمال وزن بدن در بازیکنان زن بسکتبال گروه آزمایشی تمرین روی تخته لغزان و تیوپ بادی و حس وضعیت زانو در وضعیت اعمال وزن بدن در زن بسکتبال گروه آزمایشی تمرین اسکوات پرش و فرود تغییر مسیر، بعد از اعمال تمرین تفاوت دارد.

6- حس وضعیت زانو در وضعیت بدون اعمال وزن بدن در بازیکنان زن بسکتبال گروه آزمایشی تمرین روی تخته لغزان و تیوپ بادی و حس وضعیت زانو در وضعیت بدون اعمال وزن بدن در بازیکنان زن بسکتبال گروه آزمایشی تمرین اسکوات پرش و فرود تغییر مسیر، بعد از اعمال تمرین تفاوت دارد.