:

در یک سازمان دانش محور، که درآن دانش بخش بزرگی از ارزش یک محصول و همچنین ثروت یک سازمان را تشکیل می دهد، روش های سنتی حسابداری،که مبتنی بر دارائی های مشهود و نیزاطلاعات مربوط به عملیات گذشته سازمان هستند، برای ارزش گذاری سرمایه فکری، که بزرگترین وارزشمندترین دارائی برای آنها است، ناکافی هستند. بنابراین، رویکرد سرمایه فکری برای سازمان هایی که می خواهند از ارزش عملکرد شان به خوبی آگاهی داشته باشند، جامع تراست.(سولیون[1]، 2000).

حسابداری مالی سنتی قادر به محاسبه ارزش واقعی شرکتها نمی باشد و تنها به اندازه گیری ترازنامه مالی و دارایی های مشهود اکتفا می کند. سرمایه فکری یک مدل جدید کاملی را برای مشاهده ارزش واقعی سازمانها فراهم می آورد و با بهره گرفتن از آن می توان ارزش آتی شرکتها را نیز محاسبه کرد.  در حقیقت گزارشگری مالی سنتی نمی تواند ارزش واقعی شرکت را محاسبه کند و فقط به اندازه گیری ترازنامه مالی کوتاه مدت و دارایی های مشهود اکتفا میکند. این در حالیست که در دهه اخیر شرکتها، توجه ویژه ای را برای اندازه گیری سرمایه فکری برای ارائه گزارش به طرف های ذینفع ابراز کرده و در پی یافتن روشی برای ارزیابی  داراییهای نامشهود داخلی و استخراج ارزش نامشهود، در سازمانها می باشند. در حقیقت سرمایه فکری یک مدل جدید کاملی را برای مشاهده ارزش واقعی سازمانها فراهم می آورد و با بهره گرفتن از آن می توان ارزش آتی شرکت را نیز محاسبه کرد. به این دلیل، تمایل به سنجش و لحاظ کردن ارزش واقعی دارائی های نامشهود سرمایه فکری بیش از پیش نزد شرکتها، سهامداران(سرمایه گذاران) و سایر گروه های ذینفع، افزایش یافته است.(یانگ چو[2] ،2006)

با توجه به موضوع تحقیق که تعیین رابطه بین ارزش افزوده اقتصادی و شاخص های سرمایه فکری
می باشد سعی بر آن شده است تا با بهره گرفتن از مفاهیم نظری  و مطالعات کتابخانه ای این رابطه تعیین و در شرکتهای بورس اوراق بهادار تهران مشخص گردد.

1–2– بیان موضوع تحقیق:

امروزه جنبه نامشهود اقتصاد، برپایه سرمایه فکری بنیان نهاده شده و ماده نخستین و اصلی آن، دانش و اطلاعات است. سازمانها برای مشارکت در بازارهای امروز، در هر شکل و نوع برای بهبود عملکرد خود به اطلاعات
و دانش نیازمندند. در جوامع دانش محورِ کنونی، بازده سرمایه های فکری به کار گرفته شده ، بیشتر از بازده سرمایه های مالی اهمیت دارد. این بدان معنی است که در مقایسه با سرمایه های فکری، نقش و اهمیت سرمایه های مالی در تعیین قابلیت سودآوری پایدار ، کاهش چشم گیری یافته اند. (اسمیت[3] ،2009)

همچنین تعیین ارزش اقتصادی با توجه به توسعه بازارهای سرمایه از مهم ترین موضوعات مورد توجه سهامداران، اعتبار دهندگان، دولت ها و مدیران است. سرمایه گذاران همواره تمایل دارند تا از میزان موفقیت مدیران در به کارگیری از سرمایه شان آگاهی یابند . آنها علاقه مندند دریابند ازسرمایه گذاری انجام شده چه اندازه ایجاد ارزش شده است .ایجاد ارزش و افزایش ثروت سهامداران در بلندمدت از مهمترین اهداف شرکت ها محسوب می شود . به این منظورتحلیل گران به دنبال معیاری هستند تا با در نظر گرفتن هزینه ی سرمایه و نرخ بازده سرمایه گذاری برای حداکثر کردن ارزش شرکت و افزایش ثروت سهامداران اقدام کنند
(مار[5] ،2012).

این تحقیق به دنبال تعیین رابطه بین سرمایه فکری و ارزش افزوده اقتصادی در شرکتهای بورس اوراق بهادار تهران می باشد تا به مدیران و سرمایه گذاران کمک نمایند در انتخاب شرکتهای سودآور و دانش بنیان دقیق باشند. و از سوی دیگر توجه به سرمایه فکری و زیربناهای ایجاد آن تا چه اندازه می تواند بر ارزش افزوده اقتصادی در کشور ایران حاضر اهمیت باشد.

1-3- بیان مسئله تحقیق:

در قرن بیستم اقتصاد مبتنی بر صنعت بود . در این قرن هر شرکتی و هر کشوری که دارایی های فیزیکی و سرمایه های مادی و مشهود بیشتری داشت ثروت بیشتری تولید می کرد. اما قرن 21 اقتصاد مبتنی بر دانش است. سرمایه فکری سرمایه ای فراتر از دارایی های فیزیکی و دارایی های مشهود ماست .اروزه سهم سرمایه فکری به دلیل تولید دانش و اطلاعات و درنتیجه تولید ثروت در اقتصاد مبتنی بر دانش می تواند نقش مهمی در خلق ارزش افزوده و تولید ناخالص داخلی داشته باشد .به همین

 دلیل در سطح بنگاه های اقتصادی نیز عملکرد مالی شرکت ها می تواند تحت تأثیر دارایی های فکری و سرمایه انسانی قرارگیرد.(چن^[6] ،2004)

در سوی دیگر در رویکردهای مبتنی بر دانش، سرمایه فکری موضوعی محوری برای نیل به مزیت رقابتی است. زیرا مزیت رقابتی، موضوعی مهم در تصمیم گیری تلقی می شود. در اقتصاد مبتنی بر دانش، از سرمایه فکری به منظور خلق و افزایش ارزش شرکتها بهره می جویند. موفقیت مدیران بنگاه های اقتصادی، به استفاده اثربخش منابع کمیاب بستگی دارد. امروزه جنبه نامشهود اقتصاد، بر پایه سرمایه فکری بنیان نهاده شده و ماده نخستین و اصلی آن، دانش و اطلاعات است. (کلین[7] ،2010)

بنابراین با انجام این پژوهش انتظار می رود که سهم سرمایه فکری در تعیین ارزش افزوده اقتصادی در شرکتها مشخص گردد تا سرمایه گذاران در سرمایه گذاری های خود دچار اشتباه نشوند و تخصیص بهینه  منابع در شرکتها با سرمایه فکری بالا به خوبی انجام گردد.  سوالی که  در این تحقیق به دنبال آن هستیم این است که سرمایه های فکری در شرکت رابطه ای با ارزش افزوده اقتصادی آن شرکت دارد ؟  و هرچه سرمایه های فکری یک سازمان بیش تر باشد آیا  ارزش افزوده بیش تری را ایجاد خواهد نمود؟ توجه به سرمایه فکری و رابطه آن با ارزش افزوده اقتصادی می تواند ابعاد جدیدی به مانند ایجاد دانش و نگرش جدید در حوزه ارزش افزوده اقتصادی در سرمایه گذاران و همچنین توجه بیش از پیش مسئولان به اینگونه از سرمایه های پنهان شرکتها در خصوص تغییر از دیدگاه سنتی سرمایه داری و تمرکز بر ارزش های بالقوه شرکتها خواهد شد.

سئوال اصلی پژوهش این است که چه رابطه ای بین سرمایه فکری و ارزش افزوده اقتصادی  وجود دارد؟

1-4- ضرورت انجام تحقیق:

دلایل اهمیت و ضرورت به شرح ذیل می باشد :

1-در پژوهش های داخلی بر روی سرمایه فکری پژوهش هایی انجام شده است اما معیارهای مورد استفاده در اندازه گیری سرمایه فکری در این پژوهش  برای اولین بار است که در داخل کشور انجام می شود.

2-با انجام این پژوهش تاثیر سرمایه فکری بر میزان ارزش افزوده اقتصادی تعیین می شود که با نتایج این پژوهش می توان نقش سرمایه فکری را در قدرت شرکتها برای ایجاد ارزش سهامداران دانست و این در حالی است که در تعیین ارزش سهامداران به این مقوله توجه نشده است.

3-زمانی که سرمایه گذاران بر اساس سود اعلامی شرکت ها، بدون دانستن نقش سرمایه فکری در تعیین ارزش شرکتها ، اقدام به سرمایه گذاری می نمایند ممکن است دچار ضرر شوند زیرا داشتن سود به تنهایی برای ایجاد ارزش کافی نیست. بنابراین انتظار می رود با انجام این پژوهش  سرمایه گذاران بتوانند با توجه به روابط بیان شده در این پژوهش  سرمایه گذاریهای بهینه انجام دهند.

4-انتظار می رود با انجام این پژوهش  و تعیین نقش سرمایه فکری در تعیین ارزش افزوده اقتصادی ، معیارهای سرمایه فکری در گزارشگری مالی نیز مورد توجه تدوین کنندگان استاندارهای حسابدرای قرار گیرد.

دلایل فوق محقق را بر آن داشت که به پژوهش در این مورد به جهت رفع خلاء موجود در پژوهش های داخلی بپردازد.

تحقیقات مختلفی با موضوع  سرمایه فکری در ایران انجام شده است. اما تاکنون پژوهشی در مورد سرمایه فکری و رابطه آن با ارزش افزوده شرکتها در ایران انجام نشده است. بنابراین ، این موضوع از لحاظ مکانی و موضوعی در ایران جدید است چرا که امثال این پژوهش در خارج از کشور انجام شده اما در ایران مانند آن وجود ندارد پس از بابت مکانی جدید است و از آنجاییکه این موضوع قبلاً در ایران پژوهش نشده نیز از جهت موضوعی جدید می باشد.

[1] Sullivan

[2] Young Chu

_[3] Smith

_[4] Bontis

_[5] Marr

_[6] Chen

_[7] Klein