بنابراین از آنجا که قلب و شریان اصلی اقتصاد کشور با بانکها گره خورده بدیهی است رشد و ارتقاء و پیشرفت صحیح بانکها موجب افزایش کارایی آنها گردیده که این امر موجب شکوفایی اقتصاد و کمک به فرار از بحران های مالی می گردد. علاوه بر این افزایش کارایی بانک ها می تو اند گامی بلند در بهتر اجرا شدن طرح هدفمند نمودن یارانه ها باشد(طلوعی اشلقی ، 1390 ،1)

2-2- ادبیات موضوع

2-2-1-تاریخچه بانکداری

با تعقیب شدید کلیسا علیه دریافت بهره و منع مشروط آن در مذاهب یهود، فعالیت بانکداری و صرافی و ربا خواری منحصراً در اختیار قوم یهود قرار گرفت. و در مذهب یهود منع گرفتن بهره منحصراً به منع دریافت بهره از هم کیشان یهودی، تفسیر شده است. به علاوه ورود طلا و نقره فراوان از آمریکا و رفع ممنوعیت دریافت بهره در آئین مسیح بر اثر فتوای رهبر پروتستانها به افزایش فعالیتهای بانکی کمک زیادی نمود و بانکهای مختلفی تأسیس شدند که تا به امروز فعالیت آنها ادامه دارد. بنابر این دریافت سود و ربا، ماهیت بانکداری موجود در آئین یهود و مسیحیت را تشکیل می دهد.

2-2-2- بانکداری در ایران و نقش اقتصادی آن

بانک شاهنشاهی ایران در سال 1267 تأسیس شد. بدین ترتیب بانک تدریجاً مرکز معاملات پولی و بازار سرمایه ایران شد و مؤسسۀ مزبور قدرت اقتصادی کامل و تسلّط قوی بر عملیات بازار پیدا کرد و نرخ بهره و نبض بازار تابع سیاست پولی و اعتباری آن گردید. بعد از این زمان به ترتیب بانکهای ملّی و سپه و سایر بانکها تأسیس شدند. در ایران نیز بانکداری مبتنی بر سود و بهره بوده است.

بانک_­ها وجوه لازم را از سرمایه داران کوچک و پس انداز­کنندگان گرفته و جمع آوری کرده و به کسانی که بخواهند عملیات اقتصادی انجام دهند یا عملیات خورد را توسعه دهند، وام می دهد. بانکها از تفاوت نرخ پولی که به سرمایه گذارها بابت بهره می پردازند و از بهره ای که از وام گیرندگان و بازرگانان دریافت می کنند، ارتزاق می­نمایند. بانکها می توانند برای هدایت پس انداز و برای   سرمایه گذاری مولّد و بر حسب درجه سودمندی وامهای درخواستی مشتریان، نرخهای متفاوت بهره تعیین نمایند(رحیمی سجاسی، 1387 ،2)

2-2-3- وظایف محوله بانکها

به ‌دلیل عدم گسترش بازارهای مالی غیربانکی، بانکها بزرگترین و مهم‌ترین بخش بازار پول و سرمایه ایران هستند. نظام بانکی حدود 93 درصد کل نقدینگی جامعه را به ‌صورت سپرده جذب نموده است.

بنا بر آخرین آمار اعلام شده نظام بانکی دولتی حدود 93 درصد کل سپرده‌های مردم را جذب کرده است. هرچند بانکهای تجاری و تخصصی متفاوتی این­حجم سپرده را دریافت کرده‌اند؛ اما به­ ‌جهت نحوه سازماندهی بیانگر این نکته مهم است که نظام بانکی دولتی یک انحصارگر کامل در نظام مالی ایران است. با دولتی شدن بانکها حجم وسیعی از عملیاتهای غیربانکی به نظام بانکی تحمیل شده است. با توجه به اینکه اغلب وجوه مربوط به این عملیاتها از سپرده‌های مؤثر بانک به‌ حساب نمی آیند، توجیه اقتصادی انجام این امور توسط بانکها محل سؤال است. در سال 82 حدود 200 میلیون قبض مربوط به آب، برق، گاز و تلفن با هزینه هر قبض 20 ریال، توسط سیستم بانکی دریافت شده است. در ضمن بانک ملی علاوه بر قبوض بالا حدود 7 میلیون قبض مربوط به گواهینامه، 13 میلیون قبض جریمه و 10 میلیون قبض مربوط به شهرداری نیز دریافت نموده است(امیری و همکاران ،1384، 262).

2-3-ارزیابی عملکرد (ارزشیابی عملکرد)

اولین سیستم های سنجش عملکرد واحدهای انتفاعی، مثل آنهایی که به وسیله دوپونت[1] و جنرال موتورز[2] در دهه 1920 طراحی شده بودند بر اساس شاخصهای مالی بودند. هر دو شرکت پاسخگویی سود واحدهای خود را غیر متمرکز کرده بودند و در یک زمان از نرخ بازگشت سرمایه برای سنجش عملکرد مالی واحدهایشان استفاده کرده بودند. عدم رضایت از این نوع سیستم ها بعدها در سال 1951، وقتی که رالف کوردینرز[3] ، مدیر ارشد اجرایی جنرال الکتریک مأموریت یافت یک گروه کاری سطح بالا برای سنجه های کلیدی عملکرد شرکت مشخص کند، بیان شد. علاوه بر سودآوری، این کار سهم بازار، بهره وری، نگرش کارکنان، پاسخگویی عمومی و تعادل بین اهداف کوتاه مدت و بلند مدت را افزایش داد. در ادبیات ارزیابی عملکرد، موضوعات مختلف و مثال های موفقی درباره مدیریت عملکرد وجود دارد. رتبه بندی سنتی عملکرد بر پایه عوامل ثابت و ساده ای مانند بازگشت های مالی، بازگشت سرمایه، بازگشت سود بود. با این وجود رتبه بندی عملکرد از این طریق ممکن نیست دقیقاً مؤسسات را برای پیگیری عملکرد بالا شرح دهد. معیارهای غیر مالی مانند رضایت مشتری، روابط کارگر و جامعه برای پیروزی استراتژی بانک حیاتی است زیرا فقط استفاده از بازگشت سرمایه و بازگشت سود برای رتبه بندی عملکرد ممکن نیست نه بالاترین بازگشت را به سرمایه گذاران پیشنهاد می­ کند نه ثابت می کند کدام یک بیشترین سود را دارند ارزیابی عملکرد بانک میتواند متغیر و متضاد باشد(جعفر نژاد و همکاران،1389،3).

1-Dupont

2-GM

[3]–Kordynerse

[4] Chaharbaghi & Cripps