رشد بورس اوراق بهادار تهران در سالهای­اخیر منجر به انجام تحقیقات تجربی مفیدی در رشته‌ مالی و حسابداری شده است. در این تحقیق، نیز برای کمک به پیشبرد ادبیات رشته حسابداری به بررسی عوامل تأثیرگذار ناشناخته ‌بر تغییرات قیمت سهام که همواره دلیلی برای روی آوردن به پیش‌بینی قیمت سهام شرکت‌هاست پرداخته می‌شود. امروزه مدیران مالی ترجیح می‌دهند مکانیزمی در اختیار داشته باشند که بتواند آن‌ ها را در امور تصمیم‌گیری‌شان یاری نماید به همین دلیل توجه به روش‌های پیش‌بینی بسیار موردتوجه قرارگرفته است.

به این منظور پیش‌بینی قیمت سهام[1] را می‌توان مهم‌ترین مسئله دانست که سرمایه‌گذاران با آن مواجه هستند به‌طورکلی پیش‌بینی قیمت سهام با توجه به زمان محل و حجم سرمایه‌گذاری و عوامل و سایر متغیرهای مؤثر انجام می‌پذیرد در این راستا ابزار مختلفی ازجمله: روش‌های بنیادین، روش‌های تکنیکال، سری زمانی اریما[2] به کار گرفته‌شده‌اند؛ اما امروزه شبکه‌های عصبی‌های عصبی[3] و فازی توانسته‌اند از پیچیدگی‌های سری زمانی قیمت سهام را تجزیه‌وتحلیل نموده و طبق تحقیقات انجام‌شده برتری مدل‌های شبکه عصبی بر دیگر مدل‌ها اثبات‌شده است برخی تحقیقات به نتیجه مشترک رسیده‌اند که شبکه عصبی برای پیش‌بینی قیمت سهام دارای عملکرد بهتری نسبت به مدل‌های سنتی است (گالدون[4]، 2008) عده‌ای از محققان نیز بر این عقیده هستند که شبکه عصبی نتایج بهتری را نسبت به روش‌های اداری مانند رگرسیون و آنالیز ممیزی در پیش‌بینی قیمت سهام نشان می‌دهند (فن می لیو[5]، 2009).

نتایج تحقیق می‌تواند برای گروه‌های مختلف ازجمله مدیران و سهامداران مفید واقع شود. این پایان‌نامه به‌طورکلی از پنج فصل تشکیل‌شده است. در این فصل که کلیات تحقیق نام دارد به بیان مسئله‌ی تحقیق و ضرورت انجام آن می‌پردازد. سپس، مطالبی در خصوص اهداف، سؤالات و قلمرو تحقیق ارائه می‌شود. در پایان نیز، روش انجام تحقیق و تعریف واژه‌های اصلی تحقیق ارائه‌شده است.

• بیان مسئله

پیش‌بینی‌های بازار سهام با تکنیک داده‌کاوی یکی از مهم‌ترین موضوعات در سرمایه‌گذاری و یکی از موضوعات جالب در تحقیقات بازارهای مالی در دهه گذشته است. تلاش‌های بسیاری برای پیش‌بینی اطلاعات بازار سهام با بهره گرفتن از روش‌های آماری و سنتی صورت گرفته، اما این روش‌ها برای تحلیل این میزان از اطلاعات، چندان کافی نیست. داده‌کاوی یکی از مهم‌ترین ابزارهای فناوری اطلاعات در دنیای تجارت رقابتی امروز است، این روش قادر به کشف الگوهای پنهان و پیش‌بینی روند‌های آتی و رفتارها در بازار سهام است. امروزه از یکسو بزرگ شدن و پیچیده شدن مسائل حوزه مالی و از سوی دیگر عدم کارآمدی تکنیک‌های کلاسیک در مواردی از قبیل پیش‌بینی سبب شده است از سایر علوم در این حوزه استفاده شود. بر همین اساس و بر پایه سیستم‌های مدرن بر آن شدیم تا در این پایان‌نامه تلفیقی از دو رویکرد را باهم ترکیب کنیم و مدلی ارائه دهیم تا به‌واسطه آن بتوان با بهره گرفتن از اطلاعات گذشته اطلاعات آینده را تخمین زد و پیش‌بینی نمود. هدف اصلی این تحقیق مدلی است که با بهره گرفتن از داده‌های گذشته بازار بورس و مشخصاً نرخ سهام، بتوان نرخ سهام را در آینده نزدیک و با دقت مناسبی تخمین زد. این موضوع به ابزارهایی نیاز دارد که از آن جمله می‌توان به درک کامل تکنیک‌هایی که پیش‌بینی را انجام می‌دهند و نیز مرور فعالیت‌های انجام‌شده اشاره نمود.

داده‌کاوی، علم و فناوری بررسی اطلاعات در جهت کشف الگوهای ناشناخته و قسمتی از فرایند کلی شناخت علم در پایگاه‌های داده است. در دنیایی که امروزه به‌وسیله رایانه اداره می‌شود، این پایگاه‌های داده شامل مقادیر اطلاعاتی هستند که بررسی اطلاعات توسط داده‌کاوی یک موضوع قابل‌توجه، مهم و ضروری است. بازار سهام پایگاه‌های داده بزرگی را تولید می‌کند که مسائل پیچیده و پویای عظیمی را با ابزارهای داده‌کاوی موردبررسی قرار می‌دهد. پتانسیل بالقوه قابل‌توجه از مزایای حل این مشکلات، ایجاد انگیزه برای پژوهش به‌طور گسترده است. پژوهش درداده کاوی، جاذبه بالایی متناسب بااهمیت این کاربرد و افزایش اطلاعات ایجادشده به دست آورده است. یک بازار سهام یا بازار سرمایه، بازار خصوصی یا عمومی برای معاملات سهام و اوراق مشتقه شرکت با یک قیمت توافق شده است.

اوراق بهاداری که در لیست شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار و نیز آن‌هــایی که به‌طور خصــــوصی قابل معامله‌اند، وجود دارد. اصطلاح بـازار سهـــام[6] به بازاری اطـلاق می‌شود که قادر به معامله سهام سهامداران گروهی و دیگر اوراق بهـادار و اوراق مشتقه است. این ســـهام در بازار سهامی که مؤسسات و شرکــت‌های سهامی یا سازمان‌های متخصص در تجـارت برای خریــداران و فروشندگان سهــام و اوراق بهادار گردآوری کرده‌اند، درج و معامله می‌شوند. عموم، داده‌کاوی (که بعضی مواقع کـشف داده یا دانـش نیز نامیـده می‌شود) فرآیـند تحلــیل داده‌ها از دورنـماهـای متفاوت و خلاصه کردن آن‌ ها به اطلاعات مفـید است. به‌صـورت فنی، داده‌کاوی فرایند کشــف ارتبــاطات و الگوهای میان ده‌ها زمینه در پایگاه‌های داده بزرگ مربوط است. پیش‌بینی رفتار بـازار از پایگاه داده سهــام بسیار مشکل و چالش‌برانگیز است؛ زیرا قیمت‌های سـهام بسیار پویا هستند در طول چند ســال اخیر رشد و توسعه بازار سرمــایه کشور و معرفی ابزارها، سازوکار و پدیده‌های نو در آن، اهمیت بازار سرمایه را در اقتصاد کشور ارتقا داده است. پیش‌بینی قیمت سهام یکی از مسائل مهم در بازارهای مالی است که توجه بسیاری از پژوهشگران دانشگاهی و کارشنـاسان این حوزه را در چنـد دهه گذشته به خود جلب نموده است. مشـکل ازآنجا ناشی می‌شود که پیش­بیــنی قیمت سهـام در بازارهای مـالی یکی از متغیرهای مهم درزمـینهٔ تصمیم‌های سرمایه‌گذاری، قیـمت‌گذاری اوراق بهادار مشتقه­ و مدیریت ریـسک است. ازآنجاکه سرمایــه‌گذاران بازارهای بورس همواره علاقه‌مندند از روند بعدی قیمت‌ها مطلع شوند؛ فــعالان این بازار درصدد دستــیابی و به‌کارگـیری روش‌هایی هستند تا بتوانند با پیش‌بینی آتی قیمت سهام، سود سرمایه خود را افزایش دهند؛ بنابراین، ضروری به نظر می‌رسد که روش‌های مناسب، صحیح و متکی به اصول علمی در تعیین قیمت آینده سهام فرآوری افراد سرمایه‌گذار قرار گیرد ولی مشکل اینجاست که با توجه به تحقیقات گذشته روش‌های خطی و غیرخطی نمی‌توانند با دقت بالا قیمت سهام را پیش‌بینی کنند که پژوهشگران به دنبال روش‌هایی با دقت بالا هستند که برتری شبکه عصبی بر دیگر روش‌های پیش‌بینی قیمت سهام در تحقیقات گذشته ثابت‌شده است، شبکه عصبی فوق‌العاده پیچیده و می‌توان با آن مدل‌های

 گوناگونی برای پیش‌بینی طراحی کرد و از طرفی متغیرهای گوناگونی روی قیمت سهام تأثیرگذار هستند. در تحقیقات همه عوامل تأثیرگذار را باهم بررسی نکرده‌اند. در روش‌های گذشته فقط از شاخص‌های فنی استفاده‌شده است ولی در این پایان‌نامه قصد داریم با بهره گرفتن از متغیرهای تـرکیبی، فنی، بنیادی و اقتصادی برای تخمین قیمت سهام دقت پیش‌بینی قیمت سهام را بسنجم. هدف از این کار تحقیقاتی بهبود دقت پیش‌بینی قیمت روزانه سهام بازار به‌وسیله مدل‌های ترکیبی با بهره گرفتن از شبکه‌های عصبی مصنوعی است. بر همین اساس می‌خواهیم در این پایان‌نامه الگویی را با بهره گرفتن از سابقه هر سهم ارائه دهیم و آن را با نمونه‌ها گذشته هر سهم مقایسه نماییم و به این سؤال پاسخ دهیم که چگونه می‌توان قیمت سهام را با شاخص‌های ترکیبی بازار با بهره گرفتن از شبکه عصبی پیش‌بینی کرد؟

• اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

اهمیت ویژه بازار سرمایه در توسعه اقتـصادی از طریق هدایت مؤثر سرمایه‌ها و تخصیص بهینه منابع غیرقابل‌انکار است.

1-با انجام این تحقیق به سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه که مستلزم تصمیم‌گیری است که این خود نیازمند دستیابی به اطلاعاتی در خصوص وضعیت آینده قیمت بازار سهام است. لذا درصورتی‌که بتوان روند آتی بازار سهام را با روش‌های مناسب پیش‌بینی نمود، سرمایه‌گذار می‌تواند بازده حاصل از سرمایه‌گذاری خود را بیشینه سازد.

2-در بازار کارایی سرمایه، اعتقاد بر این است که قیمت سهام انعکاسی از اطلاعات جاری مربوط به آن سهم است و تغییرات قیمت سهام دارای الگوی خاص قابل پیش‌بینی نیست. نظریات مطرح‌شده تا دهه 1980 میلادی به‌خوبی تعیین‌کننده‌ی رفتار قیمت سهام در بازار بودند. تا اینکه تحولات بازار سهام نیویورک در سال 1987 میلادی، اعتبار فرضیات بازار کارای سرمایه و مدل‌هایی نظیر تصادفی بودن قیمت‌ها را به‌شدت زیر سؤال برد. در دهه 1990 میلادی و بعدازآن، بیشتر توجه متخصصان به یک رفتار آشوبگرانه[7] همراه بانظم معطوف شد و تلاش در جهت طراحی مدل‌های غیرخطی به‌منظور پیش‌بینی قیمت سهام اهمیت روزافزونی یافت.

3-اهمیت و ضرورت این تحقیق به‌شدت به اهمیت بازار بورس در اقتصاد گره‌خورده است. به لحاظ اقتصادی، یکی از وظایف مهم بازارهای مالی، تسهیل تشکیل سرمایه است. شرکت‌هایی که درصدد تأمین مالی برمی‌آیند، اوراق بهادار (دارایی‌های مالی) خود را در برابر پولی که واسطه‌های مالی یا خود پس‌انداز کنندگان می‌پردازند، مبادله می‌کنند. این اوراق دارای قیمت مشخصی نمی‌باشند و قیمت آن‌ ها تابع عوامل زیادی است. از این دیدگاه بر آن شدیم تا با ارائه روش بر پایه فن‌های شبکه عصبی و رویکرد ترکیبی سیستمی ارائه نماییم که به‌واسطه آن بتوان نرخ این اوراق را تخمین بزنیم.

4-امروزه شبکه‌های عصبی و فازی توانسته‌اند پیچیدگی‌های سری زمانی قیمت سهام را تجزیه‌وتحلیل نموده و طبق تحقیقات انجام‌شده برتری مدل شبکه‌های عصبی بر دیگر روش‌ها اثبات‌شده است. برخی تحقیقات به این نتیجه مشترک رسیده‌اند که شبکه عصبی برای پیش‌بینی قیمت سهام دارای عملکرد بهتری نسبت به مدل‌های سنتی است (گالدرون، 2008).

در این پایان‌نامه قصد داریم که قیمت سهام را با شاخص‌های ترکیبی بازار با شبکه عصبی در شرکت‌های شیمیایی پیش‌بینی نمایم که تاکنون هیچ تحقیق داخلی این را انجام نداده است و از طرفی دلیل انتخاب شرکت‌های شیمیایی نقش بسیار مهمی در اقتصاد و بازار سرمایه در همه دوره‌های اقتصادی ازجمله رشد یا رکود و تورم کشور دارند.

• اهداف تحقیق

1-3-1. هدف اصلی

 پیش‌بینی قیمت سهام با بهره گرفتن از شاخص‌های ترکیبی به روش شبکه عصبی در شرکت‌های شیمیایی

1-3-2. اهداف فرعی

• پیش‌بینی قیمت سهام با بهره گرفتن از شاخص‌های تکنیکال به روش شبکه عصبی در شرکت‌های شیمیایی
• تعیین عامل‌های مهم در نرخ اوراق در شرکت‌های شیمیایی
• طراحی یک سیستم پیش‌بینی جدید با بهره گرفتن از الگوریتم‌های شبکه عصبی و شاخص‌های بازار در شرکت‌های شیمیایی

[1]– Stock Prediction

[2]– Arima

[3]– Neural Network

[4]– Galdroon

[5]–  Fen miloo

[6]– Market stock

[7]– Chaos Theory

1-2 بیان مسأله

شواهد تجربی نشان می دهد كه این عامل در تصمیم گیری ها نقش مهمی را ایفا می كند ولی با این وجود تبدیل آن به عاملی عینی و كمّی و اندازه گیری آن قدمت چندانی ندارد. محققان مالی همواره در صدد یافتن بهترین معیار برای تعریف و تعیین سطح عدم نقدشوندگی دارایی های مالی می باشند.

بنابراین سئوال اصلی تحقیق به شرح زیر بیان می شود:

• چه ارتباطی بین عوامل اندازه شركت و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار سهام با مازاد بازده سهام در بازار سرمایه ایران وجود دارد؟
• چه ارتباطی بین عامل مازاد بازده بازار و مازاد بازده سهام در بازار سرمایه ایران وجود دارد؟
• چه ارتباطی بین عامل نقد شوندگی و مازاد بازده سهام در بازار سرمایه ایران وجود دارد؟

1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق

در اقتصاد رو به رشد حال حاضر، مدیران سرمایه گذار و مدیران پرتفوی، همواره به دنبال گزینه های مناسب سرمایه گذاری هستند تا بتوانند هم سود مورد نظر را کسب کنند و هم در بلند مدت ثروت خود را افزایش دهند. بازار های مالی یکی از محافلی هستند که می توانند انگیزه سرمایه گذاری را برای سرمایه-گذاران متجلی سازند. نحوه عمل در بازارهای مالی بدین گونه است که سرمایه گذار از طریق خرید و فروش دارایی های مالی (سهام و اوراق قرضه) اقدام به سرمایه گذاری می کند. در حال حاضر بورس اوراق بهادار کشورمان این مهم را به عهده گرفته است، بدین معنی که سرمایه گذاران به واسطه بورس اوراق بهادار می توانند نسبت به سرمایه گذاری در اوراق بهادار شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار اقدامات لازم را صورت دهند. بازار سهام ایران یک بازار نوظهور در عرصه مبادلات سهام می باشد و از آنجایی كه سرمایه گذاران در بازارهای نوظهور با ریسك بیشتری مواجه می باشند، لازم است عواملی كه می توانند بر بازده سرمایه گذاری در سهام موثر باشند شناسایی و مورد تحلیل قرار گیرند. نکته ای که باید بدان اشاره کرد این است که مدیران سرمایه گذاری و مدیران پرتفوی به دنبال انتخاب و گزینش اوراق بهاداری هستند که بیشترین سود دهی را داشته باشد. بنابراین شناسایی عواملی که می تواند به سرمایه گذاران در انتخاب یک سهام با ویژگی های مورد انتظارش کمک کنند تا به سود و بازده دست یابند، می تواند بسیاری از  تردید های سرمایه گذاری را کاهش داده و اقتصاد را در رسیدن به چشم اندازهای بلند مدت (دستیابی به بازاری كه

 كامل بودن و شفافیت اطلاعات مالی و غیر مالی را برای تمامی سرمایه گذاران مهیا کند) رهنمون سازد. هدف این تحقیق بررسی همزمان مازاد بازده بازار، اندازه شركت، نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار و نقدشوندگی در تبیین مازاد بازده سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد که در دوره 5 ساله انجام شده است.

1-4 اهداف تحقیق­­

1_4_1 اهداف علمی تحقیق حاضر شامل موارد زیر است:

• بررسی ارتباط عوامل اندازه شركت و نسبت ارزش دفتری به بازار سهام با مازاد بازده سهام در بازار سرمایه ایران.
• بررسی ارتباط عامل نقدشوندگی اضافه شده با عوامل بازار و اندازه شركت و نسبت ارزش دفتری به بازار سهام با مازاد بازده سهام در مدل قیمت گذاری دارایی سرمایه ای(CAPM).

1_4_2 اهداف کاربردی تحقیق حاضر شامل موارد زیر است:

• با در نظر گرفتن تئوری ذینفعان، احتمالاً نتایج این تحقیق می تواند برای کلیه ذینفعان بازار سرمایه از جمله سهامداران و سرمایه گذاران مفید فایده واقع شود و می تواند ایشان را در امر تصمیم گیری یاری رساند.
• تصمیم گیرندگان بازار سرمایه، شركت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار، سازمان خصوصی، نهادها و انجمن های حسابداری و حسابرسی، تحلیلگران بازار سرمایه، صندوق های سرمایه-گذاری، سازمان بورس اوراق بهادار و سرمایه گذاران.

1.Hendrickson

2. Markowitz
3. 3. Fama & French
4. Liu

[5]. Amihud

6. 6. Marcelo
7. 7. Lischewski & Voronkova

تجدید ارائه صورت های مالی از دیدگاه سرمایه گذاران نه تنها بیانگر مشکلات عملکرد دوره گذشته است، بلکه نوعی پیش بینی مشکلات آتی برای شرکت و مدیریت آن نیز محسوب می شود و موجب سلب اطمینان سرمایه گذاران نسبت به اعتبار و شایستگی مدیریت و کیفیت سودهای گزارش شده می شود و این استنباط را قوت می بخشد که برگزارشگری مالی نباید تکیه کرد و این امر موجب لطمه دیدن مشروعیت سازمانی شرکت ها می گردد.

تجدید ارائه صورت های مالی با مشروعیت سازمانی شرکت ها تداخل دارند، بدین معنا که زمانی که تضادی بین رفتار سازمان ها و شرکت ها با وعده ها و گفتارهایشان  مشاهده گردد سبب از بین رفتن  اعتماد عمومی می گردد. یک سازمان جهت ادامه اقدامات خود باید مشروعیت آسیب دیده خود را مجددا کسب نماید و در جهت بازسازی اعتماد عمومی قدم بردارد. از جمله اقداماتی که سازمان ها و شرکت ها جهت نیل به این هدف انجام می دهند، تغییر هیئت مدیره از جمله مدیر عامل و مدیر  مالی ارشد است. این اقدامات  که  در جهت کسب  مجدد مشروعیت انجام  می گیرد ریسک ذینفعان و از میان آنها ریسک حسابرسان را افزایش می دهد و بالطبع آن منجر به افزایش حق الزحمه های حسابرسی می گردد.

در پژوهشی که توسط فلدمن وهمکاران)2009)¹ انجام گرفت بیان گردیده است که بین حق الزحمه حسابرسی و تجدید ارائه صورت های مالی ارتباط مثبتی وجود دارد که تغییرات هیئت مدیره سبب تضعیف این ارتباط مثبت می گردد و در واقع یک استراتژی جهت دستیابی به مشروعیت مجدد سازمانی تلقی می گردد.

در این تحقیق به بررسی تاثیر تغییرات هیئت مدیره بر رابطه بین تجدید ارائه صورت های مالی و حق الزحمه حسابرسی پرداخته خواهد شد. در این تحقیق به بررسی  تجدید ارائه صورت های مالی،  حسابرسی و حق الزحمه های حسابرسی، مشروعیت سازمانی، نقش هیئت مدیره و نیز نگاهی اجمالی به نقش مدیریت در یک سازمان خواهیم پرداخت، سپس فرضیه ها توسعه یافته، نمونه ها  داده ها و روش تحقیق ارائه می گردد. همچنین  یافته های تحقیق نشان داده شده و آنالیز می گردد و در پایان  نتایج، تلویحات و پیشنهادات جهت تحقیقات آینده ارائه خواهد شد .

1- Feldmann and et al

1-2) بیان مساله

صورت های مالی، خلاصه عملیات تامین مالی و فعالیت های سرمایه گذاری است. هدف اصلی صورت های مالی آشکار کردن اطلاعات حسابداری داخلی از وضعیت اقتصادی شرکت ها به دنیای بیرونی، توسط قوانین سازمان بورس و اوراق بهادار است. به منظور حفاظت از سرمایه گذاران در  مقابل اطلاعات  غیرقابل اطمینان یا  ناقص، سازمان بورس و اوراق بهادار قوانین و مقرراتی وضع  می کند تا صورت های مالی طبق استانداردهای حسابداری کاربردی تدوین گردند. علاوه بر این حسابرس ها نیز تضمین قابل قبولی ارائه می دهند مبنی بر اینکه صورت های مالی دیدگاهی حقیقی و منصفانه از وضعیت اقتصادی شرکت ها را نشان می دهند و صورت های مالی شامل اطلاعات صحیح و درستی می باشند (گائو، 2006)¹.

1- United States  Government Accountability Office (Gao)                 

2-  Sarbanes-Oxley Act  

تعداد زیاد صورتهای مالی، تاثیرات منفی بر بازار دارند. از جمله این تاثیرات منفی می توان به      واکنش های منفی قیمت سهام قبل و بعد از ارائه صورت های مالی اشاره کرد(پالم روس و همکاران ،2004)¹، زیرا نسبت های مالی که برگرفته شده از صورت های مالی هستند می توانند ساختار اصلی تصمیم گیرندگان مالی را تشکیل دهند.

 با بهره گرفتن از تجزیه و تحلیل نسبت ها، اطلاعاتی در زمینه قدرت نقدینگی، حجم فعّالیت، کارایی توان باز پرداخت وام و بدهی، ریسک پذیری، سود آوری و… به دست می آید که در نهایت باعث کاهش یا افزایش قیمت بازار سهام آن واحد خواهد شد. همچنین از دیگر تاثیرات منفی افزایش صورت های مالی اصلاح شده می توان به ریسک شکایت های قانونی بیشتر، کاهش عملکرد مورد انتظار شرکت ها در آینده، هزینه بالاتر در دارایی  خاص،  بدهی بیشتر و تجارت داخلی بیشتر اشاره کرد. علاوه بر موارد مذکور، ارائه مجدد صورت های مالی همچنین با مشروعیت سازمانی شرکت ها تداخل دارند و موجب خدشه دار شدن آن می گردد (فلدمن و همکاران 2009).

مشروعیت را می توان درک عمومی مبنی بر اینکه اقدامات یک نهاد در سیستم اجتماعی مطابق با هنجارها، ارزش ها و عقاید می باشد تعریف کرد که  به صورت  مطلوب و مناسب تجلی می یابد. به دست آوردن مشروعیت با ادراک اجتماعی از رفتار یک شرکت مطابق با قوانین اجتماعی ناشی      می شود. مشروعیت سازمانی زمانی خدشه دار می شود که درک ذینفعان از اقدامات شرکت ها مطابق با هنجارها، ارزش ها و عقاید آنها نباشد. بنابر این تجدید ارائه صورت های مالی  عبارتند از رخدادهای نامطلوب و دارای هزینه که مشروعیت سازمانی شرکت ها را  کاهش  داده و بالطبع آن  ریسک ذینفعان و همچنین ریسک حسابرس ها را افزایش می دهند. در نتیجه حسابرس ها به        شرکت هایی که تجدید ارائه صورت های مالی دارند نسبت به شرکت هایی که تجدید ارائه      صورت های مالی ندارند ریسک حسابرسی بالاتری را اختصاص می دهند. ریسک حسابرسی بالاتر مرتبط با تلاش های حسابرسی مورد انتظار بالاتر و نرخ صدور صورتحساب بالاتر جهت جبران این ریسک است که منجر به افزایش حق الزحمه های حسابرسی بالاتر می گردد.  

1- Palmrose and et al

این تغییرات از جمله تغییردر رهبران استراتژیک یک شرکت می تواند نشان دهد که شرکت تلاش  می کند مشروعیت سازمانی آسیب دیده خود را جبران نماید.

1-3) سابقه  و ضرورت انجام تحقیق

طبق استانداردهای حسابداری ایران صورت های مالی منتشر شده یک یا چند دوره قبل ممکن است شامل اشتباهات با اهمیتی باشد که تصویر مطلوب را مخدوش می کند.

1- Shrinivasan

2- Aier

پارک و وو (2009) همچنین  تأثیر تجدید ارائه  صورتهای مالی را بر بهره بدهی مورد بررسی قرار می دهند. نتایج نشان می دهد که صورتهای مالی اصلاح شده و بهره بدهی ارتباط مثبتی با یکدیگر دارند. همچنین اطلاعات مرتبط با صورتهای مالی اصلاح شده  بیشتر مرتبط با مقدار بدهی است تا نقدینگی.

این تحقیق  بر تاثیر تغییرات هیئت مدیره بر رابطه بین صورت های مالی اصلاح شده و حق الزحمه های حسابرسی تمرکز خواهد کرد.

1-Park and Wu

1-4) چارچوب نظری تحقیق

این تحقیق واکنشی مستقیم به تحقیق فلدمن و همکاران (2009) می باشد که تاثیرات تعدیل تغییر مدیر عامل و مدیر مالی ارشد را بر رابطه بین صورت های مالی اصلاح  شده و حق الزحمه های حسابرسی بررسی می کندو سپس به بررسی دیگر شاخص های احتمالی می پردازد که  شرکت ها جهت جبران مشروعیت آسیب دیده خود به کار می گیرند. بر اساس مطالعات قبلی، این تحقیق ارتباط مثبتی را بین صورت های مالی اصلاح شده و حق الزحمه های حسابرسی انتظار دارد. همچنین انتظار می رود که تغییرات هیئت مدیره برای شرکت های دارای صورت های مالی اصلاح شده نسبت به شرکت های کنترلی بیشتر باشد و همچنین  انتظار می رود که ارتباط بین صورت های مالی اصلاح شده و حق الزحمه های حسابرسی برای  شرکت های دارای صورت های مالی اصلاح شده که اعضای هیئت مدیره خود را تغییر می دهند نسبت به شرکت های دارای صورت های مالی اصلاح شده که اعضای هیئت مدیره خود را تغییر نمی دهند ضعیف تر باشد (فلدمن و همکاران ،2009).

تغییر اعضا در هیئت مدیره می تواند نشانه ای برای حسابرسان باشد که شرکت سعی دارد مشروعیت خود را مجددا به دست آورد و علاوه بر این می تواند حاکی از این باشد که شرکت تلاش می کند تا احتمال ایجاد  شکاف در اعتبار و اعتماد در زمان آینده را کاهش دهد.                                

 در اینصورت ارزیابی ریسک مشتری می تواند توسط حسابرس کاهش یابد و  کاهش در ارزیابی ریسک،  حق الزحمه های  حسابرسی را کاهش خواهد داد.                                               

این بدین معناست که تغییر هیئت مدیره، ارتباط مثبت بین تجدید ارائه صورت های مالی و         حق الزحمه های حسابرسی را کاهش خواهد داد.                                                                    

یافته ها شواهدی مبنی بر پیش بینی های ذکر شده ارائه نمی کنند. از اینرو به طور ضمنی به این مسئله اشاره می شود که تغییرات هیئت مدیره، استراتژی کار آمدی جهت تضعیف ارتباط بین  صورت های مالی اصلاح شده و حق الزحمه های حسابرسی نمی باشد.                              

1-5) سوال اصلی تحقیق

در این تحقیق به بررسی رابطه بین صورت های مالی اصلاح شده و حق الزحمه حسابرسی و تاثیر تغییرات هیئت مدیره بر این رابطه پرداخته خواهد شد. سوال تحقیق این است :

” تغییر در هیئت مدیره تا چه میزان بر حق الزحمه های حسابرسی به دنبال تجدید ارائه صورت های مالی تاثیر دارد ؟”

1-6) اهداف تحقیق

اهداف مورد نظر در این تحقیق به سه مقوله اهداف آرمانی و کلی، اهداف ویژه و اهداف کاربردی تقسیم می شوند که در ادامه به شرح مختصری از این اهداف پرداخته خواهد شد.

1-6-1) اهداف آرمانی و کلی

هدف از انجام این پژوهش، شناسایی ارتباط بین فعالیت مدیران ارشد و سیاست های مالی شرکت ها و سازمان ها و همچنین بیان نظامند و دقیق نقش تغییر مدیریت و یا روش مدیریت در مسائل حسابرسی در رشد افکار عمومی اجتماع می باشد. همچنین استخراج  مسائل پیچیده و بسیار مهمی که در باب مسائل مالی در ارتباط با حقوق حسابرسی مطرح شده اند و در تحقیقات گذشته آورده نشده اند نیز در این تحقیق بطور مفصل بحث خواهد شد.  

1-6-2) اهداف ویژه

برای بررسی نقش مدیر در امور مالی و حسابرسی که خود سازمان و اجرای آن در زمینه های گوناگون اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و… را تحت تاثیر قرار می دهد باید زوایای تنگ و مسائل ناگفته در ارتباط با مسائل مالی در بنگاه ها و سازمان ها و بالعکس بیان و تحلیل شود. در این تحقیق این زوایای ناگفته از بحث نقش نحوه مدیریت و مسائل حسابرسی مطرح شده  بحث، بررسی و تحلیل می شود.

1-6-3) اهداف کاربردی

این تحقیق با بیان مسائل سازمانی در مدیریت و ارتباط دادن به مسائل مالی و حسابرسی سازمانی از جنبه های مختلف می تواند سیاست های مدیریتی و سازمانی را بر طبق اصول مالی و حسابداری بررسی کرده و با اهداف و بیانات محققان مورد قیاس قرار داد. در این تحقیق عملکرد سیاستی- اقتصادی مدیران بررسی می شود.

ازدیدگاه آیین رفتارحرفه ای، حفظ اعتمادعمومی‎به حرفه حسابداری تازمانی میسراست که حسابداران رسمی‎خدمات خود را در سطحی ارائه کنند که شایسته اعتماد جامعه باشند. از اینروخدمات حسابداران رسمی‎‎باید در بالاترین سطح ممکن وبارعایت ضوابطی ارائه شود که تداوم انجام این خدمات باکیفیت مناسب راتضمین کند. پس اگرحسابرسی یک وسیلهن ظارتی باشدكه نقشهای متعدد مذكور را برعهده دارد، باثابت فرض كردن سایرشرایط، صورتهای مالی كه باكیفیت بالاحسابرسی شده اند، ازقابلیت اتكا واعتماد بیشتری نزدمصرف كنندگان این كالا (خدمت) برخوردارخواهندبود(همان منبع).

درپژوهش حاضر، تاثیر چرخش اجباری موسسه حسابرسی و شریک حسابرسی برکیفیت حسابرسی بررسی میشود. از اینرو، در ادامه این فصل طرح کلی تحقیق شامل فرضیه‎ها، اهداف تحقیق، متغیرها و تعریف عملیاتی آنهاوروشهاى آمارى مورداستفاده به منظورآزمون فرضیه‎هاتشریح میشوند.

1-2) تشریح و بیان مسئله

مسئولیت‎های قانونی حسابرسان نسبت به گزارشگری مالی آشکار می‌شود. بر این اساس صورت‌های مالی منتشره توسط کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار باید توسط حسابداران رسمی‎مجاز (سازمان حسابرسی و یا موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی‎که معتمد سازمان بورس اوراق بهادار هستند) حسابرسی شوند. حال مساله اساسی برای حسابرسان این است که اگر آنها در رابطه با کیفیت اطلاعات ارائه شده برای ذینفعان رو در روی مدیریت شرکت‌ها قرار گیرند و نتایج آن به گزارش حسابرسی کشیده شود، آنها با خطر از دست دادن منافع اقتصادی خود از طریق از دست دادن صاحبکار و دیگر صاحبکاران بالقوه در آینده نزدیک مواجه می‌شوند. از طرفی مدیران شرکت‌ها با توجه به تاثیر قابل ملاحظه‌ای که در چرخش حسابرسان( ابقا و تغییر حسابرسان) دارند ممکن است با بهره‌گیری از این تاثیر، حسابرسانی را که اظهارنظر مطلوب و دلخواه مدیریت صادر می‌کنند جایگزین حسابرسان قبلی کنند تا به این وسیله منافع خود را به حداکثر برسانند. این تاثیر مدیریتی منجر به فرسایش کیفیت حسابرسی می‌شود و عواملی را ایجاد می‌کند که ممکن است به شکست حسابرسی منتهی شود.

با عنایت به مطالب فوق و با توجه با توجه به اینکه تا کنون در ایران پژوهشی بطور مستقیم تاثیر چرخش حسابرس را بر کیفیت خدمات حسابرسی مورد توجه قرار نداده است، مساله اصلی این پژوهش: بررسی تاثیر چرخش اجباری موسسه و شرکای مسئول بر کیفیت خدمات حسابرسی می‎باشد.

1-3) ضرورت و اهمیت تحقیق

به دنبال رسوایی‎های مالی شرکتی و بحران‎های مالی طی دو دهه اخیر، انگشت اتهام تا حدودی به سمت حسابرسان و کیفیت حسابرسی نشانه رفته است. در ایران نیز پس

 از کشف تقلب بانکی 1390، برخی کارشناسان ادعای شکست حسابرسی را مطرح کردند. در پاسخ به این رویدادها، از یک طرف، مقررات گذاران تغییراتی را در دستور کار قرار دارند.

با توجه به مطالب فوق و با توجه به اینکه تا کنون در ایران پژوهشی بطور مستقیم تاثیر چرخش حسابرس بر کیفیت خدمات حسابرسی را مورد بررسی قرار نداده است، لذا ضرورت و اهمیت انجام چنین تحقیق دو چندان احساس می‎شود.

1-4) اهداف علمی‎تحقیق

هدف اصلی:

بررسی تاثیر چرخش چرخش اجباری موسسه و شرکای مسئول بر کیفیت خدمات حسابرسی.

اهداف فرعی:

• بررسی تاثیر چرخش اجباری موسسه حسابرسی بر کیفیت خدمات حسابرسی.
• بررسی تاثیر چرخش اجباری شریک حسابرسی بر کیفیت خدمات حسابرسی

1-5) اهداف کاربردی

اشخاص حقیقی و حقوقی زیر می‎توانند از نتایج این تحقیق استفاده نمایند:

• سازمان بورس و اوراق بهادار،
• شرکت بورس اوراق بهادار تهران
• سازمان امور مالیاتی کشور،
• سازمان حسابرسی،
• جامعه حسابداران رسمی‎ایران،
• شرکت‎های سرمایه گذاری،
• کارگزاری‎ها و
• سرمایه گذاران و فعالان بازار سرمایه

نقش حسابرس در جامعه، اعتباردهی به صورت­های مالی است. اگر سرمایه ­گذاران به استقلال حسابرس­ها شک نمایند، صورت­های مالی فاقد اعتبار خواهند شد. در حالیکه، اگر حسابرسی بصورت کارا انجام گیرد احتمال گزارشگری اشتباه به حداقل می­رسد و علاوه بر اینکه قابلیت اتکا و اعتبار صورت­های مالی افزایش خواهد یافت، اعتماد سرمایه ­گذاران به صورت­های مالی بهبود می­یابد و منجر به کاهش هزینه سرمایه و افزایش کارایی بازار سرمایه در جمع­آوری منابع خواهد شد(وحیدی­الیزئی و همکاران، 1393).

حسابرسی صورت‌های مالی از مهمترین ابزارهای حصول اطمینان از، شفافیت اطلاعات شرکت‌ها به شمار می‌رود. افزایش کیفیت کار و حفظ استقلال موسسات حسابرسی راهکارهای مختلفی از سوی مراجع حرفه‌ای و صاحب نظران در این حرفه ارائه شده است که یکی از پیشنهادهای مورد توصیه آنان، تغییر منظم حسابرس مستقل می‌باشد.

فقدان شفافیت سود گزارش شده ریسک اطلاعاتی ایجاد می‌کند، در نتیجه سهامداران خواهان صرف ریسک بالاتری خواهند بود و به تبع آن هزینه سرمایه سهام عادی شرکت افزایش می‌یابد و بالعکس هر چقدر سود گزارش شده شفاف‌تر و فاقد ابهام باشد، میزان اطمینان سهامداران به ویژه سهامداران نهادی افزایش یافته و سهام جذابتر می‌شود. جذابیت سهام برای سهامداران و سرمایه‌گذاران، تقاضای خرید آن‌ ها را نیز افزون‌تر کرده و نقدشوندگی سهام نیز افزایش می‌یابد. سهام دارای نقدشوندگی بالا از ریسک‌های موجود در آن می‌کاهد و بازده مورد انتظار سهامداران را نیز پایین می‌آورد(فرانسیس و همکاران[1]، 2005).

در راستای مطالب فوق تحقیق حاضر به بررسی تأثیر چرخش حسابرس بر نقدشوندگی سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌پردازد، امید است نتایج تحقیق بتواند راهنمای عملی برای تصمیم گیرندگان و استفاده کنندگان قرار بگیرد و راهگشائی برای تحقیقات آتی باشد.

1-2-بیان مسئله

هر چه بازارها توسعه یابند، ابزارهای جدیدتری برای پاسخگویی به نیازهای سرمایه ­گذاران تعریف می‌شوند. سرمایه ­گذاران در صورتی دارایی با ریسك بالاتر را می‌پذیرند كه بازده بالاتری را عاید آنها سازد و لذا یكی از عوامل مؤثر بر ریسك دارایی قابلیت نقدشوندگی آن است. هر چه نقدشوندگی كمتر باشد، سهم جذابیت كمتری پیدا می‌كند.

كیفیت افشا در نقدشوندگی سهام در بازار سرمایه تأثیر زیادی دارد. انتشار عمومی، عدم تقارن اطلاعاتی را بین معامله‌گران كاهش می‌دهد. لمبرت و همکاران^[3](1999) خاطر نشان ساختند، شواهد مستقیم معدودی در مورد با كیفیت اطلاعات و نقدشوندگی بازار هست، ولی از آنجا كه عمده‌ترین منبع اطلاعاتی در دسترس سرمایه‌گذاران گزارش‌های مالی شركت‌هاست، آگاهی از نقش این اطلاعات در كاهش ایجاد شفافیت در، بازار و در نهایت نقدشوندگی سهام از اهمیت فراوانی برخوردار است(وستون و همکاران^[4]، 2002).

حسابرسان مستقل از طریق اعتباردهی به صورت‌های مالی و سایر اطلاعات مورد رسیدگی، آلودگی‌ها را از اطلاعات مالی می‌زدایند و موجب شفافیت اطلاعات شرکت‌ها می‌شوند(بولو و همکاران، 1389). در تلاش‌های اخیر برای اندازه‌گیری شفافیت از معیارهایی مانند بحران مالی یا هموارسازی سود استفاده شده است(لاندر و کاثلن[5]،

 2008). اگر سودهای حسابداری به صورت مصنوعی هموار گردد آنگاه سود حسابداری در نمایش آهنگ صحیح عملکرد شرکت با چالش مواجه خواهد شد و چنین کاهشی در ارزش اطلاعاتی سود موجب کاهش شفافیت سود می‌شود(نوروش و حصارزاده، 1389).

سرمایه‌گذاران، خرید سهامی را ترجیح می‌دهند که نقد است و شفافیت توانایی بهبود نقدشوندگی را دارد(لاندر و همکاران[6]، 2008). در همین راستا لانگ و مافت[7](2011) کیفیت حسابرسی را یکی از شاخص‌های شفافیت اطلاعات مالی قلمداد می‌کنند. آن‌ ها در مقاله خود چنین بیان می‌دارند که اگر اطلاعات حسابداری توسط موسسات حسابرسی بزرگ، رسیدگی شود، آگاهی دهندگی این اطلاعات بالاتر است. حکیم و همکاران[8](2010) دریافتند که نقدشوندگی سهام با بکارگیری حسابرس متخصص در صنعت رابطه مستقیم دارد.

هرچه شفافیت اطلاعات مالی ارائه شده بالاتر باشد. سرمایه‌گذاران به آن سهم رقبت بیشتری نشان می‌دهند، و سهم در بازار با قدرت نقد شوندگی بالایی همراه خواهد بود. از طرفی تغییر حسابرسان شرکت‌ها به کیفیت حسابرسی و در نتیجه شفافیت صورت‌های مالی می‌افزاید. با توجه به مباحث فوق سوالی که در ذهن محقق پیش می‌آید این است که بین چرخش موسسات حسابرسی و شریک حسابرسی با نقدشوندگی سهام چه ارتباطی وجود دارد؟

1-3- اهداف تحقیق

هدف اصلی و کلی تحقیق، بررسی تأثیر چرخش حسابرس بر نقدشوندگی سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. بر اساس هدف کلی مذکور، اهداف فرعی ذیل تعریف و در طول تحقیق پیگیری می‌شوند:

• تبیین ارتباط بین چرخش موسسه حسابرسی و کیفیت خدمات حسابرسی.
• تبیین ارتباط بین چرخش شریک حسابرسی و کیفیت خدمات حسابرسی.

با توجه به اهداف تحقیق بهروران تحقیق حاضر را به شرح زیر میتوان طبقه بندی نمود:

• مدیران و سهامداران واحدهای انتفاعی
• تدوین کنندگان استانداردهای حسابداری و حسابرسی
• سازمان بورس و اوراق بهادار
• محققین
• تحلیل‌گران بورس اوراق بهادار تهران.
• مراجع نظارتی.

[1] Francis et al

[2] Amihud

[3] Lambert et al

[4] Weston  et al

[5] Lander and Kathleen

[6] Lander et al

[7] Lang and Maffett

[8] Hakim et al