بررسی تأثیر شیوههای مدیریت زنجیره تأمین بر مزیت رقابتی و عملکرد سازمانی |
در این فصل ابتدا به بیان مسأله و اهمیت و ضرورت پژوهش صورت گرفته، پرداخته شده است، مدل مفهومی و چارچوب ساختاری پژوهش ترسیم گردید و سپس هدف از انجام این پژوهش و دلیل انتخاب موضوع، استفاده کنندگان و همچنین به تعاریف مفهومی و عملیاتی و قلمرو پژوهش از نظر موضوعی، زمانی و مکانی اشاره شده است.
1-2- بیان مسأله
عملکرد سازمانی یکی از مهمترین سازههای مورد بحث در پژوهشهای مدیریتی است و بدون شک مهمترین معیار سنجش موفقیت در شرکتهای تجاری به حساب میآید، ولی به طور کلی در خصوص اینکه متغیرها و شاخص های عملکرد سازمانی کدامند؟ هنوز توافق نظر کاملی در بین صاحبنظران وجود ندارد. به طور کلی شاخص های عملکرد سازمانی به دو دسته ذهنی و عینی قابل تقسیم است. شاخص های ذهنی عملکرد سازمانی بیشتر شاخص هایی را شامل می شود که بر مبنای قضاوت گروه های ذینفع سازمان شکل میگیرد، از جمله رضایتمندی مشتری، رضایتمندی کارکنان، موفقیت در ارائه محصولات جدید. شاخص های عینی عملکرد سازمانی، شاخص هایی هستند که به صورت کاملاً واقعی و بر اساس داده های عینی اندازه گیری می شود؛ از جمله این شاخص ها میتوان به شاخص های سودآوری نظیر بازده دارایی، بازده حقوق صاحبان سهام، بازده سرمایه گذاری اشاره کرد(ابزاری و همکاران، 1388، ص28).
عملکرد سازمانی نشان دهنده میزان دستیابی سازمان به اهداف بازاری و مالی است. ارزیابی عملکرد فرایند سنجش جامع عملکرد دستگاههای اجرایی در قالب عباراتی نظیر کارآیی، اثربخشی، توانمندسازی و قابلیت پاسخگویی در چارچوب اصول و مفاهیم علمی مدیریت برای تحقق اهداف و وظایف سازمانی و در قالب برنامه های اجرایی است(رجبزاده و همکاران،1389، ص66).
سازمانها همواره در تلاش برای بهبود سهم بازار، افزایش سود، و دستیابی به مزیت رقابتی نسبت به رقبا هستند، برای دستیابی به این اهداف؛ توجه به کارآیی و اثربخشی زنجیرهتأمین از اهمیتی فراوان در هر سازمان؛ برخوردار است(رجبزاده و همکاران،1389، ص59).
با بهره گرفتن از مدیریت زنجیرهتأمین، یک سازمان تلاش می کند تا مراحل اضافی و تأخیرها در طول راه را از میان بردارد. سیستمهای اطلاعاتی، مدیریت زنجیرهتأمین را از طریق فراهم آوردن اطلاعات لازم کارآمدتر میسازند و از این طریق به سازمانها در هماهنگ کردن، زمانبندی کردن، کنترل تولید، مدیریت موجودی و تحویل محصولات و خدمات کمک می کنند(رودساز، 1389، صص259-257).
مدیریت زنجیرهتأمین و مسائل مرتبط با آن یکی از مهمترین عوامل رقابتی در سازمانها است، یکپارچگی سیستم مدیریت زنجیرهتأمین، می تواند در عملکرد سازمانی و دستیابی به مزیت رقابتی در مقایسه با رقبا موثر باشد. مدیریت زنجیرهتأمین باید به افزایش اثربخشی و کارآیی سازمان منجر گردد(لی و همکاران، 2004، ص110).
تن و همکاران(2001)؛ هدف نهایی از به کارگیری مدیریت زنجیرهتأمین را استفاده تمام اعضا زنجیرهتأمین از روشهای یکپارچه برای رسیدن به سطح بالایی از رضایت مشتری و در نتیجه کسب مزیت رقابتی در بلند مدت، میدانند.
جانسون و ریلی(1985)؛ مدیریت زنجیرهتأمین را یک روش یکپارچهسازی برای مبادله، برنامه ریزی و کنترل جریان اطلاعات از تأمینکنندگان به مصرف کنندگان نهایی میدانند.
بنابراین، مسأله اساسی در این پژوهش، بررسی تأثیر شیوه های مدیریت زنجیرهتأمین بر مزیت رقابتی و عملکرد سازمانی، در شرکتهای تولیدی استان کرمانشاه است؛ و به این منظور سعی شده که با بررسی و سنجش مجموعهای از عوامل مختلف که در پژوهشهای داخلی و خارجی مطرح شدهاند، به سوال اصلی پژوهش پاسخ داده شود.
1-3- اهمیت و ضرورت انجام پژوهش
مدیریت زنجیرهتأمین باعث ایجاد شیوه های سودمندی از مزیت رقابتی مطمئن و بهبود عملکرد سازمانی می شود، امروزه رقابت اصلی میان شیوه های مدیریت زنجیرهتأمین در سازمانها است(لی و همکاران، 2004، ص111).
هدف اصلی سیستمهای مدیریت زنجیرهتأمین، قابل رویت بودن اطلاعات- ارتباطات باز و سریع و به اشتراک گذاشتن اطلاعات در میان اعضای زنجیرهتأمین است. سیستمهای برنامه ریزی تأمین، سازمان را قادر میسازد تا پیشبینیهای تقاضای یک محصول را ایجاد کند و طرحهای منبعیابی و تولید برای آن محصول را توسعه دهد. چنین سیستمهایی به سازمان کمک می کند تا تصمیمات عملیاتی بهتری را اتخاذ کنند(رودساز، 1389، ص 260).
سیستمهای مدیریت زنجیرهتأمین، سازمانها را قادر میسازند تا فرایندهای زنجیرهتأمین داخلی و خارجیشان را ساده و مؤثر کنند و مدیریت، آنچه را که تولید می شود، ذخیره می شود و تحویل داده می شود با بهره گرفتن از اطلاعات دقیق فراهم آورد. با اجرای یک سیستم مدیریت زنجیره تأمین یکپارچه، سازمانها میتوانند عرضه و تقاضا را با یکدیگر یکسان کنند، سطوح موجودی را کاهش دهند؛ خدمات تحویل را بهبود دهند و زمان ارائه محصول به بازار را سرعت بخشند و از دارایی ها به طور کارآمدی استفاده کند. سیستم مدیریت زنجیرهتأمین مؤثر؛ باعث ارتقاء عملکرد سازمانی در عرصه های بهبود خدمات به مشتری و کاهش هزینه و به کارگیری پول نقد می شود(رودساز و همکاران، 1389، ص 266).
در رقابتهای جهانی موجود در عصر حاضر باید محصولات متنوع را با توجه به درخواست مشتری در دسترس وی قرار داد. خواست مشتری برکیفیت بالا و خدمترسانی سریع موجب افزایش فشارهایی شده است که قبلاً وجود نداشته است، در نتیجه شرکتها بیش از این نمی توانند به تنهایی از عهده تمامی کارها برآیند. در بازار رقابتی موجود، بنگاههای اقتصادی و تولیدی علاوه بر پرداختن به سازمان و منابع داخلی، خود را به مدیریت و نظارت بر منابع و ارکان مرتبط خارج از سازمان، نیازمند یافتهاند. با توجه به نقش و اهمیت مدیریت زنجیرهتأمین و افزایش رقابت میان سازمانها، این پژوهش«به بررسی شیوه های مدیریت زنجیرهتأمین و تأثیر آن بر مزیت رقابتی و عملکرد سازمانی، در شرکتها و واحدهای تولیدی استان کرمانشاه می پردازد.
1-4- اهداف پژوهش
- بررسی تأثیر شیوه های مدیریت زنجیرهتأمین بر عملکرد سازمانی در شرکتهای تولیدی استان کرمانشاه
- بررسی تأثیر شیوه های مدیریت زنجیرهتأمین بر مزیت رقابتی در شرکتهای تولیدی استان کرمانشاه
- بررسی تأثیر مزیت رقابتی بر عملکرد سازمانی در شرکتهای تولیدی استان کرمانشاه
1-5- اهداف کاربردی پژوهش
1-6- سؤالات پژوهش
- شیوه های مدیریت زنجیرهی تأمین چگونه بر عملکرد سازمانی در شرکتهای تولیدی استان کرمانشاه تأثیر دارد؟
- شیوه های مدیریت زنجیرهی تأمین چگونه بر مزیت رقابتی در شرکتهای تولیدی استان کرمانشاه تأثیر دارد؟
- مزیت رقابتی چگونه بر عملکرد سازمانی در شرکتهای تولیدی استان کرمانشاه تأثیر دارد؟
1-7- فرضیه های پژوهش
1) شیوه مدیریت زنجیرهتأمین تأثیر مثبت و معناداری بر عملکرد سازمانی در شرکتهای تولیدی استان کرمانشاه دارد.
2) شیوه مدیریت زنجیرهتأمین تأثیر مثبت و معناداری بر مزیت رقابتی در شرکتهای تولیدی استان کرمانشاه دارد.
3) مزیت رقابتی تأثیر مثبت و معناداری بر عملکرد سازمانی در شرکتهای تولیدی استان کرمانشاه دارد.
1-8- بیان متغیرهای پژوهش در غالب یک مدل مفهومی
جهت طراحی یک نظام تأمین و مدیریت آن به صورت کارآ و مؤثر، نیاز به برخورداری از یک چارچوب نظری مناسب است؛ بدیهی است بدون چنین چارچوبی نمی توان به یک نظام هماهنگ و منسجمی دست یافت و انتظار داشت که عملکرد آن کارآ و مؤثر باشد. بدین منظور چارچوبهای مختلفی از طرف صاحبنظران مطرح شده است(احمدی، 1384، ص40).
شکل 1-1 چارچوب پیشنهادی در این پژوهش را که توسط آقای لی و همکاران(2006) ارائه شده است، نشان میدهد که پایه پژوهش حاضر قرار گرفته است. بنابراین هدف از انجام این پژوهش پیشنهاد سه فرضیه اصلی است؛ شیوه های مدیریت زنجیرهتأمین تأثیر غیرمستقیم بر عملکرد سازمان و تأثیر مستقیم بر مزیت رقابتی دارد؛ از طرفی مزیت رقابتی نیز به طور مستقیم عملکرد سازمانی را تحت تأثیر قرار میدهد.
شکل 1-2 چارچوب توسعه یافته پژوهش آقای لی و همکاران را نشان میدهد، در این چارچوب برای شیوه مدیریت زنجیرهتأمین پنج بُعد همکاری استراتژیک تأمینکنندگان، ارتباط با مشتری، اشتراک اطلاعات، کیفیت اطلاعات به اشتراک گذاشته شده و تعویق ارائه شده است؛ جزئیات و تعاریف مربوط به عملکرد سازمانی و مزیت رقابتی در بخشهای بعدی توضیح داده می شود.
1-9- تعریف متغیرها
1-9-1- تعریف عملیاتی
الف) شیوه مدیریت زنجیرهتأمین: شیوه های مدیریت زنجیرهتأمین، به مجموعه ای از فعالیتهای انجام شده در یک سازمان برای ترویج مدیریت مؤثر در زنجیرهتأمین تعریف می شود(لی و همکاران، 2006، ص111). در این پژوهش برای بررسی شیوه های مدیریت زنجیرهتأمین(SCM)، 5 شاخص معرفی شده اند که عبارتند از: همکاری استراتژیک تأمینکنندگان، ارتباط با مشتری، اطلاعات به اشتراک گذاشته شده، کیفیت اطلاعات اشتراکگذاری شده و تعویق؛ که به شرح زیر تعریف میشوند:
ارتباط با مشتری: کسب و کارها همواره برای مشتریان ارزش قائلند، اما امروزه به مشتریان جهت سودآوری سازمان توجه بیشتری می شود، سازمانها دریافتند که تنها مزیت رقابتی پایدارشان در گرو ارتباط آنها با مشتریان است(رودساز،1389، ص 267).
اطلاعات به اشتراک گذاشته شده(تبادل اطلاعات): تبادل اطلاعات لازم بین طرفین به طور آگاهانه و ارادی است. این بُعد هر گونه اطلاعاتی را که به نحوی در ارائه خدمت موثر هستند، تضمین می کند(الوانی و اشرف زاده، 1387، ص75). اشتراک اطلاعات بهمعنی وسعت بخشیدن به اطلاعات اختصاصی و بحرانی که به بخشهای مختلف زنجیرهتأمین ابلاغ میشوند، است(لی و همکاران،2006، ص110).
کیفیت اطلاعات اشتراکگذاری شده: اشاره دارد به دقت، به موقع بودن، مناسب بودن، و اعتبار در مبادله اطلاعات(لی و همکاران، 2006، ص110).
تعویق: این شیوه بیان کننده حرکت رو به جلو یک یا چند فعالیت(ساخت، یافتن منابع و تحویل) در زنجیرهتأمین برای آغاز یک فعالیت جدید است(لی و همکاران، 2006، ص110).
ب) عملکرد سازمانی: عملکرد سازمانی اشاره دارد به اینکه چگونه یک سازمان در رسیدن به اهداف بازار محور و اهداف مالی خود به خوبی عمل می کند(لی و همکاران، 2006، ص111)، در این پژوهش به بررسی 2 شاخص، عملکرد بازار و عملکرد مالی پرداخته می شود.
عملکرد مالی: عملکرد مالی عبارتست از: «درجه یا میزانی که شرکت به هدفهای مالی سهامداران در راستای افزایش ثروت آنان نائل میآید.» اهداف عملیاتی که مدیر عامل شرکت در راستای دستیابی به هدف اصلی یعنی افزایش ثروت سهامداران دنبال میکند در برگیرنده شاخص ها و معیارهایی است که بر مبنای آن میتوان عملکرد مالی یک شرکت تجاری را اندازه گیری کرد(خداداد حسینی و همکاران، 1385،ص83-61).
عملکرد بازار: موفقیت شرکت در ورود سریعتر به بازارهای جدید، موفقیت در ارائه خدمات/ تولیدات جدید سریعتر نسبت به رقبا، و آوردن محصولات/ خدمات جدید به بازار(راوچاندران و لرتونگساتین؛ 2005).
ج) مزیت رقابتی: برای بررسی مزیت رقابتی، 5 شاخص قیمت/ هزینه، کیفیت، قابلیت تحویل، نوآوری در تولید و زمان ورود به بازار بررسی شده اند.
قیمت/هزینه: اشاره دارد به اینکه یک سازمان بر اساس سیاست مبتنی بر کاهش قیمت قادر به رقابت در برابر رقبای بزرگ است.
کیفیت: یک سازمان قادر به ارائه محصولات با کیفیتی است که باعث خلق ارزش برای مشتریان می شود.
تحویل به موقع: یک سازمان قادر است حجم مورد نیاز از محصول را برای مشتریان به موقع تهیه نماید.
نوآوری در محصول: یک سازمان قادر است که محصولات جدید را در بازارهای جدید عرضه نماید.
زمان ورود به بازار: سازمان قادر است محصولات جدید را سریعتر از رقبای اصلی خود به بازار عرضه کند.
1-9-2- تعریف مفهومی
الف)مدیریت زنجیره تأمین: مدیریت زنجیرهتأمین، به ارتباط نزدیک و هماهنگی فعالیتهای خرید، ساخت و انتقال محصول اشاره دارد. این زنجیره، فرایندهای کسب و کار را با اطلاعات سریع، واحد تولید و جریان سرمایه تلفیق می کند تا زمان صرف شده و هزینه های تمام شده کالا را کاهش دهد(رودساز و همکاران، 1389، ص 257).
ب) عملکرد سازمانی: عملکرد در لغت یعنی حالت یا کیفیت کارکرد، بنابراین عملکرد سازمانی یک سازهی کلی است که بر چگونگی انجام عملیات سازمانی اشاره دارد. معروفترین تعریف عملکرد توسط نیلی و همکاران(2002) ارائه شده است؛ «فرایند تبیین کیفیت اثربخشی و کارآیی اقدامات گذشته»، طبق این تعریف عملکرد به دو جزء تقسیم می شود: 1- کارآیی؛ که توصیف کننده چگونگی استفاده سازمان از منابع در تولید و خدمات یا محصولات است؛ یعنی رابطه بین ترکیب واقعی و مطلوب درون دادها برای تولید برون دادهای معین؛ و 2) اثربخشی که توصیف کننده درجه نیل به اهداف سازمانی است(رهنورد، 1387، ص 79).
ج) مزیت رقابتی: مزیت رقابتی شامل مجموعه عوامل یا توانمندیهایی است که همواره شرکت را به نشان دادن عملکردی بهتر از رقبا قادر میسازد. به عبارتی، مزیت رقابتی عامل یا ترکیبی از عواملی است که در یک محیط رقابتی سازمان را بسیار موفقتر از سایر سازمانها مینماید و رقبا نمی توانند به راحتی از آن تقلید کنند(بارنی، 1999، صص 99و120).
[سه شنبه 1400-05-05] [ 10:39:00 ق.ظ ]
|