مفهوم ورزش و تربیت بدنی پدیده‌های زیستی – روانی و اجتماعی است که در چارچوب هنجارهای فرهنگی و اجتماعی عمل می‌کند. از نقطه نظر فرهنگی حرکت لازمه ورزش است اما برای شناخت کل آن کافی نیست. حرکت و مهارتهای حرکتی پدیده‌هایی زیستی هستند که در انسان و حیوان مشترک است ولی ورزش یک پدیده فرهنگی است که یکی از وجوه ضرورت مهندسی فرهنگی ورزش و تربیت بدنی در ایران و فصل ممیز انسان از موجودات دیگر است (آقاپور، 1391). به طور جداگانه مورد بررسی قرار گیرد. فرایند استعدادیابی رویکردی برای کشف استعداد ورزشی به منظور شرکت در برنامه‌های تمرینی سازمان یافته و تخصصی و در نهایت هدایت و معرّفی نخبه‌های ورزشی به سوی باشگاه‌ها و فدراسیون‌ها برای ارتقای قابلیت‌ها و مهارت‌های تخصصی می‌باشد. (ابراهیم، 1383)

قدرت فشردن دست و اندازه‌گیری ابعاد دست، پارامترهای آنتروپومتریکی ضروری برای پرتاب کردن، نگهداشتن و فشردن یک شی هستند. در عین حال تعیین کننده عملکرد در ورزش‌هایی‌اند که در آنها دست‌ها و انگشتان ابزار اصلی هستند. همچنین ارزیابی آن برای مربیان جهت انتخاب بازیکنان جوان، تشخیص آمادگی سطوح رقابت‌های مختلف و انجام ورزش‌های مختلف ضروری است بالا بردن توانایی و قابلیت‌های افراد به ویژه در زمینه عملکرد دست، از وظایف مهم مربی به شمار می‌رود. از آنجایی که عملکرد دست و کیفیت اعمال آن بستگی زیادی به قدرت دست دارد از این رو شناخت عوامل موثر بر قدرت آن از اهمیت بسیاری برخوردار است.

با توجه به این که ارزیابی قدرت برای مربیان ضروری است و با بهره گرفتن از آن می توانند به بررسی میزان آمادگی و ضعف عضلانی، اندازه‌گیری اثرات تمرین و کنترل پیشرفت ورزشکاران بپردازند و همچنین از آنجا که ویژگی‌های آنتروپومتریکی مختلف، ترکیب بدن و قدرت فشردن دست، متغیرهایی‌اند که در برخی از ورزش‌ها برای ارزیابی اثرات تمرین و فراهم کردن اطلاعات برای مربیان جهت انتخاب بازیکنان جوان، برای تشخیص آمادگی سطوح رضابت‌های مختلف و انجام ورزش‌های مختلف مورد بررسی و آزمایش قرار می‌گیرند لذا شناخت ویژگی‌هایی که بر قدرت فشردن دست تاثیرگذار هستند را ـ به ویژه در ورزشکاران ـ پررنگ‌تر می کند. (افشارنژاد و همکاران، 1390)

1ـ2 بیان مسئله

استعداد[1] در فرهنگ لغت به معنای توانایی ویژه و طبیعی و ظرفیت دستیابی به موفقیت تعریف شده است. با بهره گیری از این تعریف، استعداد یابی ورزشی را می‌توان شناسایی پتانسیل‌های بالقوه ویژگی‌های انسانی که تحت تأثیر عوامل مختلف ژنتیکی، جسمانی و رفتاری قرار دارد، معرفی کرد. بدیهی است استعداد یابی به معیارهای ویژه‌ای نیاز دارد. این معیارها از این جهت ضرورت دارند که فرد توانا را از ناتوان متمایز می‌کند. و آنهایی که مناسب یک رشته ورزشی بوده به این ورزش روی می‌آورند و افرادی که به معیارهای لازم دست نیابند در جهت دیگر هدایت می‌شوند. (صادقی، 1391) شاخص‌های آمادگی حرکتی عبارتند از: سرعت،[2] توان،[3] تعادل،[4] سرعت عمل و عکس‌العمل[5] و هماهنگی عصبی-عضلانی.[6] شاخصه‌های آمادگی جسمانی[7] عبارتند از استقامت قلبی تنفسی،[8] قدرت عضلانی،[9] استقامت عضلانی،[10] انعطاف‌پذیری[11] و ترکیب بدن.[12]

ویژگی‌های آنتروپومتریکی، مانند توده بدنی، قد، قد نشسته، فاصله دو دست، ضخامت یا عمق سینه، دور سرو دور سینه از جمله متغیر‌های مورد نظر در سنجش و اندازه‌گیری صفات و ویژگی‌های بدنی هستند. درک روشن از ارتباط بین ویژگی‌های ساختاری بدن و عملکردها، می‌تواند هم در شناسایی استعدادهای ورزشی و هم در روند آماده سازی ورزشکاران کمک کننده باشد. (آقا علی‌نژاد، رجبی، 1391) شناخت ویژگی‌های آنتروپومتریک و فیزیولوژیک برای هر رشته ورزشی بسیار مهم است و در واقع تعیین کننده قابلیت‌های عملکردی ورزشکار در رشته مورد نظر می‌باشد. آگاهی از این خصوصیات برای مقایسه یک ورزشکار با نتایج قبلی خودش و برای مقایسه با دیگر ورزشکاران و همچنین برای شناخت ضعف‌ها و برطرف کردن آن‌ ها و سرانجام تصمیم‌گیری برای طراحی صحیح برنامه‌های تمرینی، ضروری است. (Abdossaleh et al, 2008)

هندبال که ورزشی پرتحرک و در ردیف ورزش‌های خشن معرفی شده در مدت یکساعت و یا حتی بیشتر بازی می‌شود و از مجموعه‌ای از مهارتها و حرکات مثل دویدن- راه رفتن- پریدن – توقف کردن – عقب و جلو رفتن – پرتاب کردن و برخوردهای فیزیکی در دفاع و حمله… تشکیل شده است. (آقاعلی‌نژاد، 1386).

ورزش والیبال یکی از پر طرفدارترین ورزش‌های جهان و پر افتخارترین ورزش گروهی ایران است. و پس از فوتبال از نظر تعداد بازیکن و علاقمندان و بینندگان دومین ورزش محبوب جهان به حساب می‌آید. این رشته ورزشی از ورزش‌های اینتروال با شدت تناوبی است که از تمرینات پلیومتریک در آن بسیار سود می‌برند (Mario et al, 2006). و با توجه به اطلاعات کسب شده و موارد مشاهده شده از موفقیت و یا عدم موفقیت برخی از بازیکنان این سئوال در ذهن ایجاد میشود که چرا در شرایط مساوی تمرینی برخی از بازیکنان پیشرفت بسیار خوبی دارند و برخی هیچ موفقیتی کسب نمی‌کنند؟ و اینکه چه عاملی می‌تواند در ایجاد این تفاوت مهم باشد؟ برای تشویق و

 هدایت افراد برای شرکت در تمرینات ورزشی باید به چه مواردی دقت کرد که بتوان پیشگویی صحیحی از موفقیت آنها در آینده داشت؟

1ـ3 ضرورت و اهمیت تحقیق

آگاهی از ویژگی‌های فیزیولوژیک و آنتروپومتریک ورزشکاران نخبه در یک رشته ورزشی خاص ممکن است به منظور بهینه کردن برنامه‌های تمرینی، با توجه به نیازمند‌ی‌های رشته مورد نظر، مفید باشد. از سوی دیگر کمبود شناخت عمیق و کافی از ورزشکاران نخبه، علاوه بر اینکه امکان تشخیص تفاوت‌های فردی بین آنها را میسر نمی‌سازد، همچنین ممکن است منجر به این شود که افرادی با قابلیت‌ها و ویژگی‌های فیزیکی نامناسب انتخاب شوند. بنابراین از نظر تئوریک آشنایی با نیازهای فیزیولوژیک و آنتروپومتریک یک ورزشکار نخبه امکان استعداد‌یابی علمی را میسر می‌سازد. (Bandyopadhyay, 2007)

اصلی‌ترین عوامل استعدادیابی عوامل وراثتی و محیطی هستند. آستراند[13] (1990)، در بین عوامل وراثتی ویژگی‌های آنتروپومتری و فیزیولوژیکی را در شروع ضروری تر می‌داند. در بین عوامل محیطی رشد مهارت‌های پایه، تمرین، امکانات و برگزاری مسابقات ورزشی مطرح شده‌اند. بنابراین معیارهای شناسایی استعدادهای ورزشی به ترتیب ویژگی‌های آنتروپومتری، فیزیولوژیکی، مهارتی و روانی- اجتمایی هستند. از نظر زمانی در مرحله اول اندازه‌های آنتروپومتری و سپس ویژگی‌های فیزیولوژیکی سنجیده می‌شوند و در هدایت افراد مستعد در مرحله دوم در جریان مسابقات و تیم‌های محلی مهارت‌های ورزشی فراگیری و توسعه می‌یابند. و در مرحله سوم در باشگاه‌ها و تیم‌های ملی ویژگی‌های روانی- اجتمایی تقویت می‌شوند). اگر چه مطالعات زیادی در مورد ویژگی‌های فیزیولوژیک و آنتروپومتریک ورزشکاران رشته‌های ورزشی مختلف وجود دارد. (Bayios et al, 2006)

به هر حال مطالعات کمی در مورد نیمرخ فیزیولوژیک و آنتروپومتریک بازیکنان والیبال و مقایسه آن با بازیکنان هندبال وجود دارد. (Eston et al, 2006)

1ـ4 اهداف تحقیق

اهداف تحقیق به دو بخش:

1-هدف کلی 2- هدف اختصاصی تقسیم می‌شود.

1ـ4ـ1 هدف کلی

بررسی و مقایسه تاثیر ابعاد آنتروپومتریک اندام فوقانی بر قدرت دست برتر والیبالیست‌ها و هندبالیست‌های دختر نوجوان شهرستان دامغان

1ـ4ـ2 اهداف اختصاصی

1 -بررسی تاثیر گستردگی انگشتان بر قدرت دست

2-بررسی تاثیر ابعاد دست بر قدرت دست

3-بررسی تاثیر طول انگشتان بر قدرت دست

4-بررسی تاثیر پارامترهای محیطی بر قدرت دست

1ـ5 فرضیه‌های تحقیق

به دو بخش فرض کلی و فرضیه‌های اختصاصی تقسیم می‌شود:

فرض کلی: ابعاد آنتروپومتریک اندام فوقانی بر قدرت دست و الیبالیست‌ها و هندبالیست‌های دختر نوجوان شهرستان دامغان تاثیر دارد و قدرت دست والیبالیست‌ها از هندبالیست‌های مورد تحقیق حاضر بیشتر است.

1ـ5ـ1 فرضیه‌های اختصاصی

1. قطر مچ و محیط ساعد به طور معنی‌دار بر قدرت دست تاثیر دارد.
2. گستردگی انگشتان به طور معنی‌دار بر قدرت دست تاثیر دارد.
3. طول دست به طور معنی‌دار بر قدرت دست تاثیر دارد.
4. طول انگشتان به طور معنی‌دار بر قدرت دست تاثیر دارد.
5. پارامترهای محیطی انگشتان به طور معنی‌دار بر قدرت دست تاثیر دارد.
6. اندازه دست هندبالیست‌ها به طور معنی‌دار بزرگتر از والیبالیست‌ها است.
7. قدرت دست والیبالیست‌ها به طور معنی‌دار بزرگتر از هندبالیست‌ها است.
8. با افزایش سن، به طور معنی‌دار قدرت دست تغییر می‌کند.

[1] Talent

[2]Speed

[3] Power

[4] Ballance

[5] Action&Reaction time

[6] Neuro-muscularcoordinan

[7] Physical Fitness

[8] Cardio-Pulmonary Endurance

[9] Muscular strenght

[10] Muscular Endurance

[11] Flexibility

[12] Body composition

[13] Astrand