توانایی ادراک و پاسخ به تهدیدهای محیطی برای بقا حیاتی است، انسان­ها نسبت به اطلاعات تهدیدکننده گوش بزنگی هستند و قادرند که به‌طور سریع پاسخ­های زیست‌شناختی و رفتاری به تهدید را نشان دهند. اضطراب در طول زندگی نه‌تنها پیامدهای برای بهزیستی روان‌شناختی^[1]بلکه بر سلامت فیزیولوژیکی و طول عمر تأثیرگذار است. درنتیجه افرادی که سطوح بالای از اضطراب را تجربه می‌کنند در معرض بیماری­های مختلفی در بزرگسالی هستند(اُدانواس، اسلاویچ، اِ پل و نیلان^[2]، 2013). اگرچه، اضطراب واکنش طبیعی و ضروری به تهدید است و بر اساس ادراک ما از خطر اجازه واکنش را برای من فراهم می‌کند، این واکنش عمدتاٌ فرایندی ناهشیار و به‌طور منظم و در اغلب افراد و به شیوه­ای مناسب رخ می‌دهد. بااین‌وجود، اضطراب به‌طور مستمر و به شکل افراطیِ آن و در موقعیت­های عدم تهدید واقعی حاکی از یک اضطراب بنیادی و زیربنایی است(مان و وایت فیلد^[3]، 2009). لذا، هیجان­ها در خدمت کارکردهای انطباقی هستند، اما وجودشان همواره کاربردی نیست(فرسکو، مِنین،هایمبرگ و ریتر^[4]، 2013).

            یکی از انواع بیماری­های روانپزشکی که تا قبل از سال(2013) در طبقه اختلالات اضطرابی قرار می­گرفت و به دنبال یک رویداد آسیب­زا^[5](تروماتیک) ممکن بود قربانیان را مبتلا کند، اختلال استرس پس از سانحه^[6](PTSD) است.

           در چهارمین راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی^[7](DSM-IV) هفده نشانه را در سه دسته(تجربه مجدد^[8]، اجتناب و کرختی هیجانی^[9] و تحریک‌پذیری بیش‌ازحد^[10]) برای این اختلال معرفی‌شده است: افکار مزاحم یا رخنه کننده در مورد آسیب ^[11]، رویاهای مکرر در مورد آسیب^[12]، پس‌نگری‌ها^[13]، واکنش­های هیجانی به سرنخ‌های آسیب^[14]، واکنش‌های فیزیولوژیکی به سرنخ­های آسیب^[15]، اجتناب از افکار مرتبط با آسیب^[16]، اجتناب از یاد آورنده‌های آسیب^[17]، ناتوانی در به یادآوردن برخی از جنبه‌های آسیب^[18]، کاهش علائق^[19]، فاصله گرفتن از دیگران^[20]، عاطفه محدود^[21]، احساس کوتاه شدن آینده^[22]، اختلالات خواب^[23]، تحریک‌پذیری^[24]، اشکال در تمرکز^[25]، گوش بزنگی^[26] و تشدید واکنش از جا پریدن^[27](مارشال، شل و مایلز^[28]، 2013 و الهای، لاین، استاین برگ، برایمر[29] و همکاران، 2013). به دنبال آن، به دلیل شیوع قابل‌توجه، سیر مزمن و ناتوان‌کنندگی بالا و همچنین پیامدهای منفی این اختلال بر طیف وسیعی از کارکردهای روانشناختی، زیستی و اجتماعی افراد مبتلا، انجمن روانپزشکی آمریکا(APA)[30] در جدیدترین ویراست منتشرشده یعنی پنجمین راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی[31](DSM-5)، اختلال مذکور از طبقه اختلالات اضطرابی خارج و در دسته­ای مجزا به نام اختلالات آسیب(تروما) و وابسته به استرس[32] جای‌داده است. در این ویراست جدید، چهار خوشه از نشانگان برای اختلال استرس پس از سانحه فهرست شده است: رخنه کننده­ها^[33] (مانند کابوس­ها^[34]، پس‌نگری‌ها و افکار مزاحم در مورد رویداد آسیب­

زا)؛ اجتناب(مانند دوری جستن از افکار و یادآوردنده­های رویداد آسیب­زا)؛ تغییرات منفی در شناخت‌ها و خلق^[35] (مانند کاهش علاقه به فعالیت­های مهم، کرختی هیجانی^[36]، باورهای منفی مستمر و هیجان­های مرتبط با آسیب) و نهایتاٌ تغییرات در برانگیختگی و واکنش‌پذیری^[37] (مانند افزایش رفتارهای خود-آسیب رسان و پرخاشگرانه و افزایش برانگیختگی فیزیولوژیکی)(انجمن روانپزشکی آمریکا، 2013). بررسی­های همه‌گیرشناسی حاکی از آن است که بین 60 تا 90 درصد افراد حداقل یک‌بار رویدادی بالقوه آسیب‌زا را در خلال زندگی‌شان تجربه می‌کنند(موریس و روآ^[38]، 2013)؛ این در حالی است که عموماٌ احساسات آشفتگی به‌تدریج باگذشت زمانی کوتاه پس از رویداد بالقوه آسیب‌رسان کاهش می‌یابند. با این شرایط، حدود 10 درصد از این افراد، متعاقب آن به اختلال استرس پس از سانحه مبتلا می­شوند(انجمن روانپزشکی آمریکا، 2013؛ نقل از کُخ، ون زویدن، ناواین، فریجلینگ^[39]، و همکاران، 2014).

1-2- تعریف و بیان مسأله

         نظریه ­های پردازش اطلاعات در تفسیرهای خود از اختلال استرس پس از سانحه مدعی هستند که افراد مبتلابه این اختلال با احتمال بیشتری تهدید را در محیط خود ادراک می‌کنند و آن به سبب سوگیری­هایی است که آن­ها به ماشه چکان­های تهدید نشان می‌دهند(واتسون^[56]، 2013). رسیک و اشنایک^[57](1992؛ نقل از نریمانی، بشر پور، قمری گیوی و ابوالقاسمی، 1392). با استناد به مبانی رویکرد پردازش معتقدند که اطلاعات داده ­های مربوط به حادثه آسیب­زا به شکل قالب شبکه­ های ترس در مغز ذخیره می‌شوند. در پیوند با تبیین­های مبتنی بر نظریه ­های پردازش اطلاعات، اختلال استرس پس از سانحه را با نقص در سرعت پردازش اطلاعات و حداقل ضعف در انحراف توجه از محرک­های فراخوان آسیب مرتبط می‌دانند(قریشی، لانگ، برادشاو، پاین^[58] و همکاران، 2011؛ توام لی، آلارد، تورپ، نورمن^[59] و همکاران، 2009؛ واسترلینگ، دوک، برای لی، کانستنس^[60] و همکاران، 2002؛ نقل از شوایت اوردر، روزن، توام لی، آیرز^[61] و همکاران، 2013).